Του Κώστα Ιορδανίδη
Μετά μια αυθόρμητη έκρηξη συμπαθείας και αλληλεγγύης προς τα θύματα του καταστροφικότατου σεισμού που έπληξε τις νότιες επαρχίες της Τουρκίας, ήρθε η ώρα των εκτιμήσεων περί των επιπτώσεων που ενδέχεται να έχει η ανθρωπιστική αυτή καταστροφή στις εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις στην Τουρκία και στη μελλοντική πορεία των σχέσεων Αθηνών και Αγκυρας.
Δεν πρόκειται ασφαλώς για ελληνική ιδιομορφία. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει από την Ουάσιγκτον έως τη Μόσχα και το Πεκίνο. Και φυσικά στις χώρες της περιοχής, όπου το ειδικό βάρος της Τουρκίας είναι ιδιαίτερα αισθητό τόσο από φίλιες όσο και από αντίπαλες δυνάμεις. Αυτό βεβαίως ισχύει και στη χώρα μας, όπου ο πρόεδρος Ερντογάν χαρακτηρίζεται ως «ο κακός δαίμων της Ελλάδος».
Υπήρξαν βέβαια και άλλοι «κακοί δαίμονες» κατά το παρελθόν. Ο πιο μοιραίος για τους Eλληνες Τούρκος ηγέτης ήταν δίχως αμφιβολία ο Μουσταφά Κεμάλ. Ριζοσπαστικός, δυτικότροπος, εκσυγχρονιστής, που από τα συντρίμμια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ανέδειξε τη σύγχρονη Τουρκία, αξιοποιώντας τα ανέφικτα μεγαλοϊδεατικά οράματα του Ελευθερίου Βενιζέλου.
Και δεύτερος τη τάξει –μοιραίος για την Κύπρο και την Ελλάδα– ήταν ο Μπουλέντ Ετσεβίτ –σπουδάσας Αγγλική Φιλολογία και θαυμαστής του εμβληματικότερου ποιητή του 20ού αιώνα, T. S. Eliot–, που επί της πρωθυπουργίας του οι Τούρκοι εισέβαλαν στην Κύπρο, με την Ελλάδα να μένει στρατιωτικά αδρανής.
Δεν είναι η Ελλάς η μόνη χώρα της Δύσεως που επιθυμεί την απομάκρυνση του κ. Ερντογάν από την εξουσία. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπάιντεν το είχε καταστήσει σαφές ήδη κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του.
Σε μια εποχή που η «κραταιά» Ευρώπη εκούσα άκουσα έχει υιοθετήσει πλήρως τις επιλογές του Αμερικανού προέδρου Μπάιντεν έναντι της Ρωσίας, με αποσταθεροποιητικές συνέπειες για την οικονομία της Ε.Ε. –και ίσως όχι μόνον–, κάθε αυτόνομη παρέκκλιση είναι άκρως ενοχλητική. Κάποιοι εκτιμούν ότι η συμφορά που έπληξε την Τουρκία θα εξαναγκάσει τον κ. Ερντογάν να μεταβάλει στάση τουλάχιστον στο θέμα των αντιρρήσεων που φέρει στην ένταξη κυρίως της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ εάν δεν ικανοποιηθεί το αίτημα της Aγκυρας για ουσιαστικότερη συνεργασία στο θέμα των Κούρδων αυτονομιστών και των οπαδών του Γκιουλέν. Θα ήταν περίεργο εάν η σημερινή Τουρκία συναινέσει σε ρυθμίσεις της μορφής αυτής.
Βεβαίως οι καταστρεπτικότατοι σεισμοί ανέτρεψαν τα δεδομένα επί των οποίων ο κ. Ερντογάν είχε εκπονήσει την προεκλογική στρατηγική του. Αλλά ακόμη και στην περίπτωση που οι εκλογές –οψέποτε διεξαχθούν– αναδείξουν άλλον πρόεδρο, το πρόβλημα των διμερών μας σχέσεων με την Αγκυρα δεν πρόκειται να αμβλυνθεί.
Το αντίθετο είναι πιθανότερο πως θα συμβεί, αφού οι ισχυρές χώρες της Δύσεως θα επιδιώξουν και πιθανότατα θα επιβάλουν λύση ισοβαρή στις ελληνοτουρκικές διαφορές και η επόμενη ελληνική κυβέρνηση –όποια και εάν είναι αυτή– θα αντιμετωπίσει τότε εφιαλτικά διλήμματα. Προς το παρόν, όμως, κινούμαστε στον χώρο των εκτιμήσεων και των προσδοκιών.
