Του Αλέξη Παπαχελά
Υπάρχει κάποιο μεγαλοφυές σχέδιο πίσω από την πολιτική Τραμπ ή είναι όλα προϊόν αυτοσχεδιασμού και ολίγης τρέλας; Ξέρει πού θέλει να καταλήξει ακριβώς και απλώς αυξάνει την πίεση με πρωτοφανή τρόπο για να πετύχει τη συμφωνία που θέλει; Ολα αυτά τα ερωτήματα περιμένουν απαντήσεις σε κάθε πρωτεύουσα, από το Πεκίνο μέχρι το Ανόι και το Νέπιντο. Το παγκόσμιο σύστημα οικονομικής και πολιτικής διακυβέρνησης που δημιούργησε και επέβαλε η Αμερική μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ξηλώνεται με πάταγο και με πρωτοβουλία του κατασκευαστή. Η παγκοσμιοποίηση επίσης τελείωσε, επισήμως.
Ο Τραμπ λειτουργεί σαν σκληρός επιχειρηματίας στον χώρο των ακινήτων. Εκεί έμαθε την τέχνη της διαπραγμάτευσης, να πιέζει αφόρητα τον αντίπαλο μέχρι να τον κολλήσει στον τοίχο και να πάρει αυτό που επιδιώκει. Ο κόσμος των ακινήτων στο Κουίνς διαφέρει, όμως, πολύ από τον πλανήτη… Και στο Κουίνς υπήρχαν εγωισμοί και προσωπικές διαφορές, αλλά δεν είχαν καμία σχέση με τον πατριωτικό εγωισμό που μπορεί να υπαγορεύει στην Κίνα ή στη Ρωσία πώς θα συμπεριφερθεί. Το σύστημα είναι επίσης πολύ πιο εύθραυστο και περίπλοκο, και η αποσταθεροποίησή του έχει ιστορικά αποδειχθεί ότι μπορεί να οδηγήσει και σε πόλεμο.
Ο πρόεδρος Τραμπ νιώθει, όμως, απελευθερωμένος αυτήν τη φορά· θεωρεί ότι μπορεί να δοκιμάσει στην πράξη τόσο τις θεωρίες περί δασμών, τις οποίες πιστεύει εδώ και δεκαετίες, όσο και την τέχνη της διαπραγμάτευσης. Μέχρι στιγμής δεν του έχει βγει, γιατί ούτε η Γάζα, ούτε ο πόλεμος στην Ουκρανία, ούτε όμως και το παγκόσμιο εμπόριο μπορούν να διευθετηθούν ύστερα από έναν «τσαμπουκά» μέσα σε λίγες ημέρες, και χωρίς παρενέργειες.
Ο Τραμπ φαίνεται, πάντως, ότι μπορεί να νιώθει απελευθερωμένος αυτήν τη φορά και να έχει ξεφορτωθεί τους περισσότερους εκπροσώπους του βαθέος αμερικανικού κατεστημένου που τον περιστοίχιζαν στην πρώτη του θητεία, αλλά συνεχίζει να έχει κάποια αναχώματα γύρω του. Πρώτα απ’ όλα τους «ενηλίκους στο δωμάτιο», ανθρώπους όπως είναι ο υπουργός Οικονομικών και ο υπουργός Εξωτερικών. Ολα δείχνουν ότι τον συγκρατούν και «μεταφράζουν» στον υπόλοιπο κόσμο τις προθέσεις του. Νιώθει βέβαια, και υπολογίζει, και την πίεση των αγορών. Εμείς εδώ στην Ελλάδα τη νιώσαμε και τη μάθαμε από πρώτο χέρι. Οι αγορές είναι απρόσωπες, αδίστακτες και χαοτικές, δεν μπορεί κανείς να τις ελέγξει ή να τις πείσει εύκολα για το δίκιο του. Μόλις άρχισαν να ανεβαίνουν τα περιώνυμα spreads των αμερικανικών ομολόγων και να κυκλοφορούν φήμες για κινεζικά αντίποινα, ξεκίνησε ο πανικός. Ο πρόεδρος πήρε το μήνυμα και έβαλε ένα φρένο στην κακοφωνία των διαφόρων αξιωματούχων του, που προκαλούσαν συνεχή σύγχυση, ενώ ταυτόχρονα έδωσε διορία 90 ημερών για να υπάρξουν διμερείς εμπορικές συμφωνίες με διάφορες χώρες.
Πέρα όμως από τα αναπάντητα ερωτήματα για το «πού το πάει ο Τραμπ», υπάρχουν άλλα, πιο στρατηγικά, που έχουν μπει στο τραπέζι. Το βασικότερο είναι το κατά πόσον οι χειρισμοί του Αμερικανού προέδρου θα σφραγίσουν εντέλει το τέλος της αμερικανικής οικονομικής και γεωπολιτικής ηγεμονίας. Υπάρχουν εκείνοι που το πιστεύουν γιατί θεωρούν ότι οι ΗΠΑ χάνουν οριστικά την αξιοπιστία τους και το δίκτυο συμμαχιών πάνω στο οποίο βάσισαν την κυριαρχία τους. Υπάρχουν πάντως και όσοι προβλέπουν ότι θα στριμώξει τελικά την Κίνα και, με άγαρμπο τρόπο, θα κερδίσει αυτά που θέλει από τους υπολοίπους, οι οποίοι θα υποταχθούν στη νέα, πιο άγρια Pax Americana. Σε 2-3 χρόνια θα ξέρουμε ποιoς είχε δίκιο· μέχρι τότε, ψυχραιμία!
