Τον Σεπτέμβριο του 2021 η Βουλή με τις ψήφους ΑΚΕΛ, ΔΗΚΟ, ΔΗΠΑ, ΔΗΣΥ και τις ευλογίες της κυβέρνησης αποφάσισε την αναβολή των δημοτικών εκλογών. Το επιχείρημα για τη συγκεκριμένη απόφαση ήταν πως διενέργεια των εκλογών θα έβαζε εμπόδια στη μεταρρύθμιση για την τοπική αυτοδιοίκηση. Μάλιστα, οι εμπλεκόμενοι είχαν διαβεβαιώσει πως μέχρι το τέλος του 2021 τα νομοσχέδια θα ψηφίζονταν. Πέντε μήνες μετά μεταρρύθμιση ακούμε και μεταρρύθμιση δεν βλέπουμε.
Ελάχιστοι πλέον πιστεύουν το επιχείρημα πως οι εκλογές θα δημιουργούσαν πρόβλημα. Η αναβολή των εκλογών δημιούργησε ένα πολύ κακό προηγούμενο για τις δημοκρατικές διαδικασίες. Σίγουρα κάποιοι θα έκαναν το κομμάτι τους στην προεκλογική κάτι το οποίο δεν αποκλείεται να δούμε και στο μέλλον με τα δημοψηφίσματα σε περίπτωση που διενεργηθούν. Όμως θα μπορούσαν τα κόμματα να πείσουν πως χρειάζεται να γίνει αυτή η αλλαγή ειδικά από τη στιγμή που θεωρείται αναγκαία. Με δεδομένο όμως το παρασκήνιο που προηγήθηκε είναι πλέον δύσκολο να πείσουν ακόμα και όσους τους πιστώνουμε με καλές προθέσεις πόσο μάλλον όσους αντιδρούν.
Η έλλειψη πολιτικής βούλησης σε συνδυασμό με την κακή νοοτροπία που επικρατεί μέσα στο πολιτικό σύστημα, τις περισσότερες φορές δυσκολεύει τις διαδικασίες όποτε χρειάζεται να γίνουν μεγάλες αλλαγές σε διάφορους τομείς. Μια νοοτροπία που θέλει το κομματικό, το τοπικό και το προσωπικό συμφέρον να είναι πάνω από το συλλογικό. Η οπτική που αντιμετωπίζει ο καθένας τέτοιους είδους ζητήματα είναι ανάλογα με τα συμφέροντά του. Αν αυτά τα συμφέροντα ευνοούνται είναι υπέρ, αν όχι εναντιώνονται μέχρι να πετύχουν αυτό που θέλουν και όταν κανένας δεν συμβιβάζεται καταλήγουμε στο να μετατρέπεται η ψήφιση και η εφαρμογή μιας μεταρρύθμισης σε Οδύσσεια. Παρόμοια σκηνικά είδαμε και κατά τη διάρκεια της συζήτησης για το ΓεΣΥ. Οι διάφοροι επηρεαζόμενοι από την ενδεχόμενη εφαρμογή του ΓεΣΥ, ειδικά αυτοί που θεωρούσαν πως θα έπληττε τα συμφέροντά τους, σε συνεργασία με ορισμένους πολιτικούς έψαχναν συνεχώς προσκόμματα, αυτό οδηγούσε σε ένα μη παραγωγικό διάλογο, καθώς όλοι ήθελαν να περάσει το δικό τους, ασχέτως αν αυτό δεν ήταν προς όφελος ολόκληρης της κοινωνίας. Δεν είναι τυχαίο που άλλες μεγάλες μεταρρυθμίσεις όπως αυτή για τη δικαιοσύνη παραμένουν στον πάγο. Μιλάμε για πράγματα που θα έπρεπε να έχουν ήδη γίνει, για να φτιαχτεί επιτέλους ένα κράτος λειτουργικό, το οποίο να μην ταλαιπωρεί τους πολίτες του με τη γραφειοκρατία του και την αναποτελεσματικότητά του.
Στην περίπτωση της τοπικής αυτοδιοίκησης ο αριθμός των δήμων θα έπρεπε να είχε ήδη συμφωνηθεί και το βάρος να δοθεί σε άλλα πράγματα. Να ξεκαθαρίσουν οι αρμοδιότητες των νέων δημοτικών σχηματισμών, πως θα επιτευχθεί η βιωσιμότητά τους και γενικά για ζητήματα που θα επηρεάσουν άμεσα την καθημερινότητα των πολιτών. Αντ’ αυτού βλέπουμε τα κόμματα να επιδίδονται σε ένα ιδιότυπο κυπριακό gerrymandering. Η συζήτηση έχει επικεντρωθεί στον αριθμό των νέων δήμων που θα προκύψουν και ποιοι από τους υφιστάμενους δήμους θα συνενωθούν ή όχι. Να μην ξεχνάμε πως οι δήμοι και οι κοινότητες βρίσκονται στον πυρήνα ενός συστήματος που ευνοεί την κουμπαροκρατία και το ρουσφέτι και αποτελούν βασικό γρανάζι για την επιρροή των κομμάτων στις τοπικές κοινωνίες. Επίσης, δεν είναι λίγοι οι πολιτευτές που χρησιμοποιήσαν την εκλογή τους σε κάποιο τοπικό αξίωμα ως όχημα για την πολιτική και κοινωνική τους ανέλιξη. Το πιο πάνω σκηνικό μαζί με τις πιέσεις των διάφορων τοπικών παραγόντων που πιθανόν να χάσουν την ισχύ τους, με τις διάφορες αλλαγές που θα επέλθουν, έχουν δημιουργήσει μια αλλοπρόσαλλή κατάσταση.
Οι δήμοι είναι μια πονεμένη ιστορία από την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η κακοδιαχείριση και τα σκάνδαλα είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση. Έχουν τεράστια ευθύνη όσοι λάμβαναν αποφάσεις για την κατάσταση στην οποία βρίσκονται αρκετοί δήμοι σήμερα. Αυτό που θα ψηφιστεί θα πρέπει να είναι μια πραγματική αλλαγή που θα εξυπηρετεί τη σωστή λειτουργία των δήμων και όχι απλώς κάτι επιφανειακό για τα μάτια του κόσμου. Η μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης οφείλει να δημιουργήσει βιώσιμες δημοτικές αρχές που θα εξυπηρετούν τους πολίτες και να βοηθήσει έτσι ώστε να ξεφύγουν οι δήμοι από το τέλμα στο οποίο βρίσκονται σήμερα. Αυτό φυσικά είναι το ιδανικό σενάριο. Όμως φαίνεται πως και αυτή τη φορά ακόμα μία μεταρρύθμιση έγινε έρμαιο των κομματικών συμφερόντων.
Ο κ. Χρίστος Κυπριανού είναι κάτοχος Ba Κοινωνιολογίας και Μa «New Media And Society».
