Καθώς η αντιμεταναστευτική ρητορική σαρώνει τις κοινωνίες στην Ευρώπη και αναδεικνύει στην εξουσία ξενοφοβικά και «μεταφασιστικά» κόμματα (Ουγγαρία, Σουηδία, Ιταλία) δεν επιτρέπεται κανένας εφησυχασμός. Η απειλή για παλινόρθωση των φαντασμάτων της ιστορίας είναι πλέον άμεση.
Η μετανάστευση έχει καταστεί ένα από το μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο πλανήτης. Οι πολεμικές συγκρούσεις, η φτώχεια, η άνιση κατανομή πλούτου και τεχνολογίας οδηγούν σε τεράστιες μετακινήσεις πληθυσμών προς τις ανεπτυγμένες χώρες.
Η Κύπρος δεν εξαιρείται. Έχει ενταθεί τελευταίως η ροή της παράνομης ή παράτυπης μετανάστευσης και ορθώς εκφράστηκε από την κυβέρνηση ανησυχία στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών οργάνων και ζητήθηκε η λήψη μέτρων. Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι η Τουρκία εργαλειοποιεί το προσφυγικό, προωθώντας πρόσφυγες - μετανάστες μέσω θαλάσσης ή μέσω της γραμμής αντιπαράταξης.
Ότι σήμερα η μετανάστευση είναι μείζον ζήτημα στην Ε.Ε. είναι γεγονός. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο συζητούνται και εισάγονται μεταρρυθμίσεις που θα διασφαλίζουν την ενσωμάτωση και θα καταπολεμούν την παράνομη μετανάστευση, την παράνομη εργασία και την εμπορία ανθρώπων. Ταυτόχρονα υιοθετούνται πολιτικές που στοχεύουν να δημιουργήσουν μια καλύτερη ζωή για τους ανθρώπους των φτωχότερων χωρών εκτός Ευρώπης, εμποδίζοντας παράλληλα τη διαρροή επιστημονικού δυναμικού από τις αναπτυσσόμενες χώρες. Βέβαια υπάρχουν χώρες-μέλη που αρνούνται να εφαρμόσουν ευρωπαϊκές πολιτικές, όπως η Ουγγαρία, γεγονός που υπονομεύει την κοινοτική αλληλεγγύη.
Οι ανησυχίες των πολιτών για την παράνομη μετανάστευση πρέπει να είναι κατανοητές. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η απάντηση στις ανησυχίες αυτές είναι είτε τα γκέτο, είτε η ξενοφοβία. Πολύ περισσότερο δεν μπορεί να είναι φαινόμενα ρατσιστικής βίας που προσβάλλουν βάναυσα τη δημοκρατία και τον πολιτισμό.
Από αυτό το σημείο μέχρι τη διαστρέβλωση της πραγματικότητας υπάρχει όμως μεγάλη απόσταση. Επειδή διάφοροι αυτόκλητοι παρουσιάζονται ως διαπρύσιοι συνήγοροι των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εκφέροντας αυθαίρετα διάφορες απόψεις που εξισώνουν και εξομοιώνουν πρόσφυγες και μετανάστες, καλό είναι τα πράγματα να μπαίνουν στη θέση τους. Και τα πράγματα είναι απλά. Οι εισερχόμενοι παράνομα στο έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας χωρίς ταξιδιωτικά έγγραφα ή χωρίς θεώρηση δεν έχουν άλλα δικαιώματα εκτός από αυτά που επιβάλλουν διεθνείς και ευρωπαϊκές συνθήκες και βεβαίως ο πολιτισμός μας. Σεβασμός στη ζωή, στοιχειώδεις υπηρεσίες στέγασης, υγειονομικών συνθηκών και διατροφής. Περαιτέρω για όσους καταθέτουν αίτηση παροχής ασύλου, για να στοιχειοθετηθεί η ιδιότητα του πρόσφυγα, πρέπει να αποδειχθούν τα εξής, όπως προβλέπονται ρητά από τη Σύμβαση της Γενεύης του 1951. Δηλαδή, ύπαρξη απειλής και κινδύνου για τη ζωή, τη θρησκευτική ελευθερία, τις πολιτικές πεποιθήσεις και της ιδιαιτερότητας ευρύτερα.
Να το διευκρινίσουμε για να μην υπάρχει παρερμηνεία. Είναι αδύνατο αλλά και εθνικά επικίνδυνο να υπάρχει ανοχή προς τους λεγόμενους οικονομικούς μετανάστες, οι οποίοι σε κύματα δεκάδων εκατομμυρίων διακινούνται ανά τον κόσμο. Ιδιαίτερα προς μια μικρή χώρα όπου η φρούρηση των θαλασσίων συνόρων είναι πρακτικά αδύνατη, ενώ το ίδιο ισχύει και για τη γραμμή αντιπαράταξης λόγω της τουρκικής κατοχής.
Άρα η λύση είναι η ταχεία επαναπροώθηση στους τόπους προέλευσης των παράτυπων μεταναστών. Όλα τα άλλα είναι ιδεολογικά φληναφήματα νοσηρά και άκρως επικίνδυνα. Τελικά, ως ευρωπαϊκό κράτος και με βάση τις κατευθυντήριες γραμμές της Ε.Ε., πρέπει να εφαρμόζουμε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο υπεύθυνης μεταναστευτικής πολιτικής που να περιλαμβάνει:
1) Επιδίωξη θέσπισης κοινών κανόνων στην Ευρωπαϊκή Ένωση για τη νόμιμη μετανάστευση που θα βασίζονται στην αλληλεγγύη και τον επιμερισμό των βαρών, ενώ ταυτόχρονα θα σέβονται πλήρως τις αρμοδιότητες των κρατών-μελών. Κύπρος, Ελλάδα, Μάλτα και Ιταλία, που πλήττονται έντονα από κύματα παράτυπων μεταναστών και αιτητών πολιτικού ασύλου, θα πρέπει να αναλάβουν πρωτοβουλίες προς αυτή την κατεύθυνση.
2) Εντατικοποίηση των προσπαθειών, μέσω της Ε.Ε. για την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης μέσω μιας κοινής πολιτικής ελέγχου των εξωτερικών συνόρων και μια βελτιωμένη συνεργασία για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων από εγκληματικά δίκτυα.
3) Σύναψη συμφωνιών με τρίτες χώρες οι οποίες να συμπεριλαμβάνουν και διαδικασίες επανεισδοχής.
4) Επίδειξη μηδενικής ανοχής στην παράτυπη μετανάστευση. Στόχος να μην υπάρχει κανένας παράτυπος μετανάστης στην Κύπρο.
5) Μέτρα φύλαξης των ακτών και πρόσθετα μέτρα στη γραμμή αντιπαράταξης. Αίτηση στην Ε.Ε. για οικονομική στήριξη αυτών των μέτρων.
6) Σαφής πολιτική απέναντι στους αιτητές πολιτικού ασύλου. Αυτό σημαίνει ταχύτατη εξέταση των αιτήσεων από τις κυπριακές αρχές για το ποιοι δικαιούνται άσυλο από το κυπριακό κράτος και ταυτόχρονα ποιοι είναι παράτυποι μετανάστες που πρέπει να επαναπροωθηθούν.
7) Προγράμματα για ενσωμάτωση των νόμιμων μεταναστών στην κυπριακή κοινωνία. Συγκεκριμένες πολιτικές και διάθεση πόρων στον χώρο της παιδείας, στη διασφάλιση του δικαιώματος νόμιμης εργασίας και στον τομέα της καταπολέμησης της μαύρης εργασίας.
8) Ειδικά προγράμματα για την αναμόρφωση περιοχών στα αστικά κέντρα όπου παρατηρούνται φαινόμενα ή τάσεις γκετοποίησης. Οι παρεμβάσεις πρέπει να έχουν χαρακτήρα οικονομικό, χωροταξικό, πολεοδομικό και κοινωνικό. Σε συνεργασία με τις εκλεγμένες αρχές της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, θα πρέπει άμεσα να προχωρήσουν ουσιαστικές δημόσιες επενδύσεις, στεγαστικά προγράμματα και εκπαιδευτικές πολιτικές έτσι ώστε να διασφαλίζεται η αρμονική συμβίωση και η συνοχή της κοινωνίας. Εκκλησία και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις θα πρέπει να κληθούν να συνδράμουν την προσπάθεια.
Σημ.: Τα αποτελέσματα των πρόσφατων εκλογών σε Σουηδία και Ιταλία έχουν αναδείξει νικητές «μεταφασιστικά» κόμματα που είχαν ως βασικές πολιτικές θέσεις την ξενοφοβία, τον νεορατσισμό και την αντιμεταναστευτική ρητορική. Αυτό το γεγονός πρέπει να ηχήσει ως σήμα κινδύνου στην Ευρώπη. Έλεγχος της παράνομης μετανάστευσης. Ενσωμάτωση των νόμιμων μεταναστών. Το μήνυμα πρέπει να το λάβουν ιδιαίτερα οι Βρυξέλλες. Οι οποίες υπνώττουν «μακάριο ύπνο».
Ο Γιαννάκης Λ. Ομήρου είναι πρώην πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων.
