Ρόλο θεματοφύλακα της πολυφωνίας, της αντικειμενικότητας των ραδιοτηλεοπτικών προγραμμάτων και της ίσης μεταχείρισης κομμάτων και υποψηφίων αναλαμβάνει σε κάθε εκλογική διαδικασία, η Αρχή Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου.
Με στοχευμένο πλάνο δράσης, έχοντας πάντα υπόψη το γράμμα και το πνεύμα της σχετικής Νομοθεσίας η Αρχή, πριν, κατά τη διάρκεια αλλά και μετά από κάθε εκλογική διαδικασία, καλείται να βρίσκεται σε εγρήγορση και ετοιμότητα, ασκώντας αποτελεσματικά τον εποπτικό της ρόλο. Παράλληλα, καλείται να επιτυγχάνει τη συνεννόηση και τον συνεχή συντονισμό ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών, επιτελείων, υποψηφίων, κομμάτων και εταιρειών δημοσκοπήσεων.
Το έργο της Αρχής διευκολύνει η εξαιρετική σχέση συνεργασίας που εδώ και χρόνια έχει αναπτύξει με τους ραδιοτηλεοπτικούς οργανισμούς και τα επιτελεία των κομμάτων ή/και υποψηφίων.
Στόχος είναι η επίτευξη, στο μέγιστο δυνατό, μιας πολυφωνικής και αντικειμενικής κάλυψης της εκλογικής διαδικασίας και ενημέρωσης του πολίτη. Ειδικά κατά την προεκλογική περίοδο, που ορίζεται σε 40 μέρες πριν την ημερομηνία διεξαγωγής των εκλογών.
Η βασικές δράσεις της Αρχής έχουν τρεις κατευθύνσεις:
Ι. Ισότιμη μεταχείριση κομμάτων και υποψηφίων.
Ακρογωνιαίο λίθο αποτελεί το άρθρο 45(1) του Νόμου 7(Ι)/98 με βάση το οποίο οι τηλεοπτικοί και ραδιοφωνικοί οργανισμοί οφείλουν να μεταχειρίζονται ισότιμα και χωρίς διακρίσεις τη νομοθετική και την εκτελεστική εξουσία, τα πολιτικά κόμματα, τους υποψηφίους, τους συνδικαλιστικούς και κοινωνικούς φορείς, και τους πολίτες γενικά, χωρίς ωστόσο να επηρεάζεται το δικαίωμα του δημοσιογράφου στην αξιολόγηση των γεγονότων και καταστάσεων σύμφωνα με την ειδησεογραφική τους αξία και σημασία.
Οι οργανισμοί επιπρόσθετα, υποχρεούνται βάσει Νομοθεσίας, να φροντίζουν ώστε στα προγράμματά τους να υπάρχει και ισοζυγισμένη παρουσία των δύο φύλων (υποψηφίων ή/και εκπροσώπων υποψηφίων).
ΙΙ. Προβολή Δημοσκοπήσεων
Οι δημοσκοπήσεις, αποτελούν χρήσιμο εργαλείο αποτύπωσης της κοινής γνώμης σε δεδομένο χρονικό διάστημα το οποίο βοηθά στη διαμόρφωση της προεκλογικής εκστρατείας. Οι εταιρίες δημοσκοπήσεων, πριν την τηλεοπτική ή/και ραδιοφωνική δημοσιοποίηση οποιασδήποτε δημοσκόπησης, αποστέλλουν στην Αρχή συγκεκριμένα στοιχεία που καθορίζει η νομοθεσία όπως η ταυτότητα της έρευνας, υπόμνημα για τη μεθοδολογία και τη δειγματοληψία που έχει χρησιμοποιηθεί, αναλυτική κατάσταση του δείγματος πληθυσμού που χρησιμοποιήθηκε, καθώς και δείγμα του ερωτηματολογίου της δημοσκόπησης. Τα στοιχεία αυτά τυγχάνουν απόλυτα εμπιστευτικής φύλαξης από την ίδια την Πρόεδρο της Αρχής. Ακόμα, ρυθμίζεται νομοθετικά ο χρόνος μετάδοσης δημοσκοπήσεων, που είναι μέχρι και 7 μέρες πριν τις εκλογές.
ΙΙΙ. Προβολή Πολιτικής Διαφήμισης
Κατά την περίοδο των 40 ημερών πριν από τις εκλογές, που ορίζεται και ως προεκλογική περίοδος, η ραδιοτηλεοπτική προβολή πολιτικών διαφημίσεων, επιτρέπεται υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις που καθορίζονται από τη Νομοθεσία.
Λειτουργοί της Αρχής αναλαμβάνουν την εποπτεία ώστε να μην γίνεται υπέρβαση του διαφημιστικού χρόνου που δικαιούται ο κάθε υποψήφιος/ κόμμα. Επιπρόσθετα, ελέγχουν το περιεχόμενο των διαφημίσεων κυρίως για εντοπισμό αρνητικών διαφημίσεων, που απαγορεύονται ενώ βρίσκονται σε συνεχή επικοινωνία με τους ραδιοτηλεοπτικούς οργανισμούς και τα επιτελεία, και έχουν την απόλυτη ευθύνη συντονισμού του δύσκολου αυτού εγχειρήματος.
Πρακτικές επιτυχημένης ρύθμισης
Η Αρχή έχει καθιερώσει τα τελευταία χρόνια, την πρακτική της πραγματοποίησης συναντήσεων σε προεκλογικές περιόδους. Τα αποτελέσματα έχουν επιβεβαιώσει την ορθότητα της πρακτικής αυτής, καθώς έχουν μειωθεί σοβαρά φαινόμενα παραβάσεων της νομοθεσίας. Πρώτη, λαμβάνει χώρα συνάντηση με τους διευθυντές ειδήσεων των παγκύπριων τηλεοπτικών οργανισμών όπου, μετά από λεπτομερή ενημέρωση για τις υποχρεώσεις τους και σχετική ανταλλαγή απόψεων, γίνεται μια συμφωνία κυριών με στόχο την τήρηση του πνεύματος του Νόμου. Ακολουθεί συνάντηση με τους εκπροσώπους υποψηφίων όπου γίνεται ενημέρωση τόσο ως προς τα δικαιώματα των υποψηφίων σε σχέση με την παρουσία τους σε ραδιοτηλεοπτικά μέσα, όσο και ως προς τις υποχρεώσεις τους έναντι της Αρχής, ειδικά σε θέματα πολιτικής διαφήμισης.
Επιπλέον, όλοι οι Ραδιοτηλεοπτικοί Οργανισμοί υποβάλλουν στην Αρχή Κώδικα Δεοντολογίας και πρόγραμμα κάλυψης των προεκλογικών δραστηριοτήτων όπως έχει συμφωνηθεί εκ των προτέρων με τα κόμματα ή τους υποψηφίους. Η Αρχή τα μελετά και μεριμνά ώστε να γίνουν οι απαραίτητες αναπροσαρμογές εκεί και όπου διαπιστώσει ελλείψεις ή παραλήψεις.
Ακόμα, η Αρχή προνοεί ώστε να εκδίδονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα σχετικές εγκύκλιοι και οδηγίες για ενημέρωση και καθοδήγηση των εμπλεκομένων.
Η Αρχή ασκώντας τον εποπτικό της ρόλο με δικά της και άμεσα προσβάσιμα εργαλεία διαθέτει και χρησιμοποιεί το πρωτοποριακό σύστημα καταγραφής, αρχειοθέτησης και διαχείρισης οπτικοακουστικού υλικού IRIS, και διαθέτει ένα πλήρες αρχείο των προγραμμάτων όλων των παγκύπριων αλλά και αρκετών τοπικών ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών επί 24ώρου βάσεως. Καταγράφει έτσι, όλες τις πολιτικές αναφορές (παρουσίες πολιτικών προσώπων, ρεπορτάζ, συνεντεύξεις κλπ) και έχει πλήρη εικόνα του τι έχει μεταδοθεί ανά πάσα στιγμή.
Καμιά εκλογική διαδικασία δεν είναι η ίδια με την άλλη. Σε κάθε μια προκύπτουν απρόοπτα, νέα φαινόμενα και διαφορετικές καταστάσεις. Τα ραδιοτηλεοπτικά μέσα προσπαθούν να λειτουργήσουν εντός της αποστολής που τους ανατέθηκε από την Νομοθεσία αλλά και από την κοινωνία, μέσα σε ένα πολιτικό τοπίο συνεχώς μεταβαλλόμενο, που αναπόφευκτα τα επηρεάζει.
Η Αρχή, επιδεικνύοντας ευελιξία, ευθυκρισία και ταχύτητα, προσπαθεί να λειτουργεί με τρόπο ώστε να διασφαλίζεται ο σεβασμός των δικαιωμάτων όλων των εμπλεκόμενων, η τήρηση των υποχρεώσεών τους, και πρωτίστως το δημόσιο συμφέρον.
Ραδιοτηλεοπτικά μέσα, υποψήφιοι, κόμματα, διαφημιστικά γραφεία και κοινωνία των πολιτών, αποτελούν για την Αρχή, όχι πεδίο αστυνόμευσης και επίδειξης εξουσίας, αλλά συνεργάτες στην εφαρμογή των δημοκρατικών αρχών της ισοτιμίας και της πολυφωνίας, της έγκυρης και αντικειμενικής πληροφόρησης και της μεγιστοποίησης του κοινωνικού οφέλους από το Ραδιόφωνο και την Τηλεόραση.
*Η κυρία Ρόνα Κασάπη είναι Πρόεδρος της Αρχής Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου
