Του Νίκου Κωνσταντάρα
Η ουκρανική κρίση και οι διπλωματικές πρωτοβουλίες των τελευταίων ημερών ρίχνουν φως σε πολύπλοκες συμμαχίες που δοκιμάζονται και σε πιθανές νέες εστίες έντασης. Πρωταγωνιστές είναι η Ρωσία, η Ουκρανία, οι ΗΠΑ, η Ευρωπαϊκή Ενωση και η Κίνα. Η ένταση όμως επηρεάζει ευρύτερη περιοχή – με το ήδη υψηλό κόστος της ενέργειας, με τον φόβο ενός πολέμου που θα προκαλέσει πολλούς θανάτους, κύματα προσφύγων και απρόβλεπτες συνέπειες για κάθε χώρα.
Η διπλωματική αποστολή του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν είναι ιδιαιτέρως σημαντική: η Γαλλία ασκεί την προεδρία της Ε.Ε. αυτό το εξάμηνο· υπάρχει συνεννόηση του Μακρόν με τον πρόεδρο Τζο Μπάιντεν των ΗΠΑ και τον Γερμανό καγκελάριο Ολαφ Σολτς· η Γαλλία, μαζί με τη Γερμανία, συμμετέχει στις διπλωματικές διεργασίες με τη Ρωσία και την Ουκρανία από το 2015· η Ε.Ε. είναι μακράν ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Ρωσίας. Ετσι, οι συζητήσεις με τον Βλαντιμίρ Πούτιν (χθες) και τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι (σήμερα) αποκτούν μεγάλη αξία και συμβολισμό. Θα βρεθεί έδαφος για «έντιμο συμβιβασμό» που και θα ικανοποιεί την απαίτηση της Μόσχας για «εγγυήσεις ασφαλείας», χωρίς να υπονομεύει την εθνική κυριαρχία της Ουκρανίας; Θα βρεθεί το σημείο όπου ουδείς πρωταγωνιστής θα αισθανθεί ότι πλήττονται το κύρος και η αξιοπιστία του στο εσωτερικό και στο εξωτερικό; Ο Πούτιν, π.χ., παίζει την αξιοπιστία του ως παντοδύναμος ηγέτης, ενώ ο Μπάιντεν γνωρίζει ότι η Κίνα παρακολουθεί προσεκτικά, για να δει πώς θα διαχειριστεί η ίδια τις διαφορές της με τις ΗΠΑ. Επίσης, η Ε.Ε. δεν έχει την πολυτέλεια να φαίνεται συνεχώς αδύναμη να λύσει προβλήματα που την αφορούν.
Αξίζει να σημειώσουμε τα μεγέθη του διμερούς εμπορίου μεταξύ Ρωσίας και άλλων πρωταγωνιστών: με την Κίνα 146 δισ. δολάρια, με τις ΗΠΑ 34 δισ. και με την Ε.Ε. 220 δισ. (όλα τα στοιχεία του 2021). Η Ε.Ε. εισάγει το 40% του φυσικού αερίου και το 26% του πετρελαίου της από τη Ρωσία, ποσοστά που αντιστοιχούν στο 40% των εσόδων του ρωσικού προϋπολογισμού. Αποτυχία της διπλωματίας θα κοστίσει ακριβά και στις δύο πλευρές. Μεταξύ των κυρώσεων που έχει ετοιμάσει η Ουάσιγκτον είναι ο αποκλεισμός της Ρωσίας από το διεθνές τραπεζικό σύστημα (SWIFT). Για να αποφύγουν αυτό το πρόβλημα, η Μόσχα και το Πεκίνο υπέγραψαν μεγάλη συμφωνία για την προμήθεια αερίου, η οποία προσδιορίζεται σε ευρώ αντί δολαρίων. Αυτό, ωστόσο, θα προκαλέσει πονοκέφαλο στην Ε.Ε. αν έρθει η ώρα για κυρώσεις και οι ΗΠΑ θα μετρούν τους συμμάχους τους. Αξιοσημείωτο είναι ότι η Κίνα δεν συμφώνησε οι αγωγοί που οδηγούν σε αυτήν να συνδεθούν με αυτούς που προμηθεύουν την Ευρώπη. Ετσι, στέρησε τη Ρωσία από ένα ισχυρό χαρτί εναντίον και της Ε.Ε. και της Κίνας. Αυτές είναι μερικές πτυχές μιας συναρπαστικής διαπραγμάτευσης, στην οποία θα αναγκαστούμε να επανέλθουμε.
