Οι πρόσφατες τελετές αποφοίτησης του Πανεπιστημίου Κύπρου μας δίνουν την ευκαιρία για ένα απολογισμό και ένα (ανα)στοχασμό. Ένα ερώτημα που οφείλουμε να απαντήσουμε είναι, «τι προσφέρει πραγματικά ένα Πανεπιστήμιο στη χώρα, πέρα από στιγμές χαράς και συγκίνησης;». Η ερώτηση γίνεται ακόμα πιο επίκαιρη σε καιρούς οικονομικής περισυλλογής, σκωπτικής διάθεσης, αλαλάζουσας παράνοιας αλλά και ειλικρινούς απορίας για την αποτελεσματικότητα της επένδυσης στα Πανεπιστήμια. Εν συντομία λοιπόν, μοιράζομαι ορισμένες αλήθειες που αφορούν στο Πανεπιστήμιο Κύπρου.
Η επένδυση του κράτους στο Πανεπιστήμιο Κύπρου είναι διαχρονικά σημαντική. Γι’ αυτό και το Πανεπιστήμιο οφείλει να ακολουθεί διαφανείς και σύννομες διαδικασίες αξιοποίησης του κρατικού χρήματος και των εσόδων που παράγει το ίδιο. Και αυτό πράττει. Αυτός είναι και συχνά ο λόγος που αναδεικνύονται θέματα συζήτησης στη δημόσια σφαίρα. Ουδέν κρυπτόν ενώ αναγνωρίζουμε ότι είμαστε υπόλογοι (accountable) και οφείλουμε σεβασμό στον φορολογούμενο πολίτη. Λάθη γίνονται και θα γίνονται. Περιθώρια αυτοκριτικής και βελτίωσης σαφώς και υπάρχουν. Αυτό δεν σημαίνει ότι οφείλουμε όλοι να ομογνωμούμε για το πώς διαχειρίζεται ένα Πανεπιστήμιο τους πόρους του. Άλλωστε κανείς δεν ξέρει καλύτερα από το ίδιο το Πανεπιστήμιο και τους ανθρώπους του, πώς διοικείται και πώς προοδεύει ένα πανεπιστήμιο. Και στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, ξέρουμε. Το δείχνουν τα αποτελέσματα και η αναγνώριση που απολαμβάνει τοπικά και διεθνώς και η οποία αντανακλάται φυσιολογικά και περήφανα και στην ίδια τη χώρα μας. Τελευταία εξέλιξη, η συμπερίληψη του Πανεπιστημίου στο 25% των κορυφαίων Πανεπιστημίων παγκοσμίως.
Μια άλλη αλήθεια είναι το πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα της επένδυσης στο Πανεπιστήμιο. Μελέτες διεθνώς δεικνύουν ότι η επένδυση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση αποφέρει σαφώς καλύτερα αποτελέσματα από δημόσιες επενδύσεις σε άλλους τομείς της οικονομίας, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα. Τα αποτελέσματα αυτά μετριούνται στη δημιουργία ποιοτικών θέσεων εργασίας, με ψηλές αμοιβές και συνεπώς μεγαλύτερη φορολογική βάση, ψηλή φορολογική συνεισφορά αλλά και μικρότερη ανάγκη κοινωνικών επιδομάτων και αναστροφή του brain drain. Πέραν τούτου, υπάρχει και η σημαντικότατη επιστροφή της επένδυσης υπό μορφή αγορών και κατανάλωσης στην αγορά της Κύπρου.
Αλήθεια είναι επίσης ότι το Πανεπιστήμιο Κύπρου είναι ανάμεσα στα κορυφαία ευρωπαϊκά πανεπιστήμια στην προσέλκυση ερευνητικών προγραμμάτων και έργων όχι μόνο κατά αναλογία πληθυσμού αλλά και σε απόλυτους αριθμούς. Ανταγωνιζόμενο με πανεπιστήμια μεγαθήρια στα πανεπιστημιακά δρώμενα. Η έρευνα και τα αποτελέσματα της αποτελούν κύριο εργαλείο προσέλκυσης πολυεθνικών εταιρειών τεχνολογίας αιχμής που πρέπει – κατά γενική ομολογία – να αποτελέσει τη βάση του νέου βιώσιμου οικονομικού μοντέλου ανάπτυξης του τόπου μας. Με την κατάλληλη τροποποίηση της νομοθεσίας θα δοθεί ακόμα η προοπτική αξιοποίησης της έρευνας για τη δημιουργία νεοφυών επιχειρήσεων (startups and spinoffs) αλλά και κοινωνικών επιχειρήσεων. Φυσικά, πέραν της οικονομικής συνεισφοράς, υπάρχει και η κοινωνική σημασία και αξία της πανεπιστημιακής έρευνας, αφού μέσα από την έρευνα παράγεται νέα γνώση, κατανόηση και πρόοδος που είναι από μόνη της μια ανθρώπινη και κοινωνική ανάγκη.
Μια άλλη μεγάλη αλήθεια είναι η αναγνωρισμένη ποιότητα των αποφοίτων του Πανεπιστημίου. Μέσα από τα προγράμματα σπουδών αλλά και συμπληρωματικές δράσεις ανάπτυξης δεξιοτήτων και καλλιέργειας τρόπου σκέψης και νοοτροπίας, οι απόφοιτες/οι του Πανεπιστημίου διακρίνονται στην επιχειρηματική, πολιτική και κοινωνική ζωή του τόπου. Μέσα από συγκεκριμένες δράσεις προωθείται συστηματικά η κουλτούρα της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας, του εθελοντισμού, της ευθυκρισίας και της ηγεσίας, των ίσων ευκαιριών και της ενσωμάτωσης ομάδων των πληθυσμού με λιγότερες ευκαιρίες και περισσότερες προκλήσεις.
Δεν θα μπορούσαμε να μην αναγνωρίσουμε τη συνεισφορά του Πανεπιστημίου σε μια σειρά άλλων θεμάτων, όπως τον πολιτισμό, την προστασία της δημόσιας υγείας, την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, της παραπληροφόρησης, της μισαλλοδοξίας και του σωβινισμού αλλά και της δημιουργίας χώρων συνάντησης της κοινωνίας με τη διανόηση και τη γνώση. Το Πανεπιστήμιο προσφέρει με λίγα λόγια στο ευ ζην όλων μας. Μέρος τούτου είναι και η Πανεπιστημιούπολη ως αρχιτεκτονικό επίτευγμα υψηλής αισθητικής παγκόσμιας εμβέλειας που «μιλά» από μόνη της και δεικνύει σε κάθε επισκέπτη, τη σημασία που αποδίδουμε ως κοινωνία και κράτος στα θέματα ανώτατης εκπαίδευσης, έρευνας και προόδου.
Τέλος, είναι αλήθεια ότι για όλες τις πιο πάνω αλήθειες, υπάρχει, πέραν της διαισθητικής πρόσθετης αξίας του Πανεπιστημίου, η ανάλογη και απαραίτητη τεχνοκρατική τεκμηρίωση. Τεκμηρίωση η οποία τροφοδοτεί την αυτοπεποίθηση με την οποία ζητούμε από την πολιτεία την περαιτέρω επένδυση στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. Το Πανεπιστήμιο ως το πρώτο και μεγαλύτερο δημόσιο πανεπιστήμιο της Κύπρου θα αποτελέσει το θεμέλιο αλλά και το αέτωμα του οικοδομήματος που ονομάζεται τριτοβάθμια εκπαίδευση και σαφώς θα στηρίξει και θα συμβάλλει καθοριστικά στην επίτευξη του στόχου για μετατροπή της Κύπρου σε «ποιοτικό και αναβαθμισμένο Εκπαιδευτικό και Ερευνητικό Κέντρο Αναφοράς». Είμαστε έτοιμοι να συμβάλλουμε μαζί με όλα τα άλλα τριτοβάθμια ιδρύματα προς αυτή τη κατεύθυνση.
Η πολιτεία και η κοινωνία οφείλουν να έχουν μεγάλες προσδοκίες και υψηλές απαιτήσεις από το Πανεπιστήμιο Κύπρου. Οι άνθρωποι του Πανεπιστημίου οφείλουμε να ανταποκριθούμε σε αυτές, προσφέροντας στιγμές περηφάνειας προς την κοινωνία αλλά κυρίως λειτουργώντας ως παράγοντες αλλαγής και κοινωνικής κινητικότητας. Παράγοντες ελπίδας. Συνεχίζουμε.
Ο κ. Μενέλαος Α. Μενελάου είναι προϊστάμενος της Υπηρεσίας Σπουδών και Φοιτητικής Μέριμνας και αναπληρωτής διευθυντής Οικονομικών και Διοίκησης του Πανεπιστημίου Κύπρου.
