Κάθε σοβαρός μελετητής της κυπριακής ιστορίας θα έπρεπε να παραδεχτεί ότι με τις δεκαετίες χάσαμε μια σειρά από ευκαιρίες για μια βιώσιμη λύση στο πρόβλημά μας, όχι μόνο λόγω της τουρκικής αδιαλλαξίας, αλλά και, σε μεγάλο βαθμό, της εσωτερικής πόλωσης μεταξύ της Αριστεράς και Δεξιάς, που επιταχύνθηκε από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Τροφοδοτούσε ιδεολογικές ακαμψίες και μαξιμαλιστικές στάσεις απέναντι στο πολιτικό μας πρόβλημα. Ως αποτέλεσμα, δαιμονοποιούμε συνήθως τις περισσότερες προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού. Υπήρξαν χαμένες ευκαιρίες για μόνιμη λύση κατά τις δεκαετίες του ’40, του ’50, του ’60, του ’70 και πολλές μετά το 1974. Πετάχτηκαν ανόητα στην άκρη, έτσι ώστε η χθεσινή πρόταση για λύση ήταν πολύ ανώτερη από ό,τι είναι δυνατό και εφικτό σήμερα.
Είναι ένα κοινωνιολογικό αξίωμα ότι όταν μια κοινωνία αντιμετωπίζει μια εξωτερική απειλή αναπτύσσεται κατά κανόνα μια εσωτερική συνοχή για την αντιμετώπιση της απειλής. Όχι για την Κύπρο. Για λόγους που ξεφεύγουν από το πεδίο αυτού του σύντομου άρθρου, η εξωτερική απειλή, όχι μόνο οδηγούσε σε εσωτερική συνοχή και πολιτική συναίνεση, έχει οδηγήσει σε περαιτέρω πόλωση. Εάν αυτό που ισχυρίζομαι είναι αλήθεια, τότε είναι λογικό να συμπεράνουμε ότι πρέπει να επιδιορθώσουμε αυτό το παραλυτικό ρήγμα στην ελληνοκυπριακή κοινωνία, ώστε να μπορέσουμε να προχωρήσουμε με λογικό και ρεαλιστικό τρόπο προς μια πιθανή, αλλά εξαιρετικά δύσκολη λύση. Μια τέτοια κίνηση ελπίζουμε ότι θα αποτρέψει περαιτέρω καταστροφές για τις σημερινές και τις μελλοντικές γενιές. Είναι επικίνδυνοι καιροί για την Κύπρο που δυστυχώς δεν αναγνωρίζονται πλήρως και ευρέως ως τέτοιες. Καμία άλλη φορά στη δυστυχισμένη ιστορία της χώρας δεν έχουμε φτάσει τόσο κοντά στην εκπλήρωση του ονείρου του Ραούφ Ντενκτάς να χωρίσει το όμορφο νησί μας. Μια τέτοια καταστροφική εξέλιξη είναι πιθανό να ανοίξει τον δρόμο για περαιτέρω τραγωδίες στο μέλλον.
Θα περίμενε κανείς ότι τα δύο μεγάλα ελληνοκυπριακά κόμματα, ο ΔΗΣΥ και το ΑΚΕΛ που αντιπροσωπεύουν τη συντριπτική πλειοψηφία του ελληνοκυπριακού πληθυσμού και που δήλωσαν επανειλημμένα την υποστήριξή τους σε μια «διζωνική και δικοινοτική ομοσπονδία», θα είχαν, τουλάχιστον προσωρινά, παραμερίσει τις διαφορές τους και να ενώσουν τις δυνάμεις τους για να σώσουν την Κύπρο από μια καταστροφική μόνιμη διχοτόμηση. Πιστεύω ότι υπάρχει μια τελευταία ευκαιρία στις επερχόμενες προεδρικές εκλογές να το πράξουμε. Τα δύο μεγάλα κόμματα πρέπει να συμφωνήσουν ότι όποιο από τα δύο μείνει εκτός του δεύτερου γύρου της ψηφοφορίας θα στηρίξει τον υποψήφιο του παραδοσιακού αντιπάλου τους. Αυτό σημαίνει ότι εάν το ΑΚΕΛ πάρει τις ψήφους για να βρεθεί στον δεύτερο γύρο και μείνει εκτός ο ΔΗΣΥ, ο τελευταίος θα στηρίξει τον υποψήφιο του ΑΚΕΛ. Το ίδιο μπορεί να κάνει και το ΑΚΕΛ. Εάν ο υποψήφιος του ΔΗΣΥ περάσει στον δεύτερο γύρο και το ΑΚΕΛ βγει, τότε το ΑΚΕΛ θα προσφέρει τη στήριξή του στον υποψήφιο του ΔΗΣΥ. Τότε μπορεί να σχηματιστεί κυβέρνηση εθνικής ενότητας με ύψιστη προτεραιότητα να προχωρήσει σε σοβαρές διαπραγματεύσεις για τη λύση του Κυπριακού. Μια τέτοια εξέλιξη θα έπειθε τη διεθνή κοινότητα, ιδιαίτερα τον ΟΗΕ και την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς και τους Τουρκοκύπριους συμπατριώτες μας, ότι εννοούμε αυτά πού λέμε, ότι στηρίζουμε τη λύση -επανένωση, χωρίς εγγυήσεις, χωρίς επεμβατικά δικαιώματα, χωρίς κατοχικά στρατεύματα. Τη λύση για κανονικό Κράτος. Πρέπει να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε έξω από το παροιμιώδες «κουτί» για χάρη της σωτηρίας της Κύπρου και για χάρη των επόμενων γενεών.
Ο κ. Κυριάκος Χ. Μαρκίδης, Ph.D., είναι ομότιμος καθηγητής Κοινωνιολογίας, Πανεπιστήμιο του Maine.
