Kathimerini.com.cy
Οπως όλοι γνωρίζουν, οι αερομεταφορές είναι μία από τις οικονομικές δραστηριότητες που επιβαρύνουν το πρόβλημα της κλιματικής κρίσης. Τα αεροπλάνα καίνε επεξεργασμένα ορυκτά καύσιμα και, ως εκ τούτου, εκλύουν αέρια που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Περίπου το 3% των συνολικών εκπομπών CO2 στην ατμόσφαιρα κάθε χρόνο προέρχεται από αυτά. Δεν είναι πάρα πολύ μεγάλο ποσοστό (οι αγελάδες εκλύουν περισσότερα αέρια) αλλά είναι υπολογίσιμο και, κυρίως, ως πρόβλημα είναι και κάτι άλλο: άλυτο.
Στις οδικές μεταφορές, κυρίως στο θέμα των επιβατηγών αυτοκινήτων, μια λύση βρέθηκε: ο εξηλεκτρισμός. Εμπορικά αξιοποιήσιμα ηλεκτρικά επιβατικά αεροπλάνα σχεδιάζονται αυτήν τη στιγμή, η κατασκευή τους όμως σε κλίμακα αρκετά μεγάλη για να κάνει διαφορά θα χρειαστεί δεκαετίες. Προς το παρόν, λύση σε αυτό το πρόβλημα δεν φαίνεται να υπάρχει. Τι θα λέγατε, όμως, αν μαθαίνατε ότι υπάρχει μια σχετικά απλή, καλά μελετημένη παρέμβαση, μια πολιτική απόφαση που θα μπορούσε να μειώσει τις εκπομπές των αεροσκαφών που πετούν στην Ευρωπαϊκή Ενωση κατά 6% – και, υπό προϋποθέσεις, έως και κατά 10%; Χωρίς νέες τεχνολογικές ανακαλύψεις, χωρίς επιπλέον φορολογία ή επιβαρύνσεις. Με ένα νόμο και ένα άρθρο, που λένε. Πώς θα σας φαινόταν; Επιτρέψτε μου να σας μιλήσω σήμερα για τον «Ενιαίο Ευρωπαϊκό Ουρανό».
Στα τέλη του προηγούμενου αιώνα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε μια ιδέα: αντί κάθε χώρα να έχει τη δικιά της υπηρεσία διαχείρισης εναέριας κυκλοφορίας, να υπαχθούν όλες σε μία, ενιαία, ευρωπαϊκή, που θα συντονίζει κεντρικά την εναέρια κυκλοφορία πάνω από όλα τα κράτη-μέλη – περίπου όπως λειτουργούν τα πράγματα στις ΗΠΑ, δηλαδή. Ηταν μια πολύ καλή ιδέα, επειδή μέχρι τότε ο εναέριος χώρος της Ευρώπης ήταν κατακερματισμένος σε κομματάκια, όσα και τα κράτη. Κάθε αεροπλάνο που έπρεπε να πετάξει από τη μια άκρη της Ευρώπης μέχρι την άλλη, έπρεπε να περνάει από τον ένα εναέριο χώρο στον άλλο, υπό την επίβλεψη πολλών διαφορετικών κρατικών υπηρεσιών – πληρώνοντας κάθε μία ξεχωριστά για το προνόμιο. Το αποτέλεσμα ήταν ότι οι περισσότερες αεροπορικές εταιρείες αναγκάζονταν να σχεδιάζουν τα δρομολόγιά τους με σχήμα ζιγκ ζαγκ, για να πετούν πάνω από όσο το δυνατό λιγότερες διαφορετικές χώρες στον δρόμο προς τον προορισμό. Δεν ήταν καθόλου ορθολογικός, οικονομικός ή περιβαλλοντικά υπεύθυνος τρόπος να λειτουργεί ο εναέριος χώρος μιας ηπείρου που θεωρεί τον εαυτό της «ενωμένο». Οπότε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημιούργησε το πρόγραμμα «Single European Sky», το οποίο πέρασε από διάφορες παραλλαγές, επικαιροποιήσεις και στάδια μέσα στη βρυξελλιώτικη/στρασβουργιανή γραφειοκρατία, άλλαξε και επανασχεδιάστηκε πολλές φορές, εντάχθηκε και στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία του 2019 και, τελικά, σήμερα, 23 χρόνια μετά τη διατύπωση της αρχικής ιδέας, και αφού η επιβατική κίνηση στους ευρωπαϊκούς ουρανούς σχεδόν τετραπλασιάστηκε, εξακολουθεί να μη βρίσκεται καν σε στάδιο υλοποίησης. Γιατί; Για διάφορους λογικούς και παράλογους λόγους, όπως για παράδειγμα η διαχρονική διαφωνία Ισπανίας Ηνωμένου Βασιλείου σχετικά με το αεροδρόμιο του Γιβραλτάρ. Κυρίως, όμως, επειδή τα κράτη-μέλη δεν θέλουν να εκχωρήσουν το μονοπώλιο της διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας (στην Ελλάδα το έχει η Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας) που το κάθε ένα διατηρεί χώρια από τα υπόλοιπα. Η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα στην ιστορία της ανθρωπότητας. Σήμερα έχουμε φτάσει στο σημείο οι μισοί νόμοι που ισχύουν σε κάθε χώρα της Ε.Ε. να είναι ίδιοι σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. και αρκετά από πολύ σημαντικά πράγματα σε διάφορους τομείς (από τις προδιαγραφές ποιότητας και ασφάλειας των προϊόντων μέχρι το αν θα υπάρχει ή όχι θανατική ποινή) να συναποφασίζονται από όλες μαζί. Ωστόσο, το δεύτερο συστατικό της «Ευρωπαϊκής Ενωσης» δεν είναι πλήρες. Υπάρχουν πάρα πολλοί τομείς στους οποίους τα κράτη-μέλη δεν λειτουργούν μαζί, αλλά το καθένα κάνει ό,τι θέλει, από την παιδεία και την υγεία μέχρι την εξωτερική πολιτική και την άμυνα. Ούτε η ίδια η περιβόητη «ενιαία αγορά» δεν είναι και τόσο ενιαία. Εγώ σήμερα δεν μπορώ να πάω να πάρω στεγαστικό δάνειο από μια ισπανική τράπεζα, να αγοράσω αυτοκίνητο από μια τσεχική αντιπροσωπεία, ή συμβόλαιο κινητής τηλεφωνίας από μια ιρλανδική εταιρεία τηλεπικοινωνιών. Υπάρχουν, ωστόσο, κάποια θέματα στα οποία η ανολοκλήρωτη ευρωπαϊκή ενοποίηση έχει μεγαλύτερο κόστος. Σήμερα οδεύουμε ολοταχώς προς το +3° C· τώρα που μιλάμε η Ευρώπη γονατίζει από την ξηρασία, κομμάτια του εναέριου χώρου της έχουν κλείσει λόγω πολέμου, οι αερομεταφορές έχουν γονατίσει μετά την τραυματική διετία της πανδημίας, οι καθυστερήσεις στα αεροδρόμια (κυρίως της βόρειας Ευρώπης, όχι εδώ ακόμη) είναι τεράστιες και ταυτόχρονα εξακολουθούμε να πιστεύουμε στους φιλόδοξους στόχους περί μηδενικών εκπομπών έως το 2050. Δεν γίνεται να ισχύουν όλα αυτά και εμείς να αφήνουμε ακόμη τα αεροπλάνα να κάνουν ζιγκ ζαγκ μέσα στην Ευρώπη.
