Οι δραματικές επιπτώσεις που προκαλεί σε παγκόσμιο επίπεδο η ενεργειακή κρίση σαν αποτέλεσμα της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία είναι μια εξαιρετική ευκαιρία να υπομνήσουμε την καταλυτική συμβολή της ενέργειας στην οικοδόμηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η ανάγκη της Ευρώπης για απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο και το πετρέλαιο καθίσταται επείγουσα όσο ποτέ άλλοτε. Μέσα σε αυτό το ιδιαίτερα ασφυκτικό περιβάλλον για την εξεύρεση νέων ενεργειακών πηγών, ο ορυκτός πλούτος που κρύβει η θάλασσα της Ανατολικής Μεσογείου μπορεί να καλύψει σημαντικές ανάγκες των ευρωπαϊκών χωρών. Χαρακτηριστική είναι η πρόσφατη δήλωση του Ισραηλινού πρωθυπουργού Γιαΐρ Λαπίντ στο Βερολίνο ότι η χώρα του μπορεί να καλύψει περίπου το 10% του ρωσικού φυσικού αερίου που έλαβε η Ευρώπη πέρυσι.
Εκτιμώ ότι αυτό το εξαιρετικά πρωτόγνωρο σκηνικό συνιστά μια ανεπανάληπτη ευκαιρία για την προώθηση της αναβάθμισης του ρόλου που μπορεί να διαδραματίσει ο διακυβερνητικός οργανισμός EastMed Gas Forum (EMGF), στον οποίο συμμετέχουν επτά χώρες της Ανατολικής Μεσογείου (Κύπρος, Αίγυπτος, Ελλάδα, Ισραήλ, Ιταλία, Ιορδανία και Παλαιστινιακή αρχή) και τυγχάνει της στήριξης των ΗΠΑ και της Ε.Ε.
Εκτός από τις άμεσα εμπλεκόμενες χώρες της Ανατολικής Μεσογείου που μετέχουν και δυνητικά μπορούν να μετάσχουν στο Forum, σημαντικό ενδιαφέρουν έχει ήδη επιδείξει και η Ε.Ε., η οποία θα μπορούσε να συμβάλει καθοριστικά στην επιτυχία του θεσμού. Συγκεκριμένα, προτείνω όπως η Ε.Ε. θέσει υπό την πολιτική της αρωγή την πρωτοβουλία του EMGF, ώστε να τον αναβαθμίσει και να τον μετεξελίξει σε ευρωπαϊκό project. Να τον πάρει ουσιαστικά στα χέρια της και να τον μετατρέψει σε εργαλείο συνεργασίας των χωρών της περιοχής, μέσα από το οποίο θα καλύψει ζωτικές ενεργειακές ανάγκες της Ε.Ε. Με τον τρόπο αυτό η Ε.Ε. επιστρέφει στις πηγές της ιδρύσεώς της, που θέλουν την ενέργεια να αποτελεί ευλογία της φύσης, η οποία μπορεί να συνδράμει στην αλληλεγγύη και στη συνεργασία ακόμη και χωρών τις οποίες χώρισε αίμα.
Με αφορμή λοιπόν την επικίνδυνη κατάσταση που διαμορφώνεται σήμερα στον χώρο της Ανατολικής Μεσογείου, επαναφέρω την εισήγηση που κατέθεσα πριν από τρία τόσα χρόνια για την ανάγκη διεύρυνσης της πρωτοβουλίας EMGF με τη συμμετοχή της Τουρκίας, η οποία θεωρώ ότι είναι η μεγάλη απούσα από τη θεσμικά συγκροτημένη συνεργασία των χωρών της Ανατολικής Μεσογείου. Εξακολουθώ να πιστεύω ότι συνιστά κραυγαλέα αστοχία από μέρους των εμπνευστών του EMGF το ότι δεν προσκλήθηκε από την αρχή και η Τουρκία, η μεγαλύτερη ίσως σε έκταση, πληθυσμό και μέγεθος ακτογραμμής χώρα της περιοχής. Δεν έχω αμφιβολία ότι η Τουρκία οφείλει να κάνει τα ελάχιστα αλλά ουσιαστικά βήματα καλής θέλησης ώστε να μπορέσει να γίνει μέλος του Forum, αλλά την ίδια ώρα πιστεύω ότι η πρόσκληση της Τουρκίας για συμμετοχή στην προσπάθεια, θα υπηρετούσε τα μέγιστα το όλο εγχείρημα.
Οι αιτιάσεις της τουρκικής κυβέρνησης για σκόπιμο αποκλεισμό της από την πρωτοβουλία μπορούν πολύ εύκολα να καταρριφθούν εάν έστω και τώρα απευθυνθεί πρόσκληση στην Τουρκία από την Ευρωπαϊκή Ένωση να μετάσχει υπό τους ίδιους όρους που μετέχουν οι υπόλοιπες χώρες και στη βάση του Διεθνούς Δικαίου. Τούτο, σε συνδυασμό με παράλληλες διεργασίες που μπορούν αναπτύξουν η Ε.Ε., οι ΗΠΑ και άλλοι διεθνείς φορείς δυνατόν να οδηγήσουν την Τουρκία σε επανεκτίμηση της πολιτικής της στο θέμα. Η πρόσκληση στην Τουρκία για συμμετοχή στον EMGF θα ήταν χρήσιμο να συνοδεύεται και από μια πρόσθετη έκκληση προς τη χώρα να μπει σε ένα ειρηνικό διάλογο, σοβαρή διαπραγμάτευση με τις γείτονες χώρες/μέλη του EMGF για επίλυση των διαφορών εκεί και όπου σήμερα υπάρχουν μεταξύ τους.
Έχω την πεποίθηση ότι η Κυπριακή Δημοκρατία μόνον οφέλη θα αποκομίσει από μια πρωτοβουλία διερεύνησης από μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης της πιθανότητας συμμετοχής της Τουρκίας στο μετεξελιγμένο EMGF, υπό τους όρους που αναφέρθηκαν πιο πάνω. Μια τέτοια κίνηση, ειδικά σε αυτή τη χρονική συγκυρία, θα συνέβαλλε αποτελεσματικά στις προσπάθειες για να στείλουμε στη διεθνή κοινότητα και ειδικότερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση το μήνυμα ότι αντικρίζουμε την ενέργεια ως πηγή ειρήνης, σταθερότητας και συνεργασίας. Η ακραία ρητορική και επιθετική συμπεριφορά της Τουρκίας δεν είναι καλός οιωνός, αλλά οφείλουμε να εξαντλήσουμε κάθε δυνατότητα που δυνατόν να προσφέρεται.
Θεωρώ περιττό να επιχειρηματολογήσω γιατί η ομαλοποίηση της όλης κατάστασης στην Ανατολική Μεσόγειο θα βοηθήσει την Ευρωπαϊκή Ένωση στην εξασφάλιση υπαλλακτικών πηγών ενέργειας, τις οποίες τόσο μεγάλη ανάγκη έχει σήμερα. Παράλληλα μια τέτοια εξέλιξη θα οδηγούσε στην ειρήνη και σταθερότητα ολόκληρο το σύμπλεγμα των χωρών της Ανατολικής Μεσογείου. Αντίθετα η διαιώνιση και διαφαινόμενη σοβαρή επιδείνωση των δεδομένων, που δημιουργεί η ενεργειακή κρίση, οδηγεί πολύ πιθανό σε ακόμα μεγαλύτερη δοκιμασία την ευρωπαϊκή οικονομία, γεγονός το οποίο ενδεχομένως να θέσει εν αμφιβόλω την κοινωνική συνοχή και την πολιτική σταθερότητα σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες.
O κ. Μάριος Ηλιάδης είναι ανεξάρτητος υποψήφιος για την προεδρία της Κυπριακής Δημοκρατίας.
