Του Λάρκου Λάρκου
H Υπηρεσία Αναλύσεων του αμερικανικού Κογκρέσου σε έκθεσή της σκιαγραφεί τις σχέσεις των ΗΠΑ με την Τουρκία. Κείμενο αποκαλυπτικό και ταυτόχρονα χρήσιμο για να κατανοήσουμε το πλέγμα των σχέσεων ανάμεσά τους (πηγή: «Καθημερινή», 26/8).
Σημείο 1: «Η Τουρκία παραμένει ένας κομβικός «παίκτης» στην ευρύτερη περιοχή, ένας παράγοντας με ιδιαίτερη γεωπολιτική σημασία».
Μόνο όσοι εθελοτυφλούν αγνοούν αυτή την πραγματικότητα. Σε τίτλους: ΝΑΤΟ, αμερικάνικες βάσεις (Ιντσιρλίκ, στην κορυφή), δεύτερος μεγαλύτερος στρατός στο ΝΑΤΟ, Στενά του Βοσπόρου (Μοντρέ), ρόλος στο Ουκρανικό, γειτνίαση με Συρία, Ιράκ, Ιράν, Καύκασο, τρομοκρατία, ικανοποιητική σχέση με Ισραήλ κ.ά.
Σημείο 2: «Κατά τη διάρκεια της προεδρίας Μπάιντεν η ένταση μεταξύ ΗΠΑ-Τουρκίας σε κάποια πεδία συνεχίστηκε παράλληλα με τη συνεργασία σε άλλα ζητήματα και ευκαιρίες για βελτίωση των διμερών δεσμών».
Ένταση και βελτίωση. Μπάιντεν σε Ερντογάν: «Σας ευχαριστώ για τη διπλωματία σας και το θάρρος σας. Και σας ευχαριστώ για την ηγεσία σας» (Βίλνιους, 11/7).
Σημείο 3.«Η εμβάθυνση των δεσμών με τη Ρωσία σε κάποιους τομείς παραμένει πηγή ανησυχίας για τη διοίκηση Μπάιντεν και κάποια μέλη του Κογκρέσου». Ύστερα «ισορροπεί»: «Η ενίσχυση της Τουρκίας στην άμυνα της Ουκρανίας και η διάθεση επαναπροσέγγισης με το Ισραήλ, κάποια αραβικά κράτη και την Αρμενία έχουν βελτιώσει τις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας».
Η Άγκυρα εσχάτως έχει κάνει ένα κλικ πίσω σε σχέση με τη Ρωσία, αλλά ώς εκεί. Η γεωπολιτική αξία της Τουρκίας τής επιτρέπει ώστε ο Τ. Ερντογάν σύντομα να ταξιδεύει στη Μόσχα, ενώ ο ΥΠΕΞ Χακάν Φιντάν ταξίδεψε στο Κίεβο.
Σημείο 4. «Σημεία τριβής η συμφωνία της Άγκυρας με τη Ρωσία για αγορά των S-400 καθώς και τα εμπόδια που η τουρκική πλευρά προέβαλε στην ένταξη Σουηδίας και Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ».
Τα δύο τελευταία έχουν σε μεγάλο βαθμό ξεπεραστεί, ενώ η αγορά των S-400 είχε κόστος για την Τουρκία –όχι συμμετοχή στο πρόγραμμα των F-35, μετ’ εμποδίων παράδοση των 40 συν 79 F-16.
Αυτή η περιήγηση έχει ιδιαίτερη σημασία για την Κύπρο. Δύο τρόποι να την εξηγήσουμε: ο επιφανειακός. Όπως η συνεργασία της Εθνικής Φρουράς με την εθνοφρουρά του Νιου Τζέρσεϊ. Όπως άρση ή μη του εμπάργκο όπλων. Όπως η θεωρία ότι ένας πολυπράγμων λομπίστας –και μάλιστα υπό δικαστική διερεύνηση– μπορεί να είναι ο Ηρακλής μας! Αν δει κανείς τα τρία πρώτα σημεία της έκθεσης του Κογκρέσου, καταλαβαίνει πως η εξωτερική πολιτική χρειάζεται εγκυρότητα στις εκτιμήσεις.
Η έκθεση μάς λέει ότι η Κύπρος δεν μπορεί να παίξει στο γήπεδο των ελεφάντων. 1ο: Όσες φορές παίξαμε στο γήπεδο του μικρομεγαλισμού χάσαμε, S-300, EastMed κ.ά. 2ο: Αλλά η Κύπρος έχει δυνατότητες, μπορεί πολύ περισσότερα πέρα από τα επικοινωνιακά στιγμιότυπα: Ε.Ε. συν καλές σχέσεις με άλλους διεθνείς δρώντες. 3ο: Το ισχυρό μας πεδίο είναι η συμμετοχή στην Ε.Ε., η διπλωματία, η ειλικρίνεια στην επιδίωξη λύσης, η άσκηση «βόρειας» πολιτικής με στόχο το παγκύπριο όφελος, η ταύτιση των συμφερόντων της νήσου με το κοινοτικό συμφέρον. 4ο: Όσο λείπει το 3ο, άλλο τόσο θα στοιβάζεται το 1ο, όπως δείχνουν οι σημερινές εξελίξεις.
Συνάντηση Ν. Χριστοδουλίδη - βοηθού γ.γ. των Η.Ε., Μ. Γιέτζια. Ο βοηθός γ.γ. μάς κάλεσε «να δούμε τη μεγάλη εικόνα» και ότι «σίγουρα ο γ.γ. θα αξιοποιήσει όλες τις καλές του υπηρεσίες, ώστε να βοηθήσει αυτή τη διαδικασία εξεύρεσης λύσης στο Κυπριακό». Αντί να προβληματιστούμε, να αναζητήσουμε τη «μεγάλη εικόνα», ο κυβερνητικός εκπρόσωπος το γύρισε στη μικρή εικόνα. Αμέσως μετά δήλωσε ότι «ο βοηθός γ.γ. των Η.Ε. χαιρέτισε την υπεύθυνη στάση που επέδειξε και επιδεικνύει ο ΠτΔ». Μα, ποιος εμπόδιζε να το πει αυτό ο ίδιος ο βοηθός γ.γ.;
Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος συνέχισε: «Ο ΠτΔ επανέλαβε ακόμη μια φορά την ετοιμότητά μας για επανέναρξη διαπραγματεύσεων εντός του συμφωνημένου πλαισίου». Η συστηματική παραποίηση των δεδομένων είναι εκπληκτική. Ο γ.γ. δεν μιλάει για «επανέναρξη των διαπραγματεύσεων». Ζητάει, όπως ο ίδιος λέει, «απόδειξη της γνήσιας δέσμευσης για λύση» και ύστερα τα άλλα.
Κ.Ε.: «Θεωρούμε ότι ο διορισμός ενός απεσταλμένου εκ μέρους του γ.γ. θα έχει μια υψηλή προστιθέμενη αξία».
Ο Ε/κ ηγέτης ζητάει «απεσταλμένο» για να διερευνήσει πιθανότητες για διαπραγματεύσεις, ενώ ο γ.γ. λέει «πρώτα δημιουργήστε τις προϋποθέσεις, να με πείσετε ότι αυτή τη φορά θα είναι διαφορετικά» και μετά «απεσταλμένος»!
Η συνάντηση Γιέτζια - Χριστοδουλίδη κράτησε μιάμιση ώρα. Η χρονική της διάρκεια δείχνει πως η Πύλα ήταν εκεί. Τα Η.Ε. αναζητούν λύσεις κοινής αποδοχής: από τη μία να ξεμπλοκάρουν την κατασκευή του δρόμου Πύλα-Άρσος, από την άλλη ένα νέο «σημείο διέλευσης» –ίσως Μια Μηλιά. Χθες ο Ε. Τατάρ δήλωσε «ότι ο δρόμος πρέπει να ολοκληρωθεί. Οι εργασίες κατασκευής πρέπει να ξεκινήσουν το συντομότερο δυνατό, ο Γιέτζια είναι θετικός σε αυτό». Συμπλήρωσε: «Στο πλαίσιο μιας εποικοδομητικής ασάφειας μπορεί να υπάρξουν κάποιες εξελίξεις για το θέμα, θα γίνει ο δρόμος και μπορεί να ανοίξει ένα νέο σημείο διόδου».
Το Κυπριακό, ο δρόμος της Πύλας και ίσως μια «νέα δίοδος»! Μέχρι τώρα ακούγαμε κάθε μήνα κι ένα ορόσημο για πρόοδο, τώρα όχι. Οι δυνάμεις της στασιμότητας αξιοποιούν τα λάθη του Τατάρ στην Πύλα και στρέφουν την κοινή γνώμη στο μόνο πράμα που τους περνά: την ώθηση της κοινής γνώμης στην απόγνωση μέσα από το ανηλεές παιχνίδι επίρριψης ευθυνών –τώρα στον Τατάρ, αύριο ίσως στα Η.Ε. για τη φόρμουλα «Πύλα έναντι διόδου». Έτσι, ενώ Ελλάδα-Τουρκία αλλάζουν βηματισμό και βλέπουν τη «μεγάλη εικόνα», η νήσος των αγίων επιμένει. Η Πύλα αξιοποιείται καταλλήλως: γυρίζουμε στην «ασφάλεια» της καταγγελίας...
