Η διαρκής ανάλυση και οι εκτιμήσεις αποδεικνύουν την ποικιλομορφία στην πολιτική συμπεριφορά και τα διαφορετικά κριτήρια ψήφου μεταξύ Βορείων και Νοτίων Ευρωπαίων. Μία από τις κύριες διαφορές εκδηλώνεται στο ποσοστό αποχής από τις εκλογές, όπου στον Βορρά είναι συνήθως χαμηλότερο από ό,τι στις νότιες χώρες της Ευρώπης. Αυτό αντανακλά την αίσθηση της προσωπικής πολιτικής ευθύνης που καλείται να καλλιεργήσει ο κάθε δημοκρατικός πολίτης. Σύμφωνα με έρευνες, οι ψηφοφόροι στη βόρεια Ευρώπη συνήθως επιλέγουν το κόμμα τους βάσει πολιτικών προτεραιοτήτων, όπως η φορολογική πολιτική, η κοινωνική πρόνοια και ο περιβαλλοντικός σχεδιασμός. Αντίθετα, οι Νότιοι Ευρωπαίοι τείνουν να επηρεάζονται από προσωπικά ή οικονομικά θέματα, και συχνά επιλέγουν το κόμμα τους με βάση την εκλογική προσφορά.
Την προηγούμενη Κυριακή, στην Κύπρο, παρατηρήσαμε την αξιοσημείωτη επιτυχία του ανεξάρτητου Φειδία Παναγιώτου στις αυτοδιοικητικές εκλογές, που διεξήχθησαν μαζί με τις ευρωπαϊκές. Αυτή η επιτυχία αποτελεί μήνυμα από τον πολίτη για μια αλλαγή και μια απόρριψη του παραδοσιακού πολιτικού συστήματος. Πολλοί αναλυτές αναφέρονται στον Παναγιώτου ως «apolitique», ερμηνεύοντας την επιτυχία του ως ένδειξη αντίδρασης του πολίτη. Ακόμα περισσότεροι υποστηρίζουν τη φράση: «Δεν είδαμε κανέναν να ξέρει, είδαμε μόνο όσους υποσχέθηκαν περισσότερα». Αυτή η δικαιολογία κατεύνασε τις ανησυχίες τους και στράφηκαν στον Φειδία. Από τις εκλογές δεν διαμορφώνονται μόνο πολιτικά μηνύματα, αλλά εκλέγονται και άνθρωποι με συγκεκριμένες πολιτικές, κριτήρια και ικανότητες να επιτελέσουν το έργο τους.
Η προεκλογική διαδικασία είναι μία από τις σημαντικότερες στιγμές για μια Δημοκρατία. Είναι η μέθοδος για να αναγνωρίσει ο ψηφοφόρος τα χαρακτηριστικά που θέλει σε έναν πολιτικό ή κόμμα. Κατά την προεκλογική περίοδο, οι πολίτες καλούνται να επιλέξουν τους εκπροσώπους τους, εκείνους που θα διαμορφώσουν την πολιτική πορεία της χώρας τους. Σε αυτό το πλαίσιο, η ευθύνη των πολιτών δεν περιορίζεται μόνο στην πράξη της ψήφου, αλλά επεκτείνεται στην ενημέρωση, την ανάπτυξη κρίσης και τη διαμόρφωση των δημοκρατικών κριτηρίων της προσωπικής ψήφου. Αυτή η ευθύνη αποτελεί τον πυρήνα της έννοιας του ενεργού πολίτη.
Η ψήφος ενός πολίτη που θέλει να ψηφίζει πολιτικές μακριά από προσωπικές ατζέντες δεν είναι απότοκο της στιγμής, αλλά αποτέλεσμα προσωπικής θέλησης και ορθού πολιτικού κριτηρίου. Το πρώτο βήμα για μια τεκμηριωμένη και συνειδητή επιλογή είναι η ορθή και αντικειμενική ενημέρωση. Σε μια εποχή όπου η πληροφορία είναι άμεσα διαθέσιμη, οι πολίτες έχουν περισσότερες δυνατότητες από ποτέ να ενημερώνονται. Ειδησεογραφικά μέσα, ιστοσελίδες, κοινωνικά δίκτυα και άλλες πηγές πληροφόρησης παρέχουν καθημερινά δεδομένα και απόψεις.
Ωστόσο, η πληθώρα πληροφοριών μπορεί να οδηγήσει σε παραπληροφόρηση και σύγχυση. Η ευθύνη των πολιτών είναι να αναζητούν αξιόπιστες πηγές και να διασταυρώνουν τις πληροφορίες που λαμβάνουν. Η κριτική σκέψη και η ικανότητα να ξεχωρίζει κανείς την αλήθεια από την παραπληροφόρηση, είναι απαραίτητες δεξιότητες που πρέπει να καλλιεργηθούν για το προσωπικό μας πολιτικό κριτήριο. Η ανάπτυξη κρίσης είναι εξίσου σημαντική με την ενημέρωση. Αυτό σημαίνει να κατανοούν τις συνέπειες των πολιτικών που προτείνονται, να συγκρίνουν τα προγράμματα των υποψηφίων και να αναλογίζονται πώς αυτές οι πολιτικές θα επηρεάσουν την καθημερινή τους ζωή και το μέλλον τής κοινωνίας. Η ικανότητα κρίσης ενισχύεται μέσα από τον δημόσιο διάλογο και τη συμμετοχή σε πολιτικές συζητήσεις. Η ανταλλαγή απόψεων, η συμμετοχή σε συζητήσεις και εκδηλώσεις βοηθούν στην καλλιέργεια μιας ολοκληρωμένης κατανόησης των θεμάτων. Το δικαίωμα της ψήφου αποτελεί προνόμιο και ευθύνη κάθε πολίτη προς το μέλλον της κοινωνίας και των επόμενων γενεών. Η ορθή ψήφος δείχνει σεβασμό στις αξίες της δημοκρατίας και τη διαφορετικότητα των απόψεων. Με κάθε ψήφο που ρίχνουμε, διαμορφώνουμε το μέλλον της χώρας μας. Είναι εύκολο να ζητάμε από το πολιτικό σύστημα να αλλάξει και την ίδια ώρα οι πολίτες να παραμένουν στα ίδια μοτίβα εκλογικής συμπεριφοράς, χωρίς όμως να αντιλαμβάνονται πως μέρος αυτής της αλλαγής αποτελεί και η ψήφος. Ας μην ξεχνάμε πως για να αναστηθεί ο Λάζαρος, δεν πρέπει να το θέλει μόνο ο Χριστός, αλλά και ο ίδιος.
Ο κ. Ανδρέας Καραμήτας είναι πολιτικός επιστήμονας.
