1η. Όχι και πάλι όχι στο τελετουργικό τυπικό των επετείων. Όχι και πάλι όχι στη μουσειακή αναφορά στην αντίσταση στο πραξικόπημα – όνειδος του 1974. Όχι και πάλι όχι στη διαγραφή των οραμάτων, υπό τη βοή των «επιμνημόσυνων λόγων».
2η. Σαράντα εννιά χρόνια μετά. Η αντίσταση στο πραξικόπημα δεν είναι κολυμβήθρα του Σιλωάμ για τους απόντες. Η αντίσταση στο πραξικόπημα δεν μπορεί να λειτουργεί ως εξαγνισμός της κυπριακής κοινωνίας από τις τύψεις της απουσίας και της μη παλλαϊκής αντιπαράθεσης προς τη χούντα των συνταγματαρχών, που άλωσε την Κύπρο από το 1967 ώς το 1974. Η βαρβαρότητα της ελλαδικής δικτατορίας πέρασε στην Κύπρο! Η αισθητική της κάλυψε μεγάλο μέρος της κοινωνίας. «Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί. Και μεις φωνάζαμε ‘ζήτω και γεια’». Κι αυτό ποτέ δεν πρέπει να το ξεχνάμε.
3η. 15 Ιουλίου 2023. Η καπηλεία των νεκρών αγωνιστών. Η πλαστογράφηση της ιστορίας. Η τυμβωρυχία της αντίστασης. Οι συνεντεύξεις, οι περιγραφές, οι ανακοινώσεις, η ξύλινη γλώσσα. Και όμως αν οι πολλοί δήλωναν παρόντες, το μισοφέγγαρο δεν θα ντρόπιαζε σήμερα τον Πενταδάκτυλο.
4η. Σαράντα εννιά χρόνια από τότε, και ακόμα να βρουν το θάρρος της αυτοκριτικής, της μετάνοιας, της αναζήτησης ελέους, συγγνώμης, άφεσης αμαρτιών για το μεγάλο τους ανόμημα, από τον λαό και την ιστορία.
5η. Οι ενοχές οδήγησαν και στον μύθο. Που θέλει να ξεχνά πως Εθνική Φρουρά, Αστυνομία, Παιδεία, δημόσια υπηρεσία είχαν μετατραπεί σε άντρα της αντιλαϊκής συνωμοσίας και σε εφαλτήρια της τελικής επίθεσης.
6η. Πάνω από όλα ο πολιτισμός. Κι όμως τον άφησαν να κηλιδωθεί και να κουρελιαστεί από τους πιο κιτς εκπροσώπους των γελοίων συνταγματαρχών. Πρώτοι και καλύτεροι οι θεματοφύλακες του πολιτισμού. Πού ήταν οι άνθρωποι του πολιτισμού στην Κύπρο να πουν όχι; Γιατί αντιθέτως γλοιώδεις και οσφυοκάμπτες συνωστίζονταν για το ναι;
7η. Ως δήθεν ουδέτεροι επινόησαν τη θεωρία της βίας και της αντιβίας. Εξίσωσαν τη νομιμότητα με την παρανομία. Τον εκλεγμένο ηγέτη του λαού, τον Μακάριο με τον αρχηγό της ΕΟΚΑ Β΄. Τους αγωνιστές της δημοκρατίας με τους μασκοφόρους - νυκτοβάτες που την υπονόμευαν. Και έστρωσαν τον δρόμο στο πραξικόπημα.
8η. Επιζητούν τη λήθη. Αναζητούν άφεση αμαρτιών χωρίς παραδοχή ενοχής. Επικαλούνται κλάδον ελαίας, τον οποίον ουδέποτε τίμησαν. Αντιθέτως προβάλλουν ως τιμητές, επιδιώκοντας πολιτική και ηθική δικαίωση του εγκλήματος. Γι’ αυτό το καθήκον είναι, με κάθε κόπο και κάθε θυσία, να συντηρηθεί η ιστορική μνήμη. Η ατιμωρησία δεν πρέπει να σημαίνει διαγραφή της ιστορικής μνήμης, πλαστογράφηση της αλήθειας και αποθράσυνση των ενόχων.
9η. Και φέτος όπως και πέρυσι. Όπως κάθε χρόνο. Φορτισμένες μνήμες. Συγκίνηση. Τραυματισμένα οράματα. Αναζητούνται συνειρμοί με το σήμερα. Κατ’ αντιπαράθεση προς τον εφησυχασμό και την αδιαφορία. Με την ντροπή της κατοχής παρούσα. Το χρέος μας, να ξεφύγουμε οριστικά από το σύνδρομο της ήττας του 1974, να επανακαθορίσουμε τα μεγάλα οράματα και να επανασυνδέσουμε τα κομμένα νήματα των προσπαθειών και των αγώνων του Κυπριακού Ελληνισμού.
10η. Σήμερα τα μέτωπα πρέπει να ξαναστηθούν. Με ξαναζωντανεμένα τα οράματα. Ως πηγή δημιουργίας και ως πηγή έμπνευσης. Και με μια νέα γενιά παρούσα και ριζοσπαστική. Σήμερα, για όλους εμάς που μας σημάδεψε ανεξίτηλα το 1974, δεν μετρούν μόνο οι εφιάλτες και τα όνειρα του τότε. Κοιτάζουμε, οφείλουμε να κοιτάξουμε μπροστά. Να διαγράψουμε πορείες λυτρωτικές για το μέλλον. Δεν μας αρμόζουν οι συγκινησιακοί εγκλεισμοί στο χθες. Για να υπάρξει συνέχεια και δικαίωση.
Ο κ. Γιαννάκης Λ. Ομήρου είναι πρώην πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων.
