Οι βλάκες, το πηγάδι και το δηλητήριο

Από τα πολλά που μοιράζονται Ελληνες και Τούρκοι είναι και το απόφθεγμα «ένας βλάκας ρίχνει μια πέτρα στο πηγάδι και 40 σοφοί δεν μπορούν να τη βγάλουν». Παρόμοια ρητά συναντώνται σε πολλές χώρες, καθώς η σοφία τους επιβεβαιώνεται καθημερινώς σε πράγματα μικρά και μεγάλα. Σπανίως, όμως, φαίνεται τόσο ξεκάθαρα η ευκολία με την οποία λίγοι μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο τη ζωή και τις προοπτικές τόσο πολλών, όπως παρατηρούμε στις ημέρες μας. Εδώ και καιρό, Τούρκοι πολιτικοί, αξιωματούχοι, απόστρατοι και διάφοροι τηλεοπτικοί μαϊντανοί συναγωνίζονται για το ποιος μπορεί να ρίξει περισσότερο δηλητήριο στο πηγάδι των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Η ένταση που καλλιεργείται θα επηρεάσει τουλάχιστον άλλη μια γενιά και στις δύο χώρες, εμποδίζοντας την ανάπτυξη σχέσεων προσωπικής φιλίας και αλληλοσεβασμού, που είναι και το μόνο αντίδοτο. Πολύ φοβάμαι ότι δεν αρκούν ούτε 40 σοφοί, ούτε εκατομμύρια ανθρώπων καλών προθέσεων, για να εμποδίσουν την παρέλαση της βλακείας, καθώς ο αριθμός των μισαλλόδοξων, των ανεύθυνων και ηλιθίων αυξάνεται συνεχώς.

Ο χάρτης του Αιγαίου με το οποίο πόζαρε υπερήφανος πριν από λίγες ημέρες ο κυβερνητικός εταίρος του Ερντογάν, οι δηλώσεις του υπουργού Εξωτερικών Τσαβούσογλου περί ανάγκης «ζωτικού χώρου», οι επιστολές στον ΟΗΕ και δηλώσεις που αμφισβητούν την ελληνική κυριαρχία σε πολλά νησιά, οι επιθέσεις του Τούρκου προέδρου εναντίον του Ελληνα πρωθυπουργού, είναι η επίσημη υιοθέτηση των ακραίων θέσεων απόστρατων υπερεθνικιστών. Οσο και αν σοβαροί Τούρκοι αναλυτές υποτιμούσαν την ανάπτυξη του δόγματος της «Γαλάζιας Πατρίδας» ως τηλεοπτική ονείρωξη κάποιων «ευρασιατικών» κύκλων που θα αποτελούσαν σύντομη εξαίρεση στη μακρόχρονη ΝΑΤΟϊκή πορεία της χώρας, σήμερα ουδείς μπορεί να αμφισβητήσει ότι σχεδόν σύσσωμος ο πολιτικός κόσμος της Τουρκίας έχει υιοθετήσει ακραίες θέσεις και επιθετικές εκφράσεις εναντίον των Ελλήνων.

Οι δηλώσεις αξιωματούχων και η προπαγάνδα στα τουρκικά ΜΜΕ, με την επιλεκτική και ψευδή ανάγνωση της Συνθήκης της Λωζάννης, με τη διαστρεβλωμένη παρουσίαση των σχέσεων των δύο χωρών, πλάθουν μια εικόνα σύμφωνα με την οποία η Τουρκία είναι και παντοδύναμη και αδίκως βαλλόμενη από κάθε κατεύθυνση. Καλλιεργείται ένα κλίμα όπου και επιβάλλεται δράση και δεν υπάρχει κίνδυνος η Τουρκία να υποστεί οποιοδήποτε κόστος για την επιθετικότητά της. Δύσκολα ανατρέπονται η οργή και η δίψα για νίκη, κυρίως όταν τόσοι που θα μπορούσαν να διαφωνήσουν βρίσκονται στη φυλακή, στην εξορία, ή δεν ακούγονται μέσα στην εθνικιστική λαίλαπα.

Η ολοένα μεγαλύτερη επιθετικότητα της Τουρκίας λειτουργεί σαν αυτοεκπληρούμενη προφητεία, όπου η ελληνική αντίδραση θεωρείται δικαιολογία για κλιμάκωση της έντασης. Οταν κυριαρχούν οι απειλές, προτεραιότητα είναι να εξασφαλίσουμε την άμυνά μας, με στρατιωτικά και διπλωματικά μέσα. Πρέπει, όμως, να μην ξεχνάμε ότι, στο τέλος, θα χρειαστούν σοφοί και από τις δύο πλευρές για να καθαρίσουν το πηγάδι.