Του Αλέξη Παπαχελά
Ενας παλιός και έμπειρος αναλυτής των τουρκικών πραγμάτων σχολίασε λίγες ώρες μετά τον δραματικό σεισμό στην Τουρκία: «Αν οι νεκροί είναι λίγες χιλιάδες και οι ζημιές περιορισμένες, ο Ερντογάν θα μπορέσει να συσπειρώσει τον λαό γύρω του και να παίξει τον ρόλο του ηγέτη-πατερούλη. Αν όμως πρόκειται για κάτι ασύλληπτο, αν μιλάμε για εντελώς άλλα μεγέθη, τότε θα δοκιμαστεί πολύ. Υπάρχει ο κίνδυνος η οργή να μην ελέγχεται, καθώς θα μιλάμε για μια κατάσταση στην οποία ούτε ένα κράτος – σούπερμαν δεν θα μπορούσε να τα βγάλει πέρα. Πιθανώς να οδηγηθούμε σε δραματικές εξελίξεις». Ολοι γνωρίζουμε πόσο καταστροφικός ήταν τελικά ο σεισμός. Φαίνεται πως η πραγματικότητα ξεπερνάει τη φαντασία.
Ο Ερντογάν είναι, βέβαια, πολιτικό ζώο και έχει δείξει ότι στα δύσκολα βγάζει αστείρευτη δύναμη. Δεν είναι όμως ο Ερντογάν του 2000 και σίγουρα δεν αφουγκράζεται ούτε «αγγίζει» τον μέσο Τούρκο με τον ίδιο τρόπο. Ο τρόπος που πιάνει τον σφυγμό των πολιτών, ο τρόπος που επικοινωνεί μαζί τους είναι καθαρά αυτοκρατορικός. Πράγμα λογικό, αν σκεφθούμε πού περνάει τον περισσότερο χρόνο του και με πόσο λίγους, κανονικούς ανθρώπους έρχεται σε επαφή μετά την απόπειρα πραξικοπήματος και τον κορωνοϊό.
Είναι νωρίς να βγάλουμε συμπεράσματα για το αν ο σεισμός θα προκαλέσει και πολιτικό σεισμό. Πριν όμως, η εικόνα που είχαν αποκομίσει οι περισσότεροι ψύχραιμοι αναλυτές, ακόμη και όσοι θα ήθελαν όσο τίποτα τον πολιτικό του αφανισμό, ήταν ότι θα κέρδιζε. Ο βασικός λόγος; Η έλλειψη στοιχειωδώς χαρισματικού, πειστικού αντιπάλου.
Τώρα όμως μιλάμε για μια νέα κατάσταση. Ολοι συμφωνούν ότι ο Ερντογάν θα κάνει ό,τι, μα ό,τι μπορεί για να μείνει στην εξουσία. Θα αναβάλει τις εκλογές, θα φροντίσει να μην ψηφίσουν Κούρδοι και νέοι, θα βεβαιωθεί ότι όσοι μένουν στις πληγείσες περιοχές θα δυσκολευθούν να ψηφίσουν. Τίποτα δεν πρέπει να αποκλείεται ή, μάλλον, πρέπει να αναμένεται. Η αντιπολίτευση και οι Τούρκοι πολίτες που αγωνιούν για την αλλαγή σελίδας το ξέρουν αυτό, αλλά δεν ξέρουν πώς να αντιδράσουν. Η απελπισία τους μοιάζει με αυτή των ανθρώπων που μαθαίνουν να ζουν σε χώρες με «εκλεγμένα» καθεστώτα, τα οποία χρόνο με τον χρόνο εδραιώνονται και καθιστούν την ανατροπή τους πολύ δύσκολη μέσα από την κάλπη. Η απαισιοδοξία και η υπερεκτίμηση του αντιπάλου μετατρέπονται σε μια αενάως αυτοτροφοδοτούμενη προφητεία. Προς το παρόν, στην Τουρκία είναι πολλοί που θεωρούν ότι μόνον ένας τόσο αδιανόητος και καταστροφικός για χιλιάδες ανθρώπους σεισμός μπορεί να κερδίσει τον Ερντογάν. Πόσο τραγικό μπορεί να είναι αυτό…
