Κράτος δικαίου σημαίνει ότι οι έχοντες εξουσία σέβονται τους νόμους. Σημαίνει ότι ο νόμος είναι απρόσωπος. Ότι ο πολίτης έχει ακριβοδίκαιη μεταχείριση από του θεσμούς. Σημαίνει ότι ανεξάρτητα από το γεγονός ότι κάποιος ή κάποια βρίσκεται σε θέση εξουσίας δεν μπορεί να τυγχάνει προνομιακής μεταχείρισης. Εξυπακούει ότι ο δικαστής αποφασίζει αμερόληπτα. Προϋποθέτει ότι η εκτελεστική εξουσία δεν ποδηγετεί τη δικαστική ή τους ανεξάρτητους θεσμούς. Κράτος δικαίου σημαίνει ότι δεν αλλάζουν οι νόμοι ευκαιριακά, για αντιμετώπιση ή ρύθμιση παροδικών φαινομένων, ενίοτε για εξυπηρέτηση ευτελών συμφερόντων. Στη δική μας συνταγματική τάξη, κράτος δικαίου σημαίνει την σχεδόν απόλυτη διάκριση εξουσιών.
Διαμέσου των αιώνων η έννοια του κράτους δικαίου κωδικοποιήθηκε λοιπόν με πολλούς τρόπους. Στη δική μας αντίληψη συμπυκνώνεται στη διασφάλιση της ισονομίας των πολιτών και στην αποτροπή της κρατικής αυθαιρεσίας.
Και για να περάσω από το αφηρημένο στο συγκεκριμένο, ως νομοθέτης, ως νομικός και ως ενεργός πολίτης, οφείλω να διαπιστώσω το αυτονόητο. Αυτό που ο κάθε σκεπτόμενος πολίτης πρέπει να διαπιστώνει και να επικρίνει: ότι στην Κύπρο του σήμερα δεν έχουμε κράτος δικαίου. Ότι τα ανθρώπινα και πολιτικά δικαιώματα δεν τυγχάνουν πάντοτε σεβασμού και ότι ενίοτε από πυλώνας μιας προοδευτικής σύγχρονης κοινωνίας υποβαθμίζονται δυστυχώς σε ευκαιριακό σύνθημα. Ότι ειδικές ομάδες τυγχάνουν διακρίσεων, όπως είναι τα ΑμεΑ, τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα, άτομα με μεταναστευτική βιογραφία, οι γυναίκες. Ότι οι έχοντες εξουσία ενεργούν με ιδιοτέλεια. Ότι δεν έχουμε αξιοκρατία αλλά ημετεροκρατία. Ότι δεν υπάρχει απρόσκοπτη πρόσβαση στη δικαιοσύνη. Ότι οι ανεξάρτητοι θεσμοί ποδηγετούνται και εργαλειοποιούνται από την εκτελεστική εξουσία. Ότι οι νέοι δεν μεγαλώνουν και δεν δρουν σε μια πολιτεία που δημιουργεί τις προϋποθέσεις και τις προοπτικές ίσης μεταχείρισης στη βάση της αξίας, όχι της ταξικής/κοινωνικής προέλευσης ή των οικογενειακών διασυνδέσεων με το κατεστημένο.
Με όλα αυτά κατά νου, εκτιμώ ότι από τα προεκλογικά προγράμματα των υποψηφίων Προέδρων, ξεχωρίζουν τρεις συγκεκριμένες, καινοτόμες προτάσεις του ανεξάρτητου υποψήφιου Ανδρέα Μαυρογιάννη.
Η πρώτη αφορά το διαχωρισμό του θεσμού του Γενικού Εισαγγελέα και τη δημιουργία δύο ξεχωριστών θεσμών. Εκείνων του Νομικού Συμβούλου της εκτελεστικής εξουσίας και του Δημόσιου Κατήγορου κατά το πρότυπο του Department of Public Prosecutions του Ηνωμένου Βασιλείου. Με αυτόν τον τρόπο, σε κάποιο βαθμό ενισχύεται η αντικειμενική αμεροληψία και μειώνεται ο κίνδυνος εργαλειοποίησης ή άσκησης πίεσης από τις εκάστοτε κυβερνήσεις, όπως έγινε -δυστυχώς- από την απερχόμενη κυβέρνηση.
Η δεύτερη αφορά την δια νόμου, υποχρεωτική δημοσιοποίηση πορισμάτων ερευνητικών επιτροπών ή ποινικών ερευνών, στις οποίες εμπλέκονται δημόσια πρόσωπα εφόσον δεν προχωρούν σε ποινικές διώξεις. Έτσι θα μπορέσει να αντιμετωπιστεί η επιλεκτική δημοσιοποίηση πορισμάτων και θα ενισχυθεί η διαφάνεια και η λογοδοσία σε ό, τι αφορά τα δημόσια πρόσωπα.
Η τρίτη, αντλώντας από τη θετική εμπειρία άλλων κρατών της Ευρώπης, αφορά τη δημιουργία του θεσμού του Εισαγγελέα Οικονομικού Εγκλήματος. Η εμπειρία δείχνει ότι ένας τέτοιος σύγχρονος θεσμός, με επιστημονική γνώση, εξειδίκευση και τεχνολογικές δυνατότητες, μπορεί να αντιμετωπίσει πιο αποτελεσματικά το έγκλημα λευκού κολάρου, άρα και την ατιμωρησία (ΧΑΚ, τραπεζικό σκάνδαλο, Συνεργατισμός, Χρυσά Διαβατήρια).
Με μια φράση, οφείλουμε να σταθούμε αυτοκριτικά έναντι του κράτους, της πολιτείας και των θεσμών και να διεκδικήσουμε περισσότερο κράτος δικαίου. Μια Κύπρο που να δημιουργεί ευκαιρίες για όλους. Μια Κυπριακή Δημοκρατία που να είναι πρότυπο σεβασμού δικαιωμάτων και ελευθεριών. Μια πολιτεία χωρίς διαφθορά και θεσμική διαπλοκή. Και -ασφαλώς- όλα αυτά σε μια πατρίδα ελεύθερη που θα δημιουργεί συνθήκες ευημερίας, ειρήνης και ασφάλειας για όλες και όλους. Οι εκλογές της ερχόμενης Κυριακής μπορεί να αποτελέσουν το εφαλτήριο για να γυρίσουμε σελίδα, με έναν Πρόεδρο ικανό, έντιμο και ειλικρινή, όπως είναι ο Ανδρέας Μαυρογιάννης.
*Βουλευτής, Επικεφαλής Τομέα Δικαιοσύνης Κ.Ε. ΑΚΕΛ
