Επτά σχεδόν δεκαετίες μετά τον επικό αγώνα της ΕΟΚΑ προσπαθώ να ψηλαφίσω την παρακαταθήκη του σήμερα. Μίλησα τις τελευταίες βδομάδες με αρκετούς νέους ανθρώπους. Κυρίως μαθητές και φοιτητές. Το ενθαρρυντικό είναι πως η πλειοψηφία, σε μερικές περιπτώσεις ισχυρή, γνωρίζουν για το τι έγινε το 1955. Το αποθαρρυντικό είναι πως είναι λίγο μπερδεμένα στο μυαλό τους, ή τουλάχιστον δεν μπορούν με ευκολία να απαντήσουν πώς εκείνος ο αγώνας μπορεί να λειτουργήσει ως πηγή έμπνευσης για τους ίδιους, τους νέους του σήμερα.
Η περίοδος 1955-1959 ανέδειξε, εκτός όλων των άλλων, πρότυπα. Το να θέτεις τη ζωή σου την ίδια σε δεύτερη μοίρα, για να υπηρετήσεις μια ιδέα μεγαλύτερη, την ελευθερία, την αγάπη σου για την πατρίδα λέει από μόνο του πολλά. Οι νέοι του ’55, με τον όρκο που έδωσαν αυτό ακριβώς έκαναν. Ούτε τότε, ούτε προηγουμένως κάποιος γεννήθηκε για να γίνει ήρωας. Αλλά την κρίσιμη ώρα δεν δείλιασαν, δεν φοβήθηκαν, δεν προτίμησαν την ησυχία τους. Ρίχτηκαν στη μάχη. Για να καταλήξουν όμως σε αυτή τους την απόφαση, προηγήθηκε κάτι. Η πίστη τους στην Πατρίδα, στο Έθνος και πως ήρθε η ώρα να πραγματοποιηθεί ο προαιώνιος πόθος, αυτός της ένωσης της Κύπρου με τη μητέρα Πατρίδα. Για να πιστέψουν όμως οι αγωνιστές, και μαζί τους η ισχυρή πλειοψηφία των Ελλήνων της Κύπρου, επίσης προηγήθηκε κάτι. Δεν ξύπνησαν μια μέρα και πίστεψαν. Η πίστη τους κτίστηκε μέσα από την Παιδεία, στην οποία σημαντικό ρόλο διαδραμάτιζε η Εκκλησία. Βεβαίως, ο υπέρτατος εθνικός στόχος τότε ήταν συνυφασμένος με την απαίτηση για αυτοδιάθεση και τερματισμό της αποικιοκρατίας, κάτι που δεν συνέβαινε μόνο στην Κύπρο αλλά σε όλο τον πλανήτη.
Ας έρθουμε όμως στο σήμερα, να δούμε τι μπορούμε να κρατήσουμε από τον εθνικό απελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ του 1955-‘59. Ένα σημαντικό είναι τα πρότυπα. Οι ήρωες, που δεν παραδόθηκαν και έμειναν να πεθάνουν στα κρησφύγετά τους, που δεν πρόδωσαν στα βασανιστήρια για να γλυτώσουν, που πήγαιναν ψάλλοντας τον Εθνικό Ύμνο στην αγχόνη. Αυξεντίου, Μάτσης, Παλληκαρίδης αλλά και όλοι οι υπόλοιποι που ξεπερνούν τους 100 στο σύνολό τους, πολέμησαν και πέθαναν για ένα ανώτερο, ιερό σκοπό. Προφανώς σήμερα ο αγώνας δεν γίνεται για την ένωση, ούτε για να αποκτήσουμε την ελευθέρια μας, το δικαίωμα του λαού μας να αποφασίζουμε εμείς οι ίδιοι για τη μοίρα μας και για το μέλλον μας. Αυτά καθορίστηκαν τότε. Σήμερα μας λείπει η πυξίδα. Μας λείπει ο στόχος. Σήμερα δυστυχώς παίρνουμε ως δεδομένα πολλά που δεν θα έπρεπε να τα παίρνουμε ως τέτοια. Και δυστυχώς μας λείπει και η πίστη. Δεν πιστεύουμε πως μπορούμε να τα καταφέρουμε να αντιπαραταχθούμε και να κερδίσουμε. Και αυτό προκύπτει από την έλλειψη σωστής παιδείας, οράματος μα και στρατηγικής.
Σήμερα λοιπόν, εξήντα εννέα χρόνια μετά το 1955 ο καλύτερος εορτασμός της εθνικής μας επετείου είναι να καταφέρουμε να εμπνευστούμε από τους παππούδες μας και τους πατεράδες μας. Οι σημερινές απειλές δεν είναι όλες προφανείς. Οι σημερινοί αγώνες δεν γίνονται μόνο με τα όπλα. Σήμερα ας κλείσουμε για λίγο τα μάτια, ας προσπαθήσουμε να φανταστούμε πως ήταν η χώρα μας πριν από επτά δεκαετίες και ας τη συγκρίνουμε με αυτό που έχουμε σήμερα. Ας προσπαθήσουμε να εκτιμήσουμε την παρακαταθήκη που μας παραδόθηκε και να γίνουμε λίγο καλύτεροι, ας ψάξουμε και ας βρούμε λίγο περισσότερο ήθος, λίγη περισσότερη καλοσύνη και αλληλεγγύη. Ας κοιτάξουμε γύρω μας, για το εμείς, και ας καταφέρουμε να μοιάσουμε λίγο στα παιδιά του τότε, που γιγαντώθηκαν σε ήρωες χωρίς να το ζητήσουν κάνοντας απλώς το αυτονόητο. Να πιστέψουν και να πολεμήσουν για κάτι μεγαλύτερο από το εγώ τους.
*Βουλευτής Λευκωσίας ΔΗΣΥ | Πρόεδρος Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Θεσμών | @dmdemetriou
