Ιδού η ευκαιρία!

Σημαντική η συνέντευξη Κόλιν Στιούαρτ, ειδικού αντιπροσώπου του γ.γ. των ΗΕ στην Κύπρο στην εφημερίδα «Πολίτης» (29/10). Για το θέμα με τον απεσταλμένο του γ.γ. είπε: «Έχουμε δει θετικά σημάδια και από τις δύο κοινότητες και δεν νομίζω ότι υπάρχουν οποιαδήποτε εμπόδια που θα αποτρέψουν τον γ.γ. να διορίσει κάποιον απεσταλμένο». Τι να κάνει; «Ο ρόλος ενός απεσταλμένου δεν είναι να υποδείξει απλώς μια λύση στα δύο μέρη, αλλά να βρει τρόπο ώστε να φέρει τις δύο πλευρές στη λύση, μια αμοιβαία αποδεκτή λύση, δεν μπορεί να είναι επιβολή». Το μήνυμά Στιούαρτ σε όλους: «Πρέπει να δούμε αυτή την ευκαιρία ως την τελευταία. Και να βάλουμε όλη την ενέργειά μας για να το επιλύσουμε. Εξήντα χρόνια είναι πολλά, δεν ξέρω εάν ο επόμενος από εμένα θα έχει την ευκαιρία». Μιλάει για τη διάσταση του χρόνου: «Το νησί με την πάροδο του χρόνου γίνεται όλο και πιο διαιρεμένο, οπότε η εξεύρεση μιας κοινά αποδεκτής λύσης καθίσταται δυσκολότερη». Αυτό έχει ιδιαίτερη αξία, καθώς το έζησε από όλες τις διαστάσεις του. Θέμα «Πύλα»: «Είδα από πρώτο χέρι μια διάχυτη έλλειψης εμπιστοσύνης και στην περίπτωση της Πύλας. Ακόμα και τώρα η κάθε πλευρά θέλει να παρουσιάζεται ως νικητής και όχι ότι κερδίσανε και οι δύο από τη συμφωνία. Αυτό είναι πρόβλημα. Πρέπει να είσαι έτοιμος να κάνεις συμβιβασμούς και να λες είμαι έτοιμος γι’ αυτό γιατί είναι προς το συμφέρον και των δυο μας. Οι ηγέτες πρέπει να ξεκαθαρίσουν ότι το να ηγηθείς δεν σημαίνει να νικήσεις τον συνομιλητή σου. Μεγαλύτερη νίκη είναι να πετύχεις τους δύσκολους συμβιβασμούς που απαιτούνται. Νικάς όταν καταφέρνεις να παίρνεις δύσκολες αποφάσεις».

Ο γ.γ. επιχειρεί την τελευταία του προσπάθεια. Γνωρίζει πρόσωπα και έχει παραστάσεις. Γιατί επιχειρεί την προσπάθεια τώρα; 1) Πήρε την έγκριση των μερών, σύμφωνα με τον Κ. Στιούαρτ. 2) Ευελπιστεί ότι η προσέγγιση Ελλάδας-Τουρκίας θα επηρεάσει και τις ζυμώσεις στη νήσο. 3) Χρειάζεται να ξεκαθαρίσουν οι νέες έννοιες που θέτει η τ/κ ηγεσία στην πιάτσα («δύο κράτη», «κυριαρχική ισότητα», «εγγενής ισότητα») όπως δημόσια τις διατυπώνει ο Ε. Τατάρ. 4) Χρειάζεται να ξεκαθαρίσει η ε/κ ηγεσία τη θέση της για το περιουσιακό και το σύστημα διακυβέρνησης (εκ περιτροπής προεδρία, αποτελεσματική συμμετοχή Τ/κ), όπως τα πέρασε στο από Έξι Σημεία Πλαίσιό του ο γ.γ. στις 30 Ιουνίου 2017 –δηλώσεις Χριστοδουλίδη αποκλίνουν από το Πλαίσιο σε δύο από τα Έξι. Ο Στιούαρτ καταλήγει: «Το να ηγηθείς δεν σημαίνει να νικήσεις τον συνομιλητή σου. Νικάς, όταν καταφέρνεις να παίρνεις δύσκολες αποφάσεις». Δεν θα έπρεπε να τα λένε αυτά οι Κύπριοι ηγέτες, αντί ένας Καναδός διπλωμάτης;

Θέλουμε συνομιλίες, αλλά τα έργα δεν υποστηρίζουν το «θέλω» μας. Αφήνουμε τις εξελίξεις να τρέχουν και μετά διαφωνούμε ή γκρινιάζουμε. Βγάζει κάποιος νόημα ως προς το τι επιδιώκουμε; Πάντως, οι άλλοι, υποθέτουν βάσιμα για το πού το πάμε! Ταυτόχρονα, εξελίσσεται το άλλο «πόδι» του Κυπριακού, οι ευρωτουρκικές σχέσεις. Συνάντηση Χακάν Φιντάν με τον επικεφαλής της αντιπροσωπείας της Ε.Ε. στην Άγκυρα Nikolaus Meyer-Landrut, μαζί με τους πρέσβεις των χωρών-μελών της Ε.Ε. στην Άγκυρα (1/11). Στην ατζέντα από πλευράς Τουρκίας ο «εκσυγχρονισμός της Τελωνειακής Ένωσης και η απελευθέρωση της βίζας για τους Τούρκους πολίτες».

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της «Χουριέτ» ο Χακάν Φιντάν συμπλήρωσε: «Δίνουμε μεγάλη σημασία στα μηνύματα που η Ε.Ε. θα δώσει, η Ε.Ε. πρέπει να κάνει γνήσια προσπάθεια για τη βίζα». Προφανώς μέσα σε αυτές τις φράσεις εμφανίζεται η κριτική της Τουρκίας προς τις Βρυξέλλες ότι χρειάζονται «γνήσιες προσπάθειες», άρα όχι παραπομπή τους από εξάμηνο σε εξάμηνο.

Τα πιο πάνω δείχνουν το πολιτικό πεδίο πάνω στο οποίο εξελίσσονται θεματολογίες που ενδιαφέρουν την Κύπρο. Αλλά δεν δείχνουμε ότι μάς ενδιαφέρει κάποιο σοβαρό θέμα, ενδιατρίβουμε πάνω στα ασήμαντα και στις εντυπώσεις. Οι εξελίξεις στις ευρωτουρκικές σχέσεις (Τελωνειακή Ένωση (Τ.Ε.), βίζα) είναι ένα απολύτως κυπριακό θέμα. Απεσταλμένος του γ.γ. έρχεται να διερευνήσει το τοπίο, αν θα έχουμε ένα νέο κύκλο συνομιλιών στο Κυπριακό. Ο Κόλιν Στιούαρτ μάς είπε πως αυτή θα είναι η τελευταία προσπάθεια των ΗΕ. Τα πράγματα είναι σαφή: Με τα σημερινά δεδομένα, με το τέλμα (2017-20) και την παραίτηση (2020-23), ο απεσταλμένος θα έρθει, θα κάνει μερικές συναντήσεις με τους δύο ηγέτες, θα διαπιστώσει τις αποκλίνουσες θέσεις και θα αναχωρήσει για τη Νέα Υόρκη. Νέος κύκλος διαπραγματεύσεων δεν θα προκύψει, το αδιέξοδο θα πάρει επίσημη μορφή με σχετική δήλωση του γ.γ. Έτσι, ο 29ος απεσταλμένος των ΗΕ θα σφραγίσει το τέλος της υπό τα ΗΕ διαδικασίας.

Η Λευκωσία έχει κάθε συμφέρον να στηρίξει αυτήν την ήπιας μορφής θεματολογία της ευρωτουρκικής σχέσης (Τ.Ε., βίζα) και να της δώσει υψηλού βαθμού επικοινωνιακή προβολή. Η ατζέντα τής συνάντησης Χ. Φιντάν με τον επικεφαλής της Ε.Ε. στην Άγκυρα, συνιστά κύριο «μέρος» της διαπραγμάτευσης του «κλασικού» Κυπριακού. Εφόσον η ευρωτουρκική σχέση παραμένει στάσιμη και το Κυπριακό θα παραμένει στάσιμο, καθίσταται μέρος της ευρύτερης προβληματικής. Η Κύπρος, ανεξάρτητα από το τι θα πει η Αυστρία, ή η Πολωνία, χρειάζεται να δείξει ποια στρατηγική επιλέγει: είτε βάζει εμπόδια και ζητάει κυρώσεις με γνωστό αποτέλεσμα, είτε παίζει στο γήπεδο της σοβαρής διπλωματίας, καθώς αποκόλληση της ευρωτουρκικής σχέσης, με τους κατάλληλους διπλωματικούς χειρισμούς, ισούται με αποκόλληση της στασιμότητας στο Κυπριακό.