Είμαστε ήδη στον Οκτώβριο και μπορούμε να πούμε ότι οδεύουμε πλέον προς το τέλος της φετινής καλοκαιρινής τουριστικής περιόδου. Μιας χρονιάς που ξεκίνησε με μεγάλη αβεβαιότητα και πολλά ερωτηματικά είτε λόγω της πανδημίας είτε λόγω του Ουκρανικού, αλλά θα έλεγα ότι τελειώνει πολύ καλύτερα από τις προσδοκίες του Υφυπουργείου Τουρισμού που ήταν ομολογουμένως πολύ συντηρητικό στις προβλέψεις του. Να σας θυμίσω ότι ο Υφυπουργός Τουρισμού μιλούσε για νούμερα παρόμοια με το 2021 (1.940.000 αφίξεις) ενώ φαίνεται ότι το 2022 θα κλείσει με μια αύξηση κοντά στο 50% έστω και χωρίς την Ρωσική και Ουκρανική αγορά. Μέχρι τον Αύγουστο του 2022 είχαμε 2.125.000 αφίξεις, είχαμε δηλαδή υπερκαλύψει τα νούμερα ολοκλήρου του 2021.
Ποια συμπεράσματα μπορούμε λοιπόν να εξαγάγουμε από την πορεία της φετινής χρονιάς;
Το πρώτο και ίσως κυριότερο είναι ότι ο τουρισμός επιβεβαίωσε και πάλι ότι είναι ο οικονομικός κλάδος που επανέρχεται γρηγορότερα από όλους τους άλλους μετά από σοβαρές κρίσεις. Έτσι, για άλλη μια φορά, βοήθησε τα μέγιστα στο να ξελασπώσει η δοκιμασμένη από την πανδημία οικονομία του τόπου μας.
Το δεύτερο και πολύ σημαντικό θέμα που πρέπει να αναλύσουμε είναι οι αγορές- πηγές τουρισμού προς το νησί μας. Εδώ και χρόνια μιλάμε για την απεξάρτησή μας από τις δυο μεγάλες αγορές (Αγγλία και Ρωσία) που κάλυπταν σχεδόν το 65% των τουριστικών μας αφίξεων στα προ πανδημίας χρόνια. Σκεφτείτε λοιπόν πώς θα ήταν οι φετινές μας αποδόσεις αν δεν εξαρτόμαστε στο βαθμό που εξαρτόμαστε από τη Ρωσική αγορά! Η διαφοροποίηση των αγορών όμως δεν μπορεί να πετύχει μόνο με λόγια άλλα χρειάζονται και πράξεις. Χρειάζεται η προσαρμογή του τουριστικού μας προϊόντος και στις ανάγκες των νέων αγορών, χρειάζεται η αεροπορική συνδεσιμότητα, χρειάζεται η προώθηση του νησιού μας στις χώρες που θα επιλέξουμε και επίσης πολύ σημαντικό χρειάζεται ο συντονισμός όλων των εμπλεκόμενων φορέων.
Το παράδειγμα της Κρήτης
Ποιες είναι όμως οι νέες αγορές στις οποίες θα μπορούσαμε να στοχεύσουμε; Ένας προορισμός που εμένα προσωπικά πάντοτε με εντυπωσιάζει με τις επιδόσεις του, αλλά είναι και συγκρίσιμος με την Κύπρο, είναι η Κρήτη. Ας δούμε λοιπόν τις κυριότερες χώρες από τις οποίες άντλησε τον τουρισμό της η Κρήτη στο προ πανδημίας 2019 και ας συγκρίνουμε με την Κύπρο (σε παρένθεση):
Γερμανία 1,323,000 (151,000)
Ην. Βασίλειο 596,000 (1,331,000)
Γαλλία 584,000 (31,000)
Ολλανδία 295,000 (43,000)
Ιταλία 241,000 (27,000)
Βέλγιο 211,000 (26,000)
Ελβετία 184,000 (67,000)
Ρωσία 130,000 (782,000)
Όπως εύκολα μπορούμε να συμπεράνουμε από τον πιο πάνω πίνακα στις 6 από τις 8 χώρες έχουμε τεράστια περιθώρια βελτίωσης. Βέβαια αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να στοχεύσουμε και σε άλλες αγορές, όπως την Πολωνία που ήδη έχει θεαματικές αυξήσεις, τις Σκανδιναβικές χώρες, την Κεντρική Ευρώπη αλλά και γειτονικές μας χώρες. Και για να είμαι ειλικρινής πιστεύω ότι το Υφυπουργείο Τουρισμού προχωρά προς αυτήν την κατεύθυνση αλλά χρειάζεται και η πιο ενεργός δράση του ιδιωτικού τομέα ώστε το προϊόν μας να μην είναι προσαρμοσμένο μόνο στις ανάγκες της Αγγλικής και Ρωσικής Αγοράς.
Αεροπορική συνδεσιμότητα
Κάτι άλλο το οποίο θα ήταν καλό να μας προβληματίσει είναι η αεροπορική συνδεσιμότητα. Έχουμε δει τα τελευταία χρόνια την αλματώδη αύξηση των πτήσεων χαμηλού κόστους σε όλη την Ευρώπη, αλλά με τις τελευταίες πληθωριστικές τάσεις και το υψηλό κόστος των καυσίμων φαίνεται ότι τα πράγματα θα διαφοροποιηθούν και πάλι. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι επίσης εξαιρετικά ευαίσθητη σε θέματα περιβαλλοντικής ρύπανσης και αυτό θα επηρεάσει σύντομα σε μεγάλο βαθμό και τις αερομεταφορές. Ένας άλλος παράγοντας που πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι τα τρένα υψηλής ταχύτητας που άρχισαν ήδη να ανταγωνίζονται τις αερογραμμές στην Ευρώπη ειδικότερα στα κοντινά δρομολόγια. Αυτή η εξέλιξη ίσως μακροπρόθεσμα αποτελέσει ένα πλεονέκτημα για την Κύπρο που είναι νησί διότι πολλές αερογραμμές θα αναγκαστούν να αποσύρουν δρομολόγια και αεροσκάφη από κυρίως εσωτερικά δρομολόγια ιδιαίτερα στην Γερμανία, Γαλλία και Ιταλία και κάπου πρέπει να πετούν τα αεροσκάφη αυτά. Επίσης τόσο το Υπουργείο Συγκοινωνιών όσο και η Hermes θα πρέπει να κάνουν ό,τι είναι δυνατό για να αποφύγουμε την εξάρτησή μας από μερικές μόνο αερογραμμές ή από αερογραμμές χαμηλού κόστους οι οποίες εγκαταλείπουν προορισμούς πολύ πιο εύκολα από τις παραδοσιακές εταιρίες. Δύσκολο εγχείρημα αλλά αναγκαίο.
Ένα άλλο σημείο που θα ήθελα να θίξω είναι ο τρόπος με τον οποίο γίνονται οι κρατήσεις από τις χώρες πηγές τουρισμού. Ενώ παλιά υπήρχαν τα λεγόμενα τουριστικά πακέτα (ναυλωμένη πτήση, μεταφορές, διαμονή) οι σημερινές τάσεις είναι πιο ευέλικτες και πολλές κρατήσεις γίνονται μέσω διαδικτύου. Είμαστε πλέον στην εποχή του λεγόμενου ΄δυναμικού πακέτου΄ όπου ο ταξιδιώτης μπορεί να επιλέξει ξεχωριστά την πτήση που επιθυμεί, την διάρκεια των διακοπών του, τον τρόπο μεταφοράς του και τέλος το κατάλυμα διαμονής του. Οι μεγάλοι διοργανωτές ταξιδιών του εξωτερικού είχαν προβλέψει αυτήν την αλλαγή και έχουν ήδη προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα. Ως εκ τούτου και σαν νησί που είμαστε, θα ήταν τεράστιο σφάλμα να πιστεύουμε ότι δεν έχουμε πλέον ανάγκη τους διοργανωτές ταξιδιών (tour-operators). Μια άλλη τάση η οποία πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι οι κρατήσεις της τελευταίας στιγμής, αλλά και ο υψηλός αριθμός ακυρώσεων, άρα χρειάζεται μεγαλύτερη ευελιξία από τα ξενοδοχεία μας.
Καταληκτικά θα έλεγα ότι μας περιμένει ένας εξαιρετικά δύσκολος και αβέβαιος χειμώνας - λόγω των γνωστών διεθνών συγκυριών - από τον οποίο δεν αναμένουμε θαύματα. Το νησί μας όμως με λίγες απλές διορθωτικές κινήσεις έχει όλα τα εχέγγυα για να καταστεί μακροπρόθεσμα ένας ελκυστικός τουριστικός προορισμός πρώτης επιλογής. Ας αρχίσουμε λοιπόν να βελτιώνουμε τα κακώς έχοντα όπως τις ακαθαρσίες, την ακαταστασία, την έλλειψη τουριστικής ταυτότητας, την έλλειψη προσωπικού στα ξενοδοχεία και τόσα άλλα απλά πράγματα που συζητούμε εδώ και χρόνια αλλά μένουμε στα λόγια και σίγουρα ο τουρισμός δεν θα μας απογοητεύσει.
O Βίκτωρ Μαντοβάνη είναι Επίτιμος Πρόεδρος Συνδέσμου Ταξιδιωτικών Πρακτόρων Κύπρου (ACTA).
