Σημεία των καιρών

Ηταν παραμονές της αναχωρήσεως του πρώτου πρέσβη της Σοβιετικής Ενώσεως Μιχαήλ Γκριγκόριεβιτς Σεργκέεφ, από την Αθήνα, έπειτα από πολυετή υπηρεσία του στη χώρα μας. Ο εμπειρότατος εκείνος διπλωμάτης, στην τελευταία εθιμοτυπική επίσκεψή του στον τότε πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή, του έθεσε μία μάλλον απροσδόκητη ερώτηση.

«Γιατί φοβάστε τις μπαλαρίνες και τους βιολιστές μας;» ρώτησε ο Σεργκέεφ και έλαβε την εξής απάντηση από τον Ελληνα πρωθυπουργό: «Δεν τους φοβόμαστε. Τους αγαπάμε. Αλλά θα πρέπει επίσης να προστατεύσουμε τη χώρα μας από τον πόλεμο της προπαγάνδας».

Την εποχή εκείνη, κατά την άποψη των Συντηρητικών και των Φιλελευθέρων, η όποια προβολή «επιτευγμάτων» της ΕΣΣΔ στον πολιτισμό ή στην επιστήμη θα ετύγχανε πολιτικής εκμεταλλεύσεως από την ΕΔΑ και υπήρχε κίνδυνος αυξήσεως της εκλογικής ισχύος της, λίγα χρόνια μετά τη συντριβή της κομμουνιστικής ανταρσίας.

Και ενώ αυτά συνέβαιναν τότε σε επίπεδο πολιτικό, και με τη χώρα μας προσδεδεμένη απολύτως στις ΗΠΑ –και δικαίως–, η ίδια ελληνική κυβέρνηση ανέπτυξε εντυπωσιακότατα τις εμπορικές σχέσεις της με την ΕΣΣΔ και με τις άλλες χώρες του παραπετάσματος.

Παράλληλα, στο πολιτιστικό επίπεδο, ένας δαιμόνιος Κωνσταντινουπολίτης, ο Θεόδωρος Κρίτας, ο οποίος ήρθε στην Ελλάδα μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και εγκαταστάθηκε το 1932 στην Αθήνα, ανέπτυξε έντονη δραστηριότητα προς την αντίθετη κατεύθυνση.

Ιδρυτικό μέλος του Ελληνοσοβιετικού Συνδέσμου, άρχισε να μετακαλεί στην Αθήνα κορυφαία συγκροτήματα από το εξωτερικό περιλαμβανομένων και σοβιετικών, όπως τα Μπαλέτα Μπολσόι. Η ζωή βρίσκει πάντα τον τρόπο να ξεπερνά εφήμερα εμπόδια.

Η απόφαση της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη να αναστείλει κάθε δραστηριότητα με ρωσικούς πολιτιστικούς οργανισμούς δεν εξέπληξε. Εξάλλου, αυτό απαιτούσε και η Δύση.

Αλλά η ακύρωση της μεταδόσεως από τη Μόσχα της παραστάσεως «Η λίμνη των κύκνων» του Μπαλέτου Μπολσόι δείχνει ενδεχομένως ότι η ικανότης των Ρωσίδων μπαλαρίνων βελτιώθηκε, αφού δεν απαιτείται πλέον η φυσική παρουσία τους για τη διασπορά της ρωσικής προπαγάνδας στην Ελλάδα. Υστερα από εξήντα χρόνια, η ιστορία επαναλαμβάνεται σε μία εκδοχή μάλλον γκροτέσκ. Σημεία των καιρών θα πει κάποιος…