Kathimerini.com.cy
Στην ομιλία ανακήρυξής του ως προέδρου της Δημοκρατίας το 2013, ο Νίκος Αναστασιάδης διαβεβαίωνε πως μία από τις «πρώτες ενέργειες» της κυβέρνησής του θα ήταν η υποβολή αίτησης ένταξης της Κύπρου στον Συνεταιρισμό για την Ειρήνη (PfP) (πρόγραμμα του ΝΑΤΟ που, σύμφωνα με τον οργανισμό, επιδιώκει την οικοδόμηση εμπιστοσύνης μεταξύ κρατών-μελών του ΝΑΤΟ και άλλων κρατών της Ευρώπης και του μετα-σοβιετικού χώρου). Το 2018, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης δήλωνε πως δεν μπορούσε να αγνοήσει το γεγονός ότι το ΝΑΤΟ θα μπορούσε «να διασφαλίσει την κατάργηση των εγγυήσεων, των επεμβατικών δικαιωμάτων και της παρουσίας τουρκικού στρατού» και να λειτουργήσει «υπέρ των συμφερόντων της Κύπρου». Παρά τις εξαγγελίες, η αίτηση στον Συνεταιρισμό δεν έγινε ποτέ, όπως και οποιαδήποτε ουσιαστική προσπάθεια για εμπλοκή του ΝΑΤΟ. Φυσικά αυτή η διαπίστωση δεν αποτελεί μομφή, καθώς οι μη ενέργειες προς αυτή την κατεύθυνση μπορούν, θα έλεγε κανείς, να εξηγηθούν εύκολα.
Ωστόσο, δημιουργείται ένα σημαντικό ερώτημα: Από πού προκύπτουν οι ένθερμες δηλώσεις του υποψήφιου Προέδρου κ. Αβέρωφ Νεοφύτου και του ΔΗΣΥ ότι «από τώρα πρέπει η Κύπρος να προτάξει το θέμα της αίτησης ένταξης στο ΝΑΤΟ»; Μήπως όσο ήταν ο κ. Νίκος Αναστασιάδης στην εξουσία (εδώ και σχεδόν μια δεκαετία), ο ΔΗΣΥ δεν ήταν στην εξουσία; Δέκα χρόνια τώρα, δεν υπήρχε ο χρόνος και ο τρόπος να επιδιωχθούν αυτοί οι στόχοι που τώρα παρουσιάζονται ως καινοφανείς και πρωτοποριακοί; Φυσικά και υπήρχε. Η απάντηση που θα σπεύσουν κάποιοι να δώσουν είναι πως τώρα ήλθε το «πλήρωμα του χρόνου», αν λάβουμε μάλιστα υπόψη τις τελευταίες εξελίξεις με τον πόλεμο στην Ουκρανία και την επικείμενη διεύρυνση του ΝΑΤΟ με την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας. Εν μέρει, μια λογική αλλά εξαιρετικά επιφανειακή απάντηση. Κι αυτό διότι υπάρχει μια σειρά από ερωτήματα που πρέπει, αρχικά, να απαντηθούν:
Πρώτον, ρωτήσαμε καθόλου το ΝΑΤΟ εάν μας θέλει; Διότι μια «αίτηση ένταξης στο ΝΑΤΟ» ως τέτοια δεν υπάρχει. Σύμφωνα με το άρθρο 10 της Συμμαχίας υπάρχει εκδήλωση ενδιαφέροντος στην οποία το ΝΑΤΟ πιθανόν να απαντήσει (ή όχι) με πρόσκληση για προετοιμασία και αξιολόγηση των δυνατοτήτων του κράτους προκειμένου, εάν πληροί τα πολιτικά, οικονομικά και στρατιωτικά κριτήρια, να εισέλθει σε διαδικασία ένταξης η οποία μπορεί και να διαρκέσει καιρό. Δεύτερον, με ποιες θεσμικές και επιχειρησιακές δυνατότητες/χωρητικότητες (capacities) θα επιδιώξουμε ένταξη, ενώ έχουμε να αντιμετωπίσουμε θεμελιώδεις ελλείψεις κι αδυναμίες; Τρίτον, τι μας κάνει τόσο βέβαιους ότι το ΝΑΤΟ θέλει να κληρονομήσει το Κυπριακό, έχοντας μάλιστα γνώση της σχετικής δυσφορίας που υπάρχει εντός της Ε.Ε. γι’ αυτό –για όσους νομίζουν ότι μπορούμε να κάνουμε σκέψεις ένταξης, αγνοώντας τη διάσταση αυτή. Τέταρτον, χωρίς ζωντανή τη διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού, από ποιο «παράθυρο» θα εισέλθει η ένταξη στο ΝΑΤΟ; Και όλα αυτά με δεδομένο ότι η Τουρκία δεν θα φέρει καμία ένσταση στην αίτηση ένταξης της Κύπρου στο ΝΑΤΟ (πτυχή που δεν είναι, σε καμία περίπτωση, δεδομένη). Η δε άποψη που φέρει την Τουρκία να σπεύδει προς επίλυση του Κυπριακού μετά τη δική μας αίτηση ένταξης στο ΝΑΤΟ είναι εξαιρετικά αφελής και επικίνδυνη. Εξάλλου, ας μην ξεχνάμε ότι στην πρόσφατη διαπραγμάτευση ΝΑΤΟ - Τουρκίας -Σουηδίας - Φινλανδίας, η Άγκυρα πήρε ό,τι ζήτησε –κι ας βρίσκονται, επί τούτου, ορισμένοι σε άρνηση. Έχει σκεφτεί κανείς τι σημαίνει αυτό στη δική μας περίπτωση;
Συνεπώς, προκύπτει ότι η ανακίνηση της συζήτησης για το ΝΑΤΟ έχει καθαρά λαϊκίστικους σκοπούς. Ο λαϊκισμός όμως πρέπει να έχει και όρια. Διότι σε θέματα εθνικής στρατηγικής δεν χωρούν ούτε πυροτεχνήματα ούτε η «λογική του ταβλιού» που συχνά κυριαρχεί. Και το ζήτημα του ΝΑΤΟ είναι εξαιρετικά ευαίσθητο. Σε ένα τόσο τεταμένο και ρευστό διεθνές σύστημα, και με πιθανές στρατηγικές επιπτώσεις που δεν έχουν καν αξιολογηθεί και έχουν να κάνουν, μεταξύ άλλων, με τις πιθανές αντιδράσεις της Τουρκίας, προεκλογικά παιχνίδια καλό θα ήταν να μην παίζονται. Οι καιροί επιβάλλουν σοβαρότητα και προσοχή, όχι λαϊκισμό. Μας θυμίζουν την ανάγκη για χάραξη στρατηγικής και όχι φληναφήματα.
Θα περιμέναμε από τους υποψήφιους Προέδρους να μην αναλώνονται σε κενές περιεχομένου κινήσεις εντυπωσιασμού, αλλά να είχαν συγκεκριμένες προτάσεις για το πώς αυτό το κράτος μπορεί επιτέλους να αναπτύξει στρατηγική και να πάει μπροστά. Περιμένουμε να ακούσουμε για νομοθεσία που θα θεσμοθετεί ένα μη κομματοκρατούμενο Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας. Αναμένουμε ακόμα την υιοθέτηση Στρατηγικού Εγγράφου Εθνικής Ασφάλειας. Αναζητούμε, επίσης, σοβαρές προσπάθειες δημιουργίας κοινωνικής και πολιτικής συναίνεσης για το ποια πρέπει να είναι η στοχοθεσία στο Κυπριακό και πώς πρέπει να επιδιωχθεί. Ψάχνουμε συγκεκριμένες προτάσεις για στρατηγικές συζεύξεις με τους Τουρκοκύπριους κατά της Τουρκίας. Και αυτά είναι μόνο η αρχή. Δεν μπορούμε να προσποιούμαστε ότι είμαστε στρατηγικοί παίκτες στην Ανατολική Μεσόγειο και να κάνουμε μεγαλεπήβολες σκέψεις αναφορικά με τον διεθνή μας προσανατολισμό χωρίς να έχουμε επιλύσει βασικά ζητήματα. Διαφορετικά, όπως λέει και η γνωστή παροιμία, «πάμε ξυπόλητοι στα αγκάθια» κι όταν το καταλάβουμε θα είναι πλέον αργά –και δεν θα είναι η πρώτη φορά.
Ο δρ Ζήνων Τζιάρρας είναι διεθνολόγος, συγγραφέας του βιβλίου «8+2 Μύθοι για την Τουρκική Εξωτερική Πολιτική».
