Της Άννας Πολυβίου
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν την τάση να δημιουργούν σύγχρονες τάσεις, είτε αυτές έχουν θετικό αντίκτυπο είτε αρνητικό, επηρεάζοντας όχι μόνο τις κοινωνικές συνήθειες, αλλά και τις πολιτικές δημόσιας υγείας. Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί το φαινόμενο των τελευταίων χρόνων «Zyn», το οποίο έχει γνωρίσει ιδιαίτερη δημοφιλία, κυρίως στις ΗΠΑ. Ωστόσο, ανησυχία έχει προκαλέσει το γεγονός πως πολλοί νέοι έχουν υιοθετήσει την τάση αυτή στην καθημερινότητά τους. Θα μπορούσε όμως η πρόσφατη αδειοδότηση από τον FDA να καθησυχάσει τις ανησυχίες;
Τι είναι το «Zyn»;
Το Zyn αφορά ουσιαστικά μία νέα μέθοδο μείωσης του καπνίσματος, τα σακουλάκια νικοτίνης. Πιο συγκεκριμένα, είναι ένα προϊόν νικοτίνης που δεν περιέχει καπνό, τοποθετείται κάτω από το άνω χείλος και είναι πολύ δημοφιλές, ιδιαίτερα μεταξύ των νέων. Ωστόσο, η απουσία ενός συγκεκριμένου ρυθμιστικού πλαισίου σε αρκετές χώρες, συμπεριλαμβανόμενης και της Κύπρου, έχει προκαλέσει ανησυχίες για τη δημόσια υγεία, την ασφάλεια των καταναλωτών, καθώς και για την παράνομη διακίνησή του. Ο σημαντικότερος προβληματισμός ωστόσο, αφορά στον περιορισμό πρόσβασης των ανηλίκων σε αυτά τα προϊόντα, με την έλλειψη ρυθμιστικού πεδίου να έχει σημαντικό ρόλο.
Οι ειδικοί υπογραμμίζουν ότι η νικοτίνη, ακόμη και χωρίς την παρουσία καπνού, εξακολουθεί να είναι εθιστική, και μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη του εγκεφάλου στους εφήβους. Σημαντικό κομμάτι αποτελεί και η ενημέρωση του κοινού γύρω από τέτοια ζητήματα, καθώς η ελλιπής ή η μη ενημέρωση αυξάνει τον κίνδυνο λανθασμένων αντιλήψεων και ανεξέλεγκτης χρήσης.
Με την απουσία, κατ’ επέκταση, ενός ρυθμιστικού πλαισίου, εντείνονται όχι μόνο οι κίνδυνοι για τη δημόσια υγεία και την προστασία του κοινού, αλλά και για τη διαθεσιμότητα αυτών των προϊόντων σε ανήλικους, με την παράνομη διακίνησή τους να βρίσκει πρόσφορο έδαφος.
Η αδειοδότηση του Αμερικάνικου FDA
Η έγκριση των προϊόντων Zyn από τον Αμερικάνικο Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) αποτελεί μια εξέλιξη-ορόσημο για τη στρατηγική μείωσης της βλάβης από τον καπνό τσιγάρου. Με βάση επιστημονικά δεδομένα που έχουν δημοσιευθεί, ο FDA, μετά από εκτενή επιστημονική έρευνα, αναγνώρισε το Zyn ως ένα προϊόν δυνητικά μειωμένου κινδύνου, το οποίο παρέχει στους καπνιστές μια εναλλακτική λύση με λιγότερες επιβλαβείς ουσίες σε σχέση με τα παραδοσιακά προϊόντα καπνού. Αξίζει να αναφερθεί πως είναι το πρώτο και μοναδικό προϊόν του είδους του (σακουλάκια νικοτίνης) που έχει άδεια κυκλοφορίας στις ΗΠΑ.
Ο FDA διαπίστωσε ότι το συγκεκριμένο προϊόν πληροί τα κριτήρια για τη δημόσια υγεία, σύμφωνα με τον Νόμο για την Πρόληψη του Καπνίσματος και τον Έλεγχο του Καπνού του 2009, καθώς το Zyn προσφέρει στους ενήλικους καπνιστές μια εναλλακτική λύση με δυνητικά σημαντικά μειωμένα επίπεδα επιβλαβών χημικών ουσιών. Παρά την επιστημονική τεκμηρίωση, ο FDA επισημαίνει ότι η υπεύθυνη προώθηση αυτών των προϊόντων είναι κρίσιμη για να αποτραπεί η χρήση από νέους, ενώ θα παρακολουθεί στενά τη διάθεση και τη χρήση αυτών των προϊόντων, και θα εφαρμόσει αυστηρούς περιορισμούς στην προώθησή τους, με σκοπό τη μείωση της έκθεσης των νέων στη διαφήμιση αυτών των προϊόντων.
Οι «Zynfluencers» και η ανεπίσημη διαφήμιση
Το φαινόμενο του «Zyn» έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια λόγω της εκρηκτικής εκτόξευσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Επέκταση αυτού του φαινομένου αποτελεί μια νέα κατηγορία «influencers», αυτή των «Zynfluencers», οι οποίοι διαφημίζουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τα σακουλάκια νικοτίνης ως μέρος της καθημερινότητά τους. Η δημοφιλία του Zyn εκτοξεύθηκε το 2022, μέσω ενός βίντεο που έγινε viral στις πλατφόρμες TikTok και Instagram.
Σύμφωνα με δημοσίευμα του Bloomberg, οι Zynfluencers είναι άτομα που προωθούν το προϊόν χωρίς να πληρώνονται, σαν μια «ανεπίσημη» διαφήμιση δηλαδή. Αναφορικά με το γεγονός αυτό, η Philip Morris International, η οποία εξαγόρασε την εταιρεία Swedish Match (που παράγει το Zyn) το 2022, έχει λάβει θέση δημόσια, και υποστηρίζει ότι δεν συνεργάζεται με influencers, κατηγορώντας τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για τη διάδοση ακατάλληλων περιεχομένων, ενώ έχει εφαρμόσει αυστηρά μέτρα επαλήθευσης ηλικίας, αφού σύμφωνα με την εταιρεία προωθεί τα προϊόντα της μόνο σε άτομα άνω των 21.
Η τάση γύρω από το Zyn συνδυάζεται με μια αναζήτηση για νέα, «cool» εναλλακτικά προϊόντα νικοτίνης, αντικαθιστώντας τα παραδοσιακά τσιγάρα και τη χρήση ατμιστικών συσκευών.
Το παράδειγμα της Σουηδίας
Η Σουηδία, με την επιτυχημένη εφαρμογή κανονισμών σχετικά με προϊόντα δυνητικά μειωμένου κινδύνου, προσφέρει σημαντικά μαθήματα για άλλες χώρες που αντιμετωπίζουν την πρόκληση της διαχείρισης εναλλακτικών προϊόντων νικοτίνης, όπως τα σακουλάκια Zyn. Μέσω φορολογικών κινήτρων, αυστηρών κανονισμών και εκστρατειών ενημέρωσης, η Σουηδία έχει μειώσει τα ποσοστά καπνίσματος και τους σχετικούς θανάτους, ενθαρρύνοντας τους καπνιστές να στραφούν σε λιγότερο επιβλαβείς επιλογές και προάγοντας υπεύθυνες καταναλωτικές συνήθειες.
Μειώνοντας τους κινδύνους του καπνίσματος με υπεύθυνη ρύθμιση
Η έγκριση των προϊόντων Zyn από τον FDA αποτελεί σημαντικό βήμα στην προσπάθεια περιορισμού των κινδύνων από τα παραδοσιακά προϊόντα καπνού, προσφέροντας μια εναλλακτική επιλογή για τους ενήλικες χρήστες. Παρά την έγκριση, ο FDA επισημαίνει ότι αυτά τα προϊόντα δεν είναι εντελώς αβλαβή και δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται από νέους. Η συνεχής παρακολούθηση της αγοράς και η αυστηρή ρύθμιση της διαφήμισης και της διάθεσης των προϊόντων είναι απαραίτητη για την προστασία της δημόσιας υγείας, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι εναλλακτικές μορφές νικοτίνης χρησιμοποιούνται αποκλειστικά από ενήλικες που επιθυμούν να μειώσουν τους κινδύνους από το κάπνισμα.
