Του Αλέξη Παπαχελά
Κοιτώντας πίσω, αναρωτιέσαι καμιά φορά πώς αυτή η χώρα επιβίωσε, αλλά και μεγάλωσε. Διαβάζοντας τα φύλλα της «Κ» του 1922, σοκάρεσαι από το πάθος και το μίσος για την αντίπαλη παράταξη και τον ηγέτη της. Κάποιος που θα τη διάβαζε χωρίς να ξέρει τι συνέβαινε εκείνες τις ημέρες θα έβγαζε εύκολα το συμπέρασμα πως διεξαγόταν ένας πόλεμος όχι στη Μικρά Ασία, αλλά εδώ μέσα, ανάμεσά μας. Ελληνες εναντίον Ελλήνων.
Προφανώς η μισαλλοδοξία δεν ήταν κάτι που χαρακτήριζε τη μία μόνο πλευρά. Μίσος και εμπάθεια υπήρχε και στην άλλη πλευρά.
Οι ιστορικοί είναι οι κατάλληλοι για να εξηγήσουν το φαινόμενο και να αναλύσουν τον ρόλο που έπαιξε ο διχασμός στην εθνική καταστροφή. Γιατί το σαράκι του ροκάνιζε τις τάξεις του ελληνικού στρατού. Δεν επέτρεψε ποτέ στη χώρα να συζητήσει σοβαρά τις επιλογές της σε σχέση με τη Μ. Ασία. Ο ένας φοβόταν τον άλλον, μην τον πει προδότη ή ανίκανο. Η κυβέρνηση δεν μιλούσε με την αντιπολίτευση. Η πολιτική τάξη λειτουργούσε με βάση την αρχή «ο θάνατός σου η ζωή μου».
Δεν είναι ένα εύκολο, ούτε και ευχάριστο θέμα. Και εκείνο που ενδιαφέρει τον σημερινό Ελληνα, αναγνώστη ή μη, δεν είναι πιθανώς το αν η γραμμή της «Κ» πριν από 100 χρόνια ήταν σωστή, λάθος ή απλώς υπερβολική. Είναι… ωραίο θέμα για συζήτηση, αλλά το ζητούμενο είναι τι κάνουμε σήμερα.
Ο διχασμός δεν εξαφανίστηκε από το DNA μας. Κάθε άλλο. Αναβλύζει σε κάθε μεγάλη κρίση. Το πολιτικό μας παιχνίδι είναι πάντοτε άγριο – ευτυχώς χωρίς αίμα πια και χωρίς εκτροπές. Η ηγεμονία των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μας σπρώχνει, όμως, πολλές φορές στην «καφρίλα», στον αχαλίνωτο διχασμό.
Γι’ αυτό είναι σημαντικό να σκεπτόμαστε τα λάθη του παρελθόντος. Η πίεση είναι αφόρητη μερικές φορές. Οχι μόνον από τους φανατισμένους, που δεν τους αρκεί η οξεία κριτική στην άλλη πλευρά και θέλουν «και άλλο». Πολλές φορές το ένστικτο σε ωθεί να απαντήσεις με βρισιά στη βρισιά, με κραυγή στις κραυγές. Συνέβη το 2015, για παράδειγμα. Οσοι συμμετέχουμε, όμως, στον δημόσιο διάλογο σε αυτόν τον τόπο έχουμε μία υποχρέωση, στο τέλος της ημέρας να σκεπτόμαστε τη χώρα και την επομένη έπειτα από έναν «καβγά». Η καταστροφή κάθε γέφυρας και το μπάχαλο είναι εύκολα. Το να μαζέψεις τα κομμάτια την επόμενη ημέρα δεν είναι. Είναι, λοιπόν, σημαντικό να μην περνάμε μερικές κόκκινες γραμμές, να μιλούν κυβέρνηση και αντιπολίτευση, να ξέρουμε πως αν χρειαστεί μπορούμε να καθίσουμε στο ίδιο τραπέζι και να συνεννοηθούμε.
