Με τα Μέσα κοινωνικής δικτύωσης να έχουν ήδη εντυπωθεί στη συλλογική μας συνείδηση ως μία από τις σημαντικότερες επικοινωνιακές επαναστάσεις στην πρόσφατη ιστορία, η ανάγκη για οριοθέτηση ενός πλαισίου λειτουργίας που θα διέπει τη λειτουργία τους και τον τρόπο συμπεριφοράς των χρηστών μέσα σε αυτά καθίσταται αυτονόητη. Ο λόγος δεν είναι άλλος από την προστασία των χρηστών-πολιτών που γίνονται στόχος επιθέσεων, άλλοτε άμεσων, άλλοτε έμμεσων –συνήθως πάντα, όμως, ανώνυμων.
Τα SoMe λειτουργούν αρκετά συχνά ως ηχοθάλαμοι πόλωσης και προωθούν τη ρητορική «εμείς εναντίον των άλλων». Προφανώς, γι’ αυτή την κατάσταση δεν ευθύνονται η τεχνολογία και οι ίδιες οι πλατφόρμες, αλλά η έλλειψη πλαισίου από πλευράς Πολιτείας. Ο διαδικτυακός εκφοβισμός, η παρενόχληση, η ρητορική μίσους και τα fake news είναι φαινόμενα που ισχύουν εδώ και χρόνια και πλέον παίρνουν ανησυχητικές διαστάσεις σε παγκόσμιο επίπεδο.
Σε ένα ευρύ πλαίσιο, ως ρητορική μίσους αναφερόμαστε στην υβριστική ή απειλητική ομιλία (ή γραφή) που εκφράζει προκατάληψη εναντίον μιας συγκεκριμένης ομάδας, συχνά στη βάση της εθνότητας, θρησκείας ή του σεξουαλικού προσανατολισμού. Η ρητορική μίσους στα Μέσα κοινωνικής δικτύωσης συχνά προέρχεται από τρολς (ανώνυμους χρήστες που σκοπό έχουν να αποπροσανατολίσουν τη συζήτηση) και είναι ιδιαίτερα έντονη σε συζητήσεις που προκαλούν συναισθηματική ανταπόκριση. Ένα τέτοιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι πολιτικές αντιπαραθέσεις ή οι συζητήσεις για κοινωνικά ζητήματα που βρίσκονται στην επικαιρότητα.
Σε ατομικό επίπεδο η ρητορική μίσους μπορεί να αποτελέσει απειλή για τη φήμη ενός ανθρώπου, να τον πλήξει οικονομικά, ενώ μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε μακροπρόθεσμα προβλήματα ψυχικής υγείας. Σε κοινωνικό επίπεδο ενθαρρύνει την πόλωση και επηρεάζει την κοινωνική συνοχή, υπονομεύοντας την εμπιστοσύνη στους θεσμούς.
Μάλιστα, τα Social Media και το Dark Web (σκοτεινό διαδίκτυο) χρησιμοποιούνται συχνά από τις τρομοκρατικές οργανώσεις για να ριζοσπαστικοποιήσουν, στρατολογήσουν, διαδώσουν προπαγάνδα, ακόμη και για να προετοιμάσουν και να εκτελέσουν υποθέσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο ISIS/Daesh και ο τρόπος που έδρασε την περασμένη δεκαετία.
Στην Κυπριακή Δημοκρατία δεν υπάρχει ειδική νομοθεσία ή διατάξεις στον Ποινικό Κώδικα που να ρυθμίζουν την ποινικοποίηση πράξεων οι οποίες αφορούν την ηλεκτρονική επικοινωνία διά δημόσιου δικτύου με προσβλητικό και απειλητικό χαρακτήρα, με σκοπό ή αποτέλεσμα την πρόκληση ενόχλησης σε άλλο πρόσωπο. Στην Επιτροπή Νομικών, Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης συζητάμε προτεινόμενο πλαίσιο για συμπερίληψη στον Ποινικό Κώδικα διατάξεων για αρμονικότερη λειτουργία της κοινωνικής δικτύωσης έτσι ώστε οι πολίτες να εκφράζονται και να αλληλοεπιδρούν στο διαδίκτυο με ασφάλεια. Στο πλαίσιο της μελέτης μας ζητήσαμε έρευνα και σύγκριση μεταξύ άλλων κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του Ηνωμένου Βασιλείου, του Καναδά και των ΗΠΑ, ενώ έχουμε συμβουλευτεί και το Ευρωπαϊκό Κέντρο Κοινοβουλευτικής Έρευνας και Τεκμηρίωσης (ECPRD). Αξίζει να σημειώσουμε ότι σε όλες τις χώρες υπάρχουν διατάξεις στον Ποινικό Κώδικα αναφορικά με την ποινικοποίηση αδικημάτων που διαπράττονται μέσω ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Η προσπάθεια ρύθμισης του πλαισίου λειτουργίας στα Social Media είναι μια άσκηση ισορροπίας που πρέπει να λυθεί με… πειράματα. Μια αγορά που καινοτομεί και εξελίσσεται διαρκώς πρέπει να ρυθμιστεί χωρίς να ανακοπεί η δυναμική της. Κάτι τέτοιο δεν έγινε όμως και με την τηλεόραση, το ραδιόφωνο και τον Τύπο παλαιότερα;
Η απάντηση είναι η ίδια σε όλες τις περιπτώσεις. Η συζήτηση για την ανάγκη ρύθμισης των Social Media, λοιπόν, δεν σχετίζεται με την πολιτική αντιπαράθεση. Αντίθετα, όσοι ισχυρίζονται κάτι τέτοιο πιθανά ακολουθούν την αντίστροφη τακτική: χρησιμοποιούν τα Social Media για να τροφοδοτήσουν την πολιτική αντιπαράθεση. Η ανάγκη ρύθμισης του τοπίου έχει να κάνει ξεκάθαρα με την προστασία των πολιτών. Ας συμβαδίσουμε με τις εξελίξεις της εποχής, της ραγδαίας εξέλιξης της τεχνολογίας και ας προστατεύσουμε τους εαυτούς μας, τα παιδιά μας, την ίδια μας την κοινωνία.
Η κα Φωτεινή Τσιρίδου είναι βουλευτής ΔΗΣΥ, δικηγόρος και υποψήφια αντιπρόεδρος ΔΗΣΥ.
