Του Αλέξη Παπαχελά
Το συμπέρασμα που αρχίζει να βγαίνει από όσα συμβαίνουν γύρω μας είναι ότι όποιος θέλει να επιβληθεί με γεωπολιτικό «τσαμπουκά» το πετυχαίνει. Ο Πούτιν έχει καταλάβει ένα τμήμα της Ουκρανίας και είναι μάλλον απίθανο να το επιστρέψει ό,τι και να κάνει η Δύση, η οποία μοιάζει να χάνει τις αντοχές της γι’ αυτόν τον παρατεταμένο πόλεμο. Ο Νετανιάχου επίσης κάνει ό,τι θέλει και παραβιάζει κάθε κόκκινη γραμμή, διευρύνοντας τον πόλεμο στη Μέση Ανατολή. Κανείς δεν μπορεί να σταματήσει στις μέρες μας έναν αποφασισμένο ηγέτη που διαθέτει την πυγμή και την ισχύ για να επιβάλει αυτό που θέλει στην περιοχή του. Ποιος θα είναι ο επόμενος που θα ακολουθήσει το παράδειγμά τους; Καλό ερώτημα, ελπίζω να μη βρίσκεται στη δική μας γεωπολιτική γειτονιά.
Ηταν από καιρό σαφές ότι η πιο επικίνδυνη περίοδος ήταν αυτή που ξεκίνησε με την απόσυρση Μπάιντεν από την εκλογική μάχη και η οποία θα τελειώσει το μεσημέρι της ορκωμοσίας του νέου προέδρου τον Ιανουάριο. Μπάιντεν και Μπλίνκεν μοιάζουν παντελώς άβουλοι και ανίκανοι να ελέγξουν τις εξελίξεις. Το κενό εξουσίας που έχει δημιουργηθεί στην Ουάσιγκτον είναι μεγάλο και το γνωρίζουν όλοι. Η αδυναμία τους να συγκρατήσουν κάπως, έστω, τον Νετανιάχου είναι ενδεικτική του προβλήματος, ειδικά αν σκεφτεί κανείς ότι το Ισραήλ επιβιώνει οικονομικά και στρατιωτικά μόνο λόγω των ΗΠΑ.
Το φαινόμενο των ανεξέλεγκτων ισχυρών ηγετών, πάντως, δεν έχει να κάνει μόνο με πρόσωπα. Διανύουμε, ζούμε το τέλος της Pax Americana, της αμερικανικής ηγεμονίας. Κράτησε πάνω από 75 χρόνια, πράγμα σπάνιο. Γίνεται όμως όλο και πιο φανερό κάθε μέρα ότι οι θεσμοί, οι ισορροπίες, τα συστήματα ισχύος που φτιάχτηκαν μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο είτε φθίνουν είτε καταρρέουν. Για εμάς που μεγαλώσαμε και ζήσαμε όλη μας τη ζωή στη Δύση της ακμής της είναι πολύ παράξενο αυτό που συμβαίνει. Δεν διαθέτουμε ούτε τα εργαλεία ούτε τις μαντικές ικανότητες να καταλάβουμε με τι θα μοιάζει ο κόσμος που χαράζει στον ορίζοντα. Προφανώς θα υπάρχει μεγαλύτερη κακοφωνία, αναρχία, πολλά κέντρα ισχύος, περισσότερες συγκρούσεις. Ολα θα είναι πιο απρόβλεπτα.
Πρέπει να ξανασκεφτούμε πού στεκόμαστε εμείς ως Ελλάδα σε αυτό το νέο περιβάλλον. Το βασικό, βεβαίως, συμπέρασμα είναι ότι πρέπει να σοβαρευτούμε ως χώρα. Μπορεί να μην αρέσει σε πολλούς το τι κάνει το Ισραήλ αυτή την περίοδο. Δεν μπορεί, όμως, παρά να εντυπωσιάζεται κανείς από το πώς μία τόσο μικρή χώρα έχει καταφέρει να βάλει στην τσέπη μια υπερδύναμη, να διαθέτει τεχνολογία και μοναδικούς μηχανισμούς συλλογής πληροφοριών και να κάνει αυτό που θέλει χωρίς να ρωτάει κανέναν. Είμαστε μακριά από αυτό. Αλλά και πολύ κοντά σε μια γειτονιά στην οποία κάποια στιγμή οι μιμητές του Πούτιν και του Νετανιάχου μπορεί να θελήσουν να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους.
