Τα τελευταία χρόνια, η λέξη «απολιτίκ» χρησιμοποιείται πολύ συχνά. Η έννοια αυτή αναφέρεται σε άτομα ή ομάδες που επιλέγουν να μην εμπλέκονται ενεργά στην πολιτική ή να μην εκφράζουν πολιτικές απόψεις.
Η απολιτίκ στάση παρατηρείται ως τάση, ιδιαίτερα σε περιόδους πολιτικής αστάθειας, διαφθοράς, κακοδιοίκησης, ή αλαζονείας, που επιφέρουν έντονη απογοήτευση και, ορισμένες φορές, θυμό στους πολίτες. Έτσι, οι τελευταίοι, ιδιαίτερα οι νέοι, τείνουν ν’ αποστασιοποιούνται από την πολιτική λόγω έλλειψης εμπιστοσύνης στους πολιτικούς θεσμούς, τα κόμματα, καθώς και τα πρόσωπα.
Η απολιτίκ προσέγγιση μπορεί να είναι μια συνειδητή στάση, εμφορούμενη από την πεποίθηση ότι η προσωπική ή επαγγελματική ζωή δεν θα πρέπει να επηρεάζεται από πολιτικές συζητήσεις ή αντιπαραθέσεις. Ως εκ τούτου, επιλέγεται η ουδετερότητα προς αποφυγή συγκρούσεων ή διχασμών τόσο σε κοινωνικό όσο και σε προσωπικό επίπεδο.
Επίσης, η απολιτίκ στάση θεωρείται και ως μια μορφή αντίστασης, ένας τρόπος διαμαρτυρίας ενάντια σ’ ένα σύστημα που προσλαμβάνεται ως άδικο ή αναποτελεσματικό.
Εντούτοις σήμερα παρατηρούμε ένα μεγάλο παράδοξο: υποψήφιοι που δηλώνουν απολιτίκ, όχι μόνο δεν αποστασιοποιούνται από την πολιτική, αλλά διεκδικούν θέσεις εξουσίας και μάλιστα εκλέγονται. Η ανάδειξή τους μπορεί ν’ αποδοθεί στην αυξανόμενη δυσαρέσκεια των πολιτών με τα κατεστημένα πολιτικά κόμματα και τους «επαγγελματίες» πολιτικούς.
Οι απολιτίκ υποψήφιοι παρουσιάζονται ως αυθεντικές φωνές και φορείς αλλαγής, προσελκύοντας ψηφοφόρους που αναζητούν νέες λύσεις και εναλλακτικές προσεγγίσεις στο κοινωνικό, πολιτικό, και οικονομικό πεδίο. Παρά την αποστροφή τους για την πολιτική, η εκλογή τους αναδεικνύει την αντιφατική φύση της σύγχρονης (μετανεωτερικής) δημοκρατίας, όπου η επιθυμία για αποπολιτικοποίηση οδηγεί τελικά σε νέες μορφές πολιτικής δράσης και ηγεσίας.
Ωστόσο, η εκλογή απολιτίκ υποψηφίων φέρει τον κίνδυνο αποσταθεροποίησης και επιφανειακής διαχείρισης πολιτικών ζητημάτων που προαπαιτούν σύνθετη και πολυεπίπεδη σκέψη και δράση. Η έλλειψη ουσιαστικής πολιτικής εμπειρίας και γνώσης από την πλευρά τους, θα μπορούσε να οδηγήσει σε ανεπαρκείς αποφάσεις. Αναμφισβήτητα, η «αντισυμβατική» φωνή καθαυτή, δίχως προτάσεις, ιδεολογικά πρόσημα, και νέες προοπτικές όχι μόνο δεν αρκεί, αλλά στην πραγματικότητα θα μπορούσε να περιθωριοποιήσει τη δημοκρατική διαδικασία και τους δημοκρατικούς θεσμούς, υποβαθμίζοντας την ίδια τη σημασία του δημόσιου διαλόγου μέσα από την υιοθέτηση μιας κουλτούρας ακύρωσης με χαρακτηριστικά μηδενισμού.
Συνεπώς, η εκλογή απολιτίκ υποψηφίων μπορεί να αποδειχθεί επικίνδυνη για τη σταθερότητα και την ποιότητα της δημοκρατικής διακυβέρνησης.
Όμως για τον ευτελισμό του πολιτικού λόγου και την αποστροφή προς την πολιτική, δεν θα πρέπει ν’ αναζητούνται ευθύνες απ’ τους απολιτικούς υποψηφίους, ούτε φυσικά απ’ τους απλούς πολίτες. . Τα τελευταία χρόνια, η πολιτική ουσία τείνει να υποκατασταθεί σε μεγάλο βαθμό από την εικόνα και την επικοινωνιακή πολιτική. Έτσι, παρατηρούμε «επαγγελματίες» πολιτικούς που δεν αισθάνονται την ανάγκη να διαμορφώσουν μια ολοκληρωμένη και εμβριθή πολιτική πρόταση, αλλά επιδιώκουν απλοποιημένες και επιφανειακές προσεγγίσεις, προσπαθώντας να πείσουν εαυτούς και ψηφοφόρους ότι η ενασχόλησή τους με τα κοινά είναι περίπου θέσφατη και η (επαν)εκλογή τους αναφαίρετο δικαίωμα. Σαν να τους χρωστά η ιστορία. Παρουσιάζονται ως καλοί άνθρωποι, της διπλανής πόρτας, που αξίζουν τη συμπάθεια και την ψήφο μας, ανεξάρτητα απ’ το τι, πόσο, και σε ποιον προσέφεραν. Φυσικά, αυτό το φαινόμενο δεν εμφανίζεται μόνο στα περιορισμένα εθνικά σύνορά μας.
Συνεπώς, ας μην πέφτουμε απ’ τα σύννεφα με την εκλογή των απολιτίκ. Άλλωστε, ο ευτελισμός της πολιτικής και η εμμονή στην εικόνα εις βάρος της ποιότητας, άνοιξε την πόρτα στις απολιτίκ περσόνες.
*Η Μαργαρίτα Καϊμακλιώτη είναι Πολιτικός Επιστήμονας, αναπληρώτρια Γραμματέας Διεθνών Σχέσεων του Δημοκρατικού Συναγερμού και μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου του Ινστιτούτου Γλαύκος Κληρίδης
