Του Αλέξη Παπαχελά
Καθώς η Αμερική περνάει μια πρωτόγνωρη κρίση και κανείς δεν ξέρει ποιος θα την κυβερνά τον Ιανουάριο του 2025, και σε τι συνθήκες, καλό είναι να αναλογιστούμε μερικά πράγματα. Η σχέση μας με την Τουρκία περνούσε πάντοτε μέσα από την Ουάσιγκτον. Εκεί απευθυνόταν ο εκάστοτε Ελληνας πρωθυπουργός όταν ξεσπούσε μια κρίση στο Αιγαίο ή στην Κύπρο. Ταυτόχρονα πίεζε ώστε οι ΗΠΑ να εγγυώνται τη σταθερότητα στην περιοχή και μια σχετική εξοπλιστική ισορροπία. Την περίοδο αμέσως μετά το 1974 το πέτυχε. Σημαντικό ρόλο έπαιξε το γεγονός πως οι ΗΠΑ ένιωθαν κάποιες ενοχές λόγω της στήριξης στη δικτατορία και του ρόλου του Κίσινγκερ στην τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Υπήρχε επίσης μεγάλη εσωτερική πίεση από το Κογκρέσο και το ελληνοαμερικανικό λόμπι.
Επί Μπάιντεν, σε αντίθεση με την περίοδο Τραμπ – Πομπέο, οι ΗΠΑ διακατέχονται από μια τεράστια αγωνία να μην ενοχλήσουν την Τουρκία. Η Ουάσιγκτον βοήθησε ασφαλώς να εδραιωθεί μια περίοδος ηρεμίας στο Αιγαίο, στο πλαίσιο του μεγάλου παζαριού για το πακέτο των τουρκικών F-16. Είναι σημαντικό ότι σήμερα δεν υπάρχουν υπερπτήσεις.
Σήμερα; Κατ’ αρχάς το τι συνέβη την περίοδο 1967-74 δεν ενδιαφέρει κανέναν στην Ουάσιγκτον. Εκπληκτοι ακούν τη σχετική κριτική τα μέλη του Κογκρέσου.
Υπάρχει άμεση ανάγκη επανεξέτασης των εργαλείων με τα οποία αντιμετωπίζει η Αθήνα την Τουρκία τα τελευταία 65 χρόνια.
Η τουρκική αναθεωρητική πολιτική δεν έχει, όμως, αλλάξει. Κάθε άλλο, οι Τούρκοι αξιωματούχοι το υπενθυμίζουν με κάθε ευκαιρία.
Από το παζάρι η Ελλάδα πήρε το «πακέτο Μπλίνκεν». Από πλευράς μεταχειρισμένων εξοπλισμών απολύτως τίποτα χρήσιμο. Από πλευράς εγγυήσεων, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών απέφυγε κάθε ρητή δέσμευση και σε ένα δωμάτιο στο Κογκρέσο υπάρχει απλώς ένα απόρρητο σημείωμα, που μπορούν να διαβάσουν (μόνο εκεί) τα μέλη του, με διαβεβαιώσεις πως οι ΗΠΑ θα διακόψουν τη διαδικασία για τα τουρκικά F-16 αν εκδηλωθεί πάλι τουρκική επιθετικότητα. Ούτε αυτό το έγγραφο δεν θα υπήρχε χωρίς την παρέμβαση του γερουσιαστή που τώρα περιμένει να οδηγηθεί στις φυλακές. Βρισκόμαστε ωστόσο στη μετα-Μενέντεζ εποχή. Με το ελληνοαμερικανικό λόμπι σε ένα απίστευτο τέλμα προσωπικών ερίδων και διενέξεων χωρίς τέλος.
Στην πράξη, αν κάτι πάει στραβά μόνο οι προσωπικές σχέσεις και η αξιοπιστία του Ελληνα πρωθυπουργού θα μπορούν να κάνουν τη διαφορά ώστε να πειστεί ο Λευκός Οίκος να παρέμβει. Είναι θετικό πως τέτοιες σχέσεις διατηρεί με τους δύο επικρατέστερους να διαδεχθούν τον Μπάιντεν ως υποψήφιοι για την προεδρία, την αντιπρόεδρο Χάρις και τον κυβερνήτη της Καλιφόρνιας, Νιούσομ.
Υπάρχει όμως ένα πιο βαθύ, υπαρξιακό, πρόβλημα για την εθνική μας στρατηγική. Ετσι όπως είναι τα πράγματα στην Αμερική, ο πραγματικός κίνδυνος είναι κάποια στιγμή το Μαξίμου να τηλεφωνήσει στον Λευκό Οίκο εν μέσω κάποιας κρίσης και η απάντηση να είναι «δεν ενδιαφερόμαστε» ή «πήρατε το λάθος νούμερο». Πυροδοτώντας στην Ελλάδα ένα αντιδυτικό τσουνάμι, σαν και αυτό του 1974. Υπάρχει άμεση ανάγκη επανεξέτασης των εργαλείων με τα οποία αντιμετωπίζει η Αθήνα την Τουρκία τα τελευταία 65 χρόνια.
