Του Λάρκου Λάρκου
Ξεκίνησε επί Γ. Κληρίδη με πρωτοβουλίες Ρολάνδη. Έκανε βήματα προόδου επί Δ. Χριστόφια. Ολοκληρώνει 10 χρόνια με Ν. Αναστασιάδη. Φυσικό αέριο, ερευνητικό πρόγραμμα, εξορύξεις. Απολογισμός: αέριο στον βυθό, ο EastMed στα αζήτητα, Τριμερείς στο συρτάρι, συμφωνία Ε.Ε. - Αιγύπτου - Ισραήλ, αποκλεισμός δραστηριότητας του ερευνητικού σκάφους «Nautical Geo».
Ύστερα η Τουρκία: με ελάχιστες δυνατότητες πριν από πέντε χρόνια για έρευνα/εξόρυξη, με αποκλεισμό από περιφερειακές συνεργασίες, τεράστια εξάρτηση από εισαγωγές Φ.Α. (Νιγηρία, Αλγερία, Ιράκ, Αζερμπαϊτζάν, Ιράν).
17 χρόνια μετά: Η Κύπρος εκτός ενεργειακού νυμφώνος. Η Τουρκία ετοιμάζεται να μεταφέρει σε εγκαταστάσεις της, σ’ ένα χρόνο από τώρα, Φ.Α. από τη Μαύρη Θάλασσα. Στις 9 Αυγούστου το γεωτρύπανο «Αμπντούλ Χαμίτ Χαν», θα αρχίσει έρευνα στην Α. Μεσόγειο με απόπλου από το λιμάνι της Μερσίνας. Στα χρόνια που μεσολάβησαν, η χώρα αυτή έχει πλέον τέσσερα γεωτρύπανα, με το τελευταίο να είναι πιο αναβαθμισμένο τεχνολογικά (7ης γενιάς), «Αμπντούλ Χαμίτ Χαν», μήκους 238 μέτρων και πλάτους 42 μέτρων.
Πώς η Κύπρος που ξεκίνησε πριν από 17 χρόνια σχεδιασμούς/επαφές/έρευνες έμεινε στα ρηχά, ενώ η Τουρκία που μπήκε πολύ αργότερα στο παιχνίδι, ήδη κινείται στα βαθιά;
• Η εγκατάλειψη της διαπραγματευτικής διαδικασίας, 2017-2020. Η απόλυτη ενασχόληση του ηγέτη της χώρας με τα «χρυσά διαβατήρια». Η μικρή χώρα-θύμα εισβολής που διέθετε συμπάθειες στον διεθνή χώρο, σταδιακά απώλεσε μεγάλο μέρος της αξιοπιστίας της.
• Η ψευδαίσθηση ότι εγκαταλείποντας τη γραμμή της επίλυσης θα μπορούσαμε να επιβάλουμε τη γραμμή μας με άλλα μέσα, είτε μέσω Ισραήλ, είτε μέσω τριμερών σχημάτων («άξονες), είτε, σε συνδυασμό των πιο πάνω, με κυρώσεις κατά Τουρκίας μέσω Ε.Ε.
• Η στροφή της τουρκικής πολιτικής έχει δημιουργήσει νέες ισορροπίες τις οποίες η ε/κ ηγεσία δεν μπορεί να επηρεάσει. Αντίθετα, όταν η διαπραγματευτική διαδικασία ήταν κάτω από την ομπρέλα ΟΗΕ-Ε.Ε., τα δεδομένα ήταν διαφορετικά, υποσχόταν αποτέλεσμα. Τώρα η ε/κ ηγεσία παρακολουθεί τις ειδήσεις για να μάθει πού θα πάει το γεωτρύπανο και ανάλογα να βγάλει και μια ανακοίνωση.
• Ήταν νομοτελειακά όλα αυτά; Κανένας δεν τα προέβλεψε; Ένας μόνο. Κώστας Σημίτης: «Η ανεύρεση κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου στην λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου δημιουργούν προϋποθέσεις συνεργασίας, αλλά και ενέχουν τον κίνδυνο οριστικών ρήξεων», Λευκωσία, 29/11/2013.
Οι οριστικές ρήξεις δεν προκύπτουν από το πουθενά. Επιλέγονται ή προκύπτουν εκ του αποτελέσματος. Στην περίπτωση Αναστασιάδη έχουν επιλεγεί. Το 2016 ζητούσε πρόταξη του εδαφικού με την ελπίδα να μην μπορεί ο Ακιντζί να κάνει το έξτρα βήμα! Στο Μον Πελεράν, η ε/κ πλευρά πρότεινε για το εδαφικό 29,2%, και η τ/κ 28,2%. Ο δικηγόρος Π. Πολυβίου, μέλος της Διαπραγματευτικής Ομάδας, δήλωσε στις 29/7 στον «Πολίτη» 107.6 & 97.6, πως «ξαφνικά έγινε ένα μικρό θαύμα και βρεθήκαμε εντός ακτίνας συμφωνίας... Μας χώριζαν πολύ-πολύ μικρά πράγματα». Βέβαια κανένα θαύμα δεν έγινε. Ήταν εκεί ο Μ. Ακιντζί, ο οποίος μπορούσε να διαβάσει σημαντικές ευαισθησίες (και) της ε/κ κοινότητας. Γνώριζε πως χωρίς σοβαρές εδαφικές αναπροσαρμογές στην ε/κ πολιτεία, όλα θα πήγαιναν στον κλασικό μας φαύλο κύκλο.
Αφού ο Μ. Ακιντζί έδειξε ηγετικότητα και πήρε το εδαφικό σε ακτίνα συμφωνίας, ο Αναστασιάδης άλλαξε θέση, δήλωνε «να προταχθεί η ασφάλεια»! Κραν Μοντάνα, οκτώ μήνες μετά. Τα πρακτικά του ΟΗΕ μιλούν: «Ο γ.γ. ενημέρωσε (τον Ν. Αναστασιάδη ) ότι η Τουρκία του παρουσίασε κάποιες ιδέες εμπιστευτικά. Η Τουρκία υπέδειξε την πρόθεσή της να καταργηθεί η Συνθήκη Εγγυήσεων του 1960 και το μονομερές δικαίωμα επέμβασης» (πηγή: ο Φιλελεύθερος, 30/11/2021).
Οι τακτικισμοί (πρώτα εδαφικό) και οι μανούβρες του ιδίου (πρώτα ασφάλεια), εξαντλήθηκαν. Του έμεινε μια μόνο επιλογή: να σηκωθεί και να φύγει. Ο Π. Πολυβίου είπε στον «Πολίτη» και τα εξής: «Ο Ακιντζί ήθελε να μείνουμε στο Μον Πελεράν, ή να πάμε Κύπρο και να επιστρέψουμε πίσω σε δύο με τρεις μέρες μάξιμουμ, για να διατηρηθεί το μομέντουμ. Δυστυχώς, ο Πρόεδρος αποφάσισε κάτι άλλο. Χάσαμε δύο μεγάλες ευκαιρίες. Εγώ γνωρίζω ότι στο τραπέζι ήταν το 28,2% και 29,2% που ήταν μεγάλη επιτυχία. Εάν το εδαφικό έκλεινε στο 28,7%, έστω, θα ήταν θρίαμβος, αφού θα επέστρεφαν 80 με 85 χιλιάδες ε/κ πρόσφυγες».
Έτσι γύρισαν όλα στην κυπριακή μας ρουτίνα. Στις 25 Ιουλίου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε το ετήσιο «Πρόγραμμα Δράσης 2022 για την Τουρκοκυπριακή Κοινότητα», ύψους 33,4 εκατ. ευρώ. Η Επίτροπος Συνοχής και Μεταρρυθμίσεων Ελίζα Φερέιρα: «Είμαι πεπεισμένη ότι το πρόγραμμα θα συμβάλει στις προσπάθειες για την επανένωση της Κύπρου, η οποία είναι ο απώτερος στόχος του προγράμματός μας».
Το πρόγραμμα παρέχει ουσιαστική χρηματοδότηση στην Επιτροπή για τους Αγνοούμενους και στην Τεχνική Επιτροπή για την Πολιτιστική Κληρονομιά, με σκοπό την οικοδόμηση εμπιστοσύνης στην Κύπρο. Ουσιαστική βοήθεια για την εφαρμογή της δέσμης μέτρων για την ΠΟΠ Χαλλούμι/Hellim. Μεταξύ 2006 και 2022 διατέθηκαν 656 εκατ. ευρώ για έργα στο πλαίσιο του προγράμματος βοήθειας, το οποίο διαχειρίζεται η Γενική Διεύθυνση Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων (REFORM) της Επιτροπής». (Πηγή: Δελτίο Τύπου της Επιτροπής)
Όλα αναπτύσσονται με στόχο την «επανένωση της Κύπρου», αλλά το λέει αυτό μόνο η Επιτροπή. Το κράτος-μέλος δεν έχει να πει κάτι για τη μεγάλη δυνατότητα της Ε.Ε., λες και το πρόγραμμα αφορά τη... Μάλτα. Το ζήτημα για την Κύπρο είναι καθαρό: ή μαζί με το πρόγραμμα θα αναπτύσσεται μια δραστήρια πολιτική για την επίλυση ή το πρόγραμμα για την τ/κ κοινότητα θα εξελίσσεται δίπλα από το κύριο πολιτικό του σώμα. Η Επίτροπος «είναι πεπεισμένη» για το πρώτο, η παράδοσή μας δείχνει το δεύτερο...
