Προέρχομαι από ένα νησί στη νοτιοανατολική άκρη της Μεσογείου, στο μεταίχμιο κυριολεκτικά τριών ηπείρων, της Ευρώπης, της Ασίας και της Αφρικής, του οποίου η πολιτισμική ταυτότητα ήδη σφραγίστηκε από τα τέλη της δεύτερης χιλιετίας π.Χ., με την έλευση των Αχαιών. Εφεξής εντάχθηκε, χωρίς διακοπή, στον ευρύτερο ελληνικό πολιτισμικό χώρο, ανεξαρτήτως της κρατικής εξουσίας, που επικρατούσε κατά μεγάλα χρονικά διαστήματα από διάφορες δυνάμεις. Η ελληνική γλώσσα, η ελληνική γραμματεία, η ελληνική φιλοσοφία ήταν τα στοιχεία που κατέστησαν την Κύπρο μέρος του ελληνικού και, κατά συνέπεια, του ευρωπαϊκού κόσμου.
Και επ’ αυτού του πολιτισμικού εδάφους σπάρθηκε ήδη από τον 1ο αιώνα, εποχή που η Κύπρος ήταν τμήμα της Ρωμαϊκής Aυτοκρατορίας, ο σπόρος του χριστιανισμού, από τους Αποστόλους Παύλο και Βαρνάβα. Έκτοτε, ο χριστιανισμός και ιδιαίτερα η Ορθοδοξία κατέστη αδιάσπαστο στοιχείο των Κυπρίων στο διάβα δύο χιλιετιών, όπως και όλων των Ελλήνων. Αυτό ήταν το υπόβαθρο της ιστορίας μας, της παράδοσής μας, της ταυτότητάς μας.
Αυτά τα στοιχεία συγκρότησαν τον Ευρωπαίο άνθρωπο, την ευρωπαϊκή σκέψη, την ευρωπαϊκή τέχνη. Αυτά υπήρξαν τα κοινά θεμέλια επί των οποίων οικοδομήθηκε η αίσθηση της ενότητας των ευρωπαϊκών λαών, παρά τις επιμέρους διαφορετικές ιστορικές τους περιπέτειες. Ασφαλώς, οι καιροί αλλάζουν. Και μαζί οι ιδέες, που ανανεώνονται, εμπλουτίζονται, συντίθενται. Έτσι, η ευρωπαϊκή σκέψη ήταν αυτή που δημιούργησε και το θαύμα της Αναγέννησης και του Ουμανισμού, που άρδευσαν τη ζωτική τους έμπνευση από τα αρχαία ελληνορωμαϊκά πρότυπα.
Η Ευρώπη ήταν πάλι αυτή που στη συνέχεια γέννησε και το κίνημα του διαφωτισμού, που πρόβαλλε με ένταση τις αρχές της ελευθερίας και της ισότητας, των αναφαίρετων δικαιωμάτων του ανθρώπου. Ιδέες που εκδηλώθηκαν από τη μεγάλη Γαλλική Επανάσταση.
Χρειάστηκαν βεβαίως, δύο παγκόσμιοι πόλεμοι αλλά και ο τερματισμός της δραματικής εμπειρίας του υπαρκτού σοσιαλισμού αυτές οι αρχές να κατοχυρωθούν στον ευρωπαϊκό κόσμο. Χωρίς ακόμη να έχουν εφαρμοστεί πλήρως ούτε εξ ολοκλήρου στον ευρωπαϊκό χώρο. Απόδειξη εκκωφαντική αυτού του γεγονότος είναι η συνεχιζόμενη από το 1974 παράνομη εισβολή και κατοχή σχεδόν της μισής Κύπρου από τον τουρκικό στρατό.
Όλες όμως οι πνευματικές αξίες και κατακτήσεις της Ευρώπης είναι μια ενιαία κληρονομιά, επί της οποίας εμείς σήμερα μπορούμε να προσδιοριζόμαστε. Το ζήτημα ωστόσο που προκύπτει είναι για ποιο λόγο συγκεκριμένοι κύκλοι στα κέντρα των ευρωπαϊκών αποφάσεων θέτουν σε αντιδιαστολή της σύγχρονης Ευρώπη το χριστιανικό παρελθόν της, τις χριστιανικές της παραδόσεις, αλλά και την αναμφίβολη χριστιανική της πλειοψηφία.
Αναμφίβολα, πρόκειται για μια εξόφθαλμα ανιστόρητη, αυθαίρετη και αντιδημοκρατική θεώρηση των πραγμάτων. Ανιστόρητη, γιατί, όπως αναφέραμε, η ευρωπαϊκή ιστορία είναι συνυφασμένη με τον χριστιανισμό. Αυθαίρετη, διότι δεν εφαρμόζεται κατόπιν κάποιων συλλογικών, θεσμικών αποφάσεων. Αντιδημοκρατική γιατί δεν λαμβάνει υπόψη της την πλειοψηφία των ευρωπαϊκών λαών, που δηλώνουν ότι είναι χριστιανοί.
Ως εκ τούτου, έχουμε να κάνουμε με μια κοινωνική μηχανική που προωθείται από κάποιες ομάδες και όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο Καμύ, «ο ευρωπαϊκός πολιτισμός είναι αρχικά ένας πλουραλιστικός πολιτισμός. Είναι ο τύπος της ποικιλομορφίας των σκέψεων, των αντιθέσεων, των αντιτιθέμενων αξιών και της ατέρμονης διαλεκτικής. Αυτός ο πλουραλισμός υπήρξε το θεμέλιο της έννοιας της ευρωπαϊκής ελευθερίας».
Δυστυχώς, το φαινόμενο της αυταρχικής και ιδεοληπτικής επέμβασης στην ιστορική αλήθεια, δεν περιορίζεται, μόνον, στη χριστιανική διάσταση του ευρωπαϊκού γίγνεσθαι. Αντιθέτως, βλέπουμε να ενδυναμώνονται κινήματα καθολικής αμφισβήτησης των πολιτισμικών επιτευγμάτων της Ευρώπης, όπως είναι το WOKE, όπου στο όνομα υποτίθεται της απελευθέρωσης από ρατσιστικές, πατριαρχικές, εξουσιαστικές αντιλήψεις ρίχνονται στην πυρά ο Πλάτων, ο Αριστοτέλης ή και ο Σαίξπηρ. Όλα τα παραπάνω δεν μπορεί παρά να δημιουργούν ερωτηματικά σε κάθε ευαίσθητο πολίτη, σε κάθε Ευρωπαίο.
Το κοινό μας οικοδόμημα βασίζεται σε μια δημιουργική σύνθεση των διαφορετικών εθνών μας, το καθένα από τα οποία έχει τη δική του συμβολή στον ενιαίο ευρωπαϊκό πολιτισμό. Αυτόν τον πλούτο πρέπει να τον διατηρήσουμε και να τον κληροδοτήσουμε στις επόμενες γενιές και όχι να δώσουμε μια Ευρώπη άνευρη, άρριζη, χλωμή, χωρίς ταυτότητα. Γιατί ποτέ δεν μπόρεσε στην ιστορία να επιβιώσει μια οντότητα χωρίς να διατηρεί τον ομφάλιο λώρο της με τα επιτεύγματα του παρελθόντος της. Αν επιχειρήσει να τον κόψει, τότε θα οδηγηθεί στην παρακμή.
Εμείς θέλουμε, λοιπόν, μια Ευρώπη ζωντανή, ισχυρή, ενωμένη και ηγέτιδα δύναμη στον κόσμο. Υπερασπιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών, η οποία θα στηρίζεται και στις αξίες της Ορθοδοξίας που είναι ταυτισμένες με τις αρχές και αξίες του κράτους δικαίου, προπύργιο της δημοκρατίας απέναντι σε κάθε είδους αυταρχισμό και αναθεωρητισμό. Και ταυτόχρονα μια Ευρώπη υπερήφανη για τις υψηλές στιγμές της ιστορίας της, κριτική ασφαλώς προς τις σκοτεινές της πλευρές, αλλά και σε διαρκή διάλογο με τις πηγές της συγκρότησής της.
Σημ.: Το άρθρο προέρχεται από την ομιλία του Πανίκου Λεωνίδου στην Ειδική Θεματική Συνεδρίαση «Ο ρόλος των χριστιανικών αξιών στην Ευρώπη και τον Κόσμο: Συγκλίσεις και Αποκλίσεις», στο πλαίσιο της επετειακής 30ής Συνέλευσης της Διακοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ορθοδοξίας, που πραγματοποιήθηκε στη Χαλκιδική (29 Ιουνίου- 1 Ιουλίου), με τη συμμετοχή 19 κοινοβουλευτικών αντιπροσωπειών, εκπροσώπων της Εκκλησίας, διεθνών οργανισμών και της ακαδημαϊκής κοινότητας.
