Η ιδιωτικοποίηση των βρετανικών σιδηροδρόμων την περίοδο 1993-1998 σημαδεύτηκε από την τραγωδία στο Πάντιγκτον τον Οκτώβριο του 1999 με 31 νεκρούς. Τη δεκαετία του 1990 οι περισσότερες χώρες στον κόσμο εφάρμοσαν προγράμματα αποκρατικοποίησης. Η παρατήρηση αυτή ισχύει τόσο για τις ευρωπαϊκές χώρες όσο και τις υπόλοιπες, αναπτυγμένες ή αναπτυσσόμενες. Τα προγράμματα αποκρατικοποίησης εφαρμόστηκαν και εφαρμόζονται στην Ευρώπη από κυβερνήσεις οι οποίες ανήκουν σε όλο το φάσμα των ιδεολογικών χρωματισμών, στις χώρες οι οποίες κυβερνήθηκαν από κομμουνιστικά καθεστώτα μέχρι το 1990 και λαϊκίστικες κυβερνήσεις στη Λατινική Αμερική.
Είναι φανερό ότι, ενώ η διαδικασία των αποκρατικοποιήσεων κατά τη δεκαετία του ’80 εμπεριείχε έντονα τα ιδεολογικά στοιχεία της νεοφιλελεύθερης εχθρότητας προς οποιοδήποτε οικονομικό ρόλο του κράτους, η δεκαετία του ’90 απόϊδελογικοποίησε τις αποκρατικοποιήσεις. Οι κυβερνήσεις όλων των πολιτικών αποχρώσεων αντιμετώπισαν το θέμα των αποκρατικοποιήσεων από πρακτική σκοπιά. Αυτό είχε να κάνει με δύο κυρίως παράγοντες. Πρώτον, την ανάπτυξη ανταγωνιστικού περιβάλλοντος σε τομείς στους οποίους παραδοσιακά κυριαρχούσαν τα κρατικά μονοπώλια και δεύτερον, την αναγκαιότητα περιορισμού των δημοσιονομικών ελλειμμάτων τα οποία όταν αφεθούν ανεξέλεγκτα δημιουργούν πληθωρισμό και εξάρτηση από δανεισμό, ενώ υπονομεύουν την οικονομική ανάπτυξη.
Είναι βέβαια κεφαλαιώδους σημασίας να διασφαλίζεται μεταξύ άλλων ότι στοιχεία επιχειρήσεων που αποτελούν φυσικά μονοπώλια, πρέπει πάντοτε να παραμένουν υπό κρατικό έλεγχο. Και μιλώντας πιο συγκεκριμένα για μεταφορικά δίκτυα, όπως στην περίπτωση των σιδηροδρόμων, να κατοχυρώνεται πρωτίστως η ασφάλεια των μεταφορών και η ποιότητα των υπηρεσιών.
Ο ΟΣΕ (Οργανισμός Σιδηροδρόμων Ελλάδος) δια της άλλοτε δημόσιας Εταιρείας «ΤΡΑΙΝΟΣΕ» μεταβιβάστηκε στην ιταλική εταιρεία «Ferrovie dello stato Italiane» στις 14 Σεπτεμβρίου του 2017 έναντι του ποσού των €45 εκατ. ευρώ. Στην πραγματικότητα ξεπουλήθηκε στην ιταλική εταιρεία, αφού η αξία της ελληνικής δημόσιας εταιρείας υπολογιζόταν στα 300 εκατ. ευρώ. Μάλιστα η ιταλική εταιρεία επιδοτείται, με βάση τη συνομολογηθείσα λεόντειο συμφωνία, με 50 εκατ. ευρώ τον χρόνο από το Ελληνικό δημόσιο!
Η πτωχευμένη ιταλική εταιρεία διατήρησε τις επικίνδυνες αμαξοστοιχίες και βέβαια με υποταγή στη λογική της κερδοφορίας, ουδόλως μερίμνησε για την ασφάλεια μετακίνησης των επιβατών και την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών. Τελικά οι ανθρώπινες ζωές θυσιάστηκαν στην ανείπωτη τραγωδία των Τεμπών στον βωμό του κέρδους.
Μια άλλη ιδιωτικοποίηση στην Ελλάδα, στον βωμό της πανάκειας των αλόγιστων αποκρατικοποιήσεων, απέδειξε ολιγωρία και παραλυσία σε μια σοβαρή θεομηνία. Όταν βαρύτατη χιονόπτωση στην «Αττική οδό» στην Αθήνα εγκλώβισε χιλιάδες αυτοκίνητα με τους οδηγούς τους. Η διαχειρίστρια Ιδιωτική Εταιρεία της «Αττικής οδού» επέδειξε καταστροφική ανικανότητα. Διαπιστώνεται «εν τοις πράγμασι» ότι οι άκριτες ιδιωτικοποιήσεις, όπως οι προαναφερθείσες, δεν εξυπηρετούν το δημόσιο συμφέρον και την ανάπτυξη αλλά αντίθετα, ολοκληρώνουν την ισοπέδωση της οικονομία και της κοινωνίας.
Θα κλείσω με ένα παράδειγμα εξαιρετικά αφιερωμένο σε όσους μάς «κανοναρχούν» από πρωίας μέχρι νυκτός από τα τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά Μέσα Ενημέρωσης για την ανάγκη ιδιωτικοποιήσεων ως της πανάκειας επίλυσης των προβλημάτων της οικονομίας. Λοιπόν, στις ΗΠΑ, στη Νέα Υόρκη συγκεκριμένα, τα τρένα που μεταφέρουν τα εκατομμύρια εργαζομένους στις δουλειές τους είναι κάτι συρμοί-βαγόνια σκουριασμένα και πανάθλια. Σε αντίθεση με την αθλιότητα αυτών των τρένων υπάρχουν υπόγειοι σιδηρόδρομοι σύγχρονοι, λειτουργικοί και άνετοι, που είναι μάλιστα και εξαιρετικά επικερδείς. Λεπτομέρεια σημαντική. Οι πρώτοι σιδηρόδρομοι ανήκουν σε ιδιωτική εταιρεία. Οι δεύτεροι είναι δημοτική επιχείρηση.
Δίδαγμα: Οι μιμητικές αντιγραφές και το παπαγάλισμα ξένων προτύπων είναι δογματισμός και συντηρητισμός της χειρότερης μορφής. Άρα, λοιπόν, το ζητούμενο είναι η αξιοποίηση της αγοράς και όχι η άκριτη υποδούλωση σε ανεξέλεγκτους μηχανισμούς της. Αυτό επιτάσσει η σύγχρονη αντίληψη της οικονομικής δημοκρατίας και το συμφέρον των κοινωνιών, τελικά των ίδιων των ανθρώπων.
Ο κ. Γιαννάκης Λ. Ομήρου είναι πρώην πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων.
