Ο πληθυσμιακός έλεγχος με μαστογραφία και σε κάποιες γυναίκες με την προσθήκη υπερηχογραφικού ελέγχου για την έγκαιρη διάγνωση καρκίνου του μαστού αποδεδειγμένα έχει μειώσει τη θνησιμότητα από αυτό το νόσημα. Οι εξετάσεις αυτές προσφέρονται δωρεάν από τα πλείστα ευρωπαϊκά κράτη και εμπίπτουν στη στρατηγική της Ευρώπης για μείωση των θανάτων από καρκίνο μέχρι το 2030. Όπως σε όλα τα επιστημονικά θέματα έτσι και για την χρήση του προσυμπτωματικού ελέγχου υπάρχουν αρκετά ερωτηματικά.
Πριν δούμε τα διεθνή δεδομένα θα πρέπει να αναφέρουμε ότι οι αποφάσεις και οι συστάσεις στην Ιατρική δεν πρέπει ποτέ να στηρίζονται σε προσωπικές γνώμες ή πεποιθήσεις αλλά σε επιστημονικά δεδομένα, τα οποία προέρχονται μέσα από επιδημιολογικές, στατιστικές, υγειονομικές μελέτες, τυχαιοποιημένες ή μη, που τυγχάνουν ανάλυσης, ούτως ώστε το αποτέλεσμα ν’ ακολουθεί το ιπποκρατικό «Ωφελέειν ή μη βλάπτειν» που σημαίνει ότι ο ιατρός έχει καθήκον και υποχρέωση να ενεργεί προς όφελός του ασθενή αποφεύγοντας να του προκαλέσει βλάβη !
Στην Ευρώπη σήμερα τα πλείστα κράτη υιοθετούν το ηλικιακό όριο από τα 44-45 μέχρι τα 74. Σε αυτές τις ηλικίες φαίνεται ότι ο μαστογραφικός έλεγχος σώζει ζωές. Ακόμα και στις ΗΠΑ η έναρξη από τα 40 δεν υιοθετείται από όλες τις επιστημονικές εταιρείες.
Η μαστογραφία δεν είναι μια εξέταση που πάντα εντοπίζει τον καρκίνο. Ακόμα και ο συνδυασμός της με υπέρηχο μπορεί να μη δείξει όλους τους καρκίνους. Κατεβάζοντας το ηλικιακό όριο η διαγνωστική αξία και των δύο εξετάσεων μειώνεται και δυστυχώς αυξάνεται η πιθανότητα να έχουμε περισσότερα ψευδώς αρνητικά ή ψευδώς θετικά αποτελέσματα, με αποτέλεσμα να γίνονται αχρείαστες βιοψίες, οι οποίες έχουν όχι μόνο οικονομικό κόστος αλλά κυρίως έχουν τεράστιο ψυχολογικό κόστος για τις ασθενείς.
Γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό, ή ασθενείς φορείς γονιδίων πρέπει να ξεκινούν τον έλεγχο πριν από την ηλικία των 40 ετών και συνήθως 10 χρόνια πριν από την ηλικία που είχε διαγνωσθεί με καρκίνο το νεότερο κρούσμα στην οικογένεια.
Οι πολύ νεαρές γυναίκες δεν πρέπει να ελέγχονται μόνο με υπέρηχο, αφού κάτι τέτοιο δεν τεκμηριώνεται επιστημονικά. Μάλιστα, ο υπέρηχος από μόνος του δεν είναι εξέταση που πρέπει να χρησιμοποιείται για προσυμπτωματικό έλεγχο. Μόνο αν υπάρχει ψηλαφητό εύρημα δικαιολογείται η χρήση υπερήχων σε πολύ νεαρές γυναίκες.
Ο καρκίνος του μαστού δεν είναι συχνός σε πολύ νεαρές ηλικίες. Τα τελευταία 10 χρόνια στη Κύπρο με βάση το αρχείο καρκίνου καταγράφηκαν συνολικά μόνο 36 καρκίνοι σε γυναίκες κάτω των 30 ετών, σε ένα πληθυσμό γυναικών κάτω των 30 που αγγίζει τις 71.000. Σε ηλικίες κάτω των 25 ετών ο καρκίνος του μαστού είναι εξαιρετικά σπάνιος. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι τα τελευταία 10 χρόνια σημειώθηκε μόνο ένας θάνατος από καρκίνο του μαστού σε γυναίκα ηλικίας κάτω των 30 ετών. Σκεφτείτε λοιπόν πόσες αχρείαστες εξετάσεις θα γινόντουσαν σε ένα τέτοιο πληθυσμό για αυτό το νόσημα!
Πρέπει όμως να σταματά ο έλεγχος σε γυναίκες ηλικίας άνω 74 ετών; Ο καρκίνος του μαστού είναι πολύ συχνός σε πιο μεγάλες ηλικίες αλλά συνήθως αυτές οι γυναίκες δεν νοσούν με επιθετικούς υπότυπους. Καλό είναι να συνεχίζουν οι γυναίκες και μετά τα 74 τις εξετάσεις, όταν και εφόσον μπορούν. Το μέλλον πλέον του προσυμπτωματικού ελέγχου είναι η πιο εξατομικευμένη πρόσληση όλων των γυναικών.
*Η δρ Γιόλα Μάρκου είναι παθολόγος ογκολόγος στο Ογκολογικό Κέντρο Τράπεζας Κύπρου.
