Του Αλέξη Παπαχελά
Οταν μπαίναμε στη δημοσιογραφία οι παλαιότεροι έδιναν μία συμβουλή: «Μη βάλεις ποτέ πρώτο θέμα το Κυπριακό γιατί δεν πουλάει». Αλλοι βετεράνοι συνάδελφοι αστειεύονταν πως «είναι βέβαιο ότι πρώτα θα πάρουμε σύνταξη και μετά θα λυθεί το Κυπριακό».
Συμβαίνει όμως κάτι πολύ περίεργο. Αυτό το ζήτημα μπορεί να μην «πουλάει», μπορεί όμως να προκαλέσει πολιτικές εκρήξεις στην Αθήνα. Το έχουμε διαπιστώσει από την εποχή του Κωνσταντίνου Καραμανλή και των συμφωνιών Ζυρίχης – Λονδίνου έως τον Ανδρέα Παπανδρέου. Μην ξεχνάμε πως η μοναδική φορά που αναγκάστηκε να ζητήσει συγγνώμη με το περίφημο mea culpa ήταν όταν κατηγορήθηκε ότι έβαλε στο ράφι το Κυπριακό στη συναντησή του με τον Τουργκούτ Οζάλ στο Νταβός.
Η αλήθεια είναι πως ο Ελληνισμός πλήρωσε πάρα πολύ ακριβά τους νεοβυζαντινισμούς και την ασυνεννοησία μεταξύ Αθήνας και Λευκωσίας. Υπήρχε μία έλλειψη ειλικρίνειας στο τι ήθελε, για παράδειγμα, ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος και τι ήθελαν οι ελληνικές κυβερνήσεις τη δεκαετία του 1960. Παίχθηκαν πολλά παιχνίδια δημιουργίας εντυπώσεων και εξελίχθηκαν πολλές προσπάθειες ρυμούλκησης της μιας ή της άλλης πλευράς. Κορυφαία εκδήλωση κάθε παθογένειας ήταν ασφαλώς το σχέδιο Ατσεσον, το οποίο θα μπορούσε να έχει λύσει το Κυπριακό με όρους εξαιρετικά επωφελείς για τα ελλαδικά συμφέροντα.
Ο,τι έγινε έγινε θα πει κάποιος, και σωστά. Είναι όμως σημαντικό να μαθαίνουμε και να μελετάμε την ιστορία αυτού του μείζονος εθνικού ζητήματος χωρίς συναισθηματισμούς και μυθοπλασίες.
Ο κίνδυνος όμως σήμερα είναι να εδραιωθεί η διχοτόμηση που επιβλήθηκε με την τουρκική εισβολή το 1974. Η διεθνής κοινότητα έχει πολλά ανοιχτά και φλέγοντα μέτωπα και δεν ασχολείται με την Κύπρο. Οι διεθνείς οπαδοί του κυνικού ρεαλισμού ισχυρίζονται ότι «το πρόβλημα λύθηκε το 1974». Ενα μεγάλο κομμάτι του κυπριακού λαού έχει κουραστεί και δεν ενδιαφέρεται για το ζήτημα. Μιάμιση γενιά έχει μεγαλώσει χωρίς να έχει ποτέ ζήσει με Τουρκοκυπρίους και δεν θέλει να πάρει το ρίσκο μιας αβέβαιης συμβίωσης. Η ρεαλιστική λύση του «βελούδινου διαζυγίου» δεν εξασφαλίζει πια απτά οφέλη στην ελληνοκυπριακή πλευρά γιατί η Τουρκία δεν είναι έτοιμη να επιστρέψει σημαντικά ποσοστά εδάφους.
Τα περιθώρια στενεύουν, συνεπώς, για την επίτευξη μιας λύσης που θα περνούσε και από ένα ελληνοκυπριακό δημοψήφισμα. Η ώρα των σκληρών και τελικών διλημμάτων έχει μάλλον φτάσει. Ας ελπίσουμε ότι Αθήνα και Λευκωσία θα κρατήσουν αρραγές το μέτωπο. Ολα τα σημάδια δείχνουν πως αυτή είναι η πρόθεση Χριστοδουλίδη – Μητσοτάκη. Εχουν διαβάσει, άλλωστε, αρκετή Ιστορία και οι δύο για να ξέρουν πόσο αυτοκαταστροφικό μπορεί να είναι ένα ενδοελληνικό blame game.
