Του Λάρκου Λάρκου
Το έτος 2004 συνιστούσε την «εκδήλωση» ενός μεγάλου γεωπολιτικού σχεδίου:
• Ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε., 1η Μαΐου 2004.
• Έναρξη ενταξιακών συνομιλιών Τουρκίας - Ε.Ε. (3/10/2004).
• Επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών στο Αιγαίο με προσφυγή στο Δ.Δ. της Χάγης (ενδεικτικά 3/10/2004 ή 3/10/2005).
Με τη στήριξη των μεγάλων δυνάμεων της Ε.Ε., Γερμανίας (Γ. Φίσερ), Γαλλίας (Ζ. Σιράκ), Μ. Βρετανίας (Ρ. Κουκ). Με εργασία Κρανιδιώτη οι ΗΠΑ άλλαξαν πολιτική και ο Ρ. Χόλμπρουκ στήριξε το σχέδιο. Το σχέδιο περιελάμβανε λύσεις σε διαφορετικά θέματα σε συνάρτηση με τα στάδια διεύρυνσης της Ε.Ε. Οι χειρισμοί του τότε προέδρου (2004) δεν είχαν να κάνουν με το πραγματικό σχέδιο που υπέβαλε ο ΟΗΕ. Εμφάνισε στην κοινή γνώμη μια διαφορετική εκδοχή του. Με τοξικό και διαιρετικό λόγο επιχείρησε να βγάλει την ομοσπονδιακή λύση από την ατζέντα της ε/κ κοινότητας.
Το 2004 δεν ήταν μια στατική χρονολογία. Θα μπορούσε να ήταν ο Οκτώβριος του 2004 ή ο Δεκέμβριος του 2005 –δύο ημερομηνίες που «έδεναν» με την εξέλιξη της ευρωτουρκικής σχέσης. Αναβολές ή προσαρμογές σε νέα δεδομένα (2004 ή 2005) είναι μια συχνή πρακτική στον διεθνή χώρο –ρουτίνα στην ευρωπαϊκή πρακτική. Αν η επιδίωξη τού τότε προέδρου ήταν ειλικρινής, άνετα θα έπαιρνε 2 ή 3 σημαντικές αλλαγές στο σχέδιο του ΟΗΕ. Δεν ήταν, όμως, η επίλυση μέσα στη σφαίρα των ενδιαφερόντων του.
Πολλοί Ε/κ θέτουν τον δικαιολογημένο προβληματισμό, γιατί είμαστε «μόνοι». Μάς διαφεύγει συχνά το γεγονός πως είναι η ε/κ ηγεσία που κατέστρεψε ένα μεγάλο γεωπολιτικό σχέδιο και παραμένει αδύναμος κρίκος σε όσα ακολούθησαν.
• Με στρατεύματα κατοχής, η Κύπρος δεν μπορεί να γίνει παίκτης σταθερότητας, πρώτο για τον εαυτό της και ύστερα συμπαίκτης για συνέργειες λ.χ. στους αγωγούς μεταφοράς ενέργειας.
• Είναι ρεαλιστική η εκτίμηση πως το Κραν Μοντάνα (2017) περιείχε ένα σημαντικό νέο στοιχείο, όπως η εισήγηση γ.γ. του ΟΗΕ για τερματισμό των επεμβατικών δικαιωμάτων.
Ωστόσο, το υπόστρωμα για τους χειρισμούς του νυν προέδρου κτίστηκε πάνω σε προηγούμενη κακοτεχνία:
• Έλεγχος του εσωτερικού σκηνικού.
• Αδιαφορία για τις επιπτώσεις από την πάροδο του χρόνου.
Κλασικό το παράδειγμα αδιαφορίας για τις επιπτώσεις από την πάροδο του χρόνου, συνιστούν τα θέματα ενέργειας.
Ο Ν. Αναστασιάδης, σχολιάζοντας δηλώσεις Μ. Τσαβούσογλου για τους αγωγούς ενέργειας, είπε πως «αν πραγματικά θέλει (η Τουρκία) να συνομιλούμε τότε θα πρέπει να αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία». Η αναγνώριση δεν υφίσταται από το 1964. Θα γίνει τώρα; Προφανώς όχι. Μάθαμε να κοροϊδεύουμε τους εαυτούς μας. Σαν στρουθοκάμηλοι να σφίγγουμε το κεφάλι μας στην άμμο, μήπως έτσι αλλάξει η πραγματικότητα.
Ο Ν. Αναστασιάδης συνέχισε καλώντας την Τουρκία «να αποδεχθεί την πρόσκλησή μας είτε για διάλογο προς καθορισμό των διαχωριστικών γραμμών μεταξύ της ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Τουρκίας ή να προσφύγουμε σε επιδιαιτησία». Για να προωθηθούν τα πιο πάνω, ο τέως ΥΠΕΞ Ν. Χριστοδουλίδης έστειλε με φαξ σχετικό αίτημα στην τουρκική πρεσβεία στην Αθήνα. Σε μια στοιχειωδώς σοβαρή χώρα θα είχε αποπεμφθεί ο υπουργός ως γραφικός, φαξ σε πρεσβεία χώρας που δεν υπάρχουν διπλωματικές σχέσεις σε έδαφος άλλης χώρας! Αλλά στη δική μας χώρα έχουμε άλλους «κανονισμούς». Προφανώς το έστειλε εις γνώσιν του Αναστασιάδη και αντί να αποπεμφθεί, θέλει να γίνει και υποψήφιος για τις προεδρικές του 2023!
Σχολίασε επίσης το σενάριο, αν προκρίνει αγωγό από το Ισραήλ στην Κύπρο και πλωτή μονάδα υγροποίησης στην Κύπρο: «Δεν είναι θέμα της Κύπρου, είναι θέμα τετραμερούς απόφασης Κύπρου, Ισραήλ, Ελλάδας, Ιταλίας. Συνεπώς, δεν είναι θέμα της Κύπρου».
Οι ηγεσίες, ως γνωστόν, βλέπουν τις πολιτικές προεκτάσεις. Όλα τα άλλα είναι θέμα των εταιριών. Αυτές έχουν τον ουσιαστικό λόγο, αυτές διαθέτουν τα κεφάλαια, εκτιμούν το κόστος και πόσο κέρδος θα έχουν, αν πάρουν αυτή ή την άλλη απόφαση. Για να μην παραδεχθεί ότι όλη η υπόθεση με τον αγωγό EastMed ήταν ένα πολιτικό παιχνίδι για εσωτερική κατανάλωση, σχολιάζει ότι «τα πάντα θα εξαρτηθούν από τη μελέτη που διεξάγεται με χρηματοδότηση της Ε.Ε.». Σε διάλεξη του κορυφαίου εμπειρογνώμονα Χ. Έλληνα λέχθηκε δημόσια ότι ο αγωγός EastMed ήταν σε λίστα σε προκαταρκτικές μελέτες στην Ε.Ε., μια ανάμεσα σε εκατοντάδες άλλες. Στη συνέχεια αφαιρέθηκε...
Οι πολιτικές του ποδαριού οδηγούν σε διαρκώς και πιο πολύπλοκα αδιέξοδα. Η ζημιά σε ορισμένα επίπεδα είναι ανεπανόρθωτη. Δυστυχώς, η σημερινή κατάσταση πραγμάτων έχει ξεπεράσει και αυτό ακόμα το «όραμα» Ντενκτάς («δύο κράτη δίπλα δίπλα»). Ίσως, ούτε ο πείσμων Ντενκτάς δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι κάποια μέρα θα βλέπαμε εξελίξεις πέρα ακόμα και από τη δική του λογική.
Την 1 Μαΐου 2022 συμπληρώνονται 18 χρόνια από την ένταξη της νήσου στην Ε.Ε. Η ε/κ ηγεσία δεν μπόρεσε να αξιοποιήσει το μέγιστο πλεονέκτημα της ένταξης. Αυτό είναι το κλειδί για να κατανοήσουμε τα σημερινά δεδομένα. Η πρωτοπορία της Κύπρου στον ενταξιακό δρόμο υποχρέωσε την Άγκυρα σε σημαντικές αποφάσεις. Όπως ήταν το άνοιγμα σημείων διέλευσης στην «Πράσινη Γραμμή» στις 23 Απριλίου 2003 αμέσως μετά την υπογραφή της Συνθήκης Προσχώρησης στη Στοά του Αττάλου στην Αθήνα (16 Απριλίου 2003).
Η ένταξη στην Ε.Ε. δεν άλλαξε τις παραμέτρους στη διαχείριση του Κυπριακού. Ο καταλύτης έμεινε ανενεργός. Η καλύτερη «συνταγή» για να επανέλθουμε στην κλασική μας συνήθεια, την καταγγελία ως υποκατάστατο της πολιτικής...
