* Γράφει ο Δρ Ανδρέας Προκοπίου
Η Κύπρος έχει σημειώσει εντυπωσιακή πρόοδο στον τομέα της πράσινης ενέργειας τα τελευταία χρόνια, με την εγκατεστημένη ισχύ φωτοβολταϊκών συστημάτων να φτάνει τα 720 MW στις αρχές του 2024, σημειώνοντας αύξηση της τάξης του 11% σε σύγκριση με τα 650 MW στο τέλος του 2023. Ωστόσο, αυτή η ραγδαία ανάπτυξη έχει συνοδευτεί από σημαντικές προκλήσεις, με τις περικοπές πράσινης ενέργειας να αυξάνονται δραματικά το πρώτο εξάμηνο του 2024. Σε αυτό το άρθρο, εξετάζουμε τη σημερινή κατάσταση στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Κύπρο, εστιάζοντας στις αυξανόμενες περικοπές και τις συνέπειές τους.
Η Σκοτεινή Πλευρά της Ανάπτυξης
Παρά την αύξηση της εγκατεστημένης ισχύος, οι περικοπές πράσινης ενέργειας αυξήθηκαν δραματικά. Στους πρώτους επτά μήνες του 2024, η περικοπτόμενη ενέργεια σε MWh σημείωσε αύξηση 78% σε σύγκριση με το σύνολο του 2023. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την ανάλυση της Εικόνας 1 που βασίζεται σε στοιχεία του Διαχειριστή Συστήματος Διανομής (ΔΣΔ), για όλο το 2023 αποκόπηκαν περίπου 59,000 MWh, ενώ το 2024, μέχρι και τον Ιούλιο, η περικοπτόμενη ενέργεια ξεπέρασε τις 105,000 MWh.
Εικόνα 1 Εκτιμώμενη περικοπτόμενη ενέργεια ΑΠΕ (MWh)
Αναλυτικά Δεδομένα
Οι περικοπές πράσινης ενέργειας δεν είναι απλώς αριθμοί σε έναν πίνακα, αποτελούν μια καθημερινή πραγματικότητα. Όπως φαίνεται στην Εικόνα 2, οι μέσες ημερήσιες περικοπές ήταν 3.3% το 2022, αλλά αυξήθηκαν δραματικά στο 13,4% το 2023, με το 2024 να αναμένεται να ξεπεράσει το 30%. Συγκεκριμένα, τον περασμένο Μάιο καταγράφηκε το υψηλότερο μέσο ημερήσιο ποσοστό περικοπών, φτάνοντας το 51%, με την Τρίτη 7 Μαΐου 2024 να σημειώνει αποκοπή άνω του 77% της παραγωγής ΑΠΕ.
Εικόνα 2 Μέση ημερήσια περικοπή ενέργειας από 2022 μέχρι 2024
Συνεισφορά της Ηλιακής Ενέργειας στη Κατανάλωση
Η συνεισφορά της ηλιακής ενέργειας στη συνολική ζήτηση παρουσιάζει συνεχή αύξηση από το 2022 μέχρι και τον Ιούλιο του 2024, βάσει της ανάλυσης (Εικόνα 3) των δεδομένων παραγωγής που δημοσιεύει ο Διαχειριστής Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου (ΔΣΜΚ). Το 2022, τα ποσοστά κυμαίνονταν από 6.1% έως 18.1%, ενώ το 2023 τα ποσοστά αυξήθηκαν, φτάνοντας το μέγιστο του 22.4% τον Μάιο. Το 2024, η συνεισφορά έφτασε το 27.1% τον Μάιο. Αυτά τα ποσοστά θα ήταν ακόμη μεγαλύτερα αν δεν υπήρχαν οι περικοπές. Για παράδειγμα, τον Μάιο του 2024, η κάλυψη της κατανάλωσης από πράσινη ενέργεια έφτασε το 27.1%, αλλά θα μπορούσε να ήταν κοντά στο 34% αν δεν είχαν αποκοπεί σχεδόν 27,000 MWh.
Εικόνα 3 Ποσοστό κάλυψης κατανάλωσης από Φ/Β
Η Ανάγκη για Άμεση Δράση
Η κατάσταση είναι κρίσιμη. Η αύξηση των περικοπών ενέργειας υπονομεύει τις προσπάθειες για βιώσιμη ανάπτυξη. Ενώ η αύξηση της εγκατεστημένης ισχύος είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, χωρίς τη σωστή διαχείριση, οι περικοπές θα συνεχίσουν να αυξάνονται, εμποδίζοντας την πλήρη αξιοποίηση της παραγόμενης πράσινης ενέργειας. Αν δεν ληφθούν άμεσα λύσεις, ακόμη και με την εγκατάσταση περισσότερων ΑΠΕ, οι περικοπές θα συνεχίσουν να αυξάνονται και η συνεισφορά της καθαρής ενέργειας από ΑΠΕ στη ζήτηση δεν θα δει καμία σημαντική αύξηση σε σχέση με τα σημερινά επίπεδα.
Προτάσεις για Βελτίωση
Η άμεση λύση σε αυτή την κρίση είναι η ενσωμάτωση πολιτικών αποθήκευσης ενέργειας και η επιτάχυνση της διαδικασίας αδειοδότησης τους. Με την υιοθέτηση πολιτικών αποθήκευσης ενέργειας, η Κύπρος μπορεί να μειώσει τις περικοπές, διασφαλίζοντας ότι η παραγόμενη πράσινη ενέργεια αξιοποιείται πλήρως. Επιπλέον, η επιτάχυνση της διαδικασίας αδειοδότησης τους σε υφιστάμενες εγκαταστάσεις ΑΠΕ θα βοηθήσει στην ταχύτερη ανάπτυξη και ενίσχυση της πράσινης ενεργειακής υποδομής.
*Ο κύριος Προκοπίου είναι ο Πρώην Ανώτερος Ερευνητής στον τομέα των Έξυπνων Δικτύων, στο Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης και ερευνητής στην Électricité de France R&D στη Γαλλία.
