Το ζήτημα που προέκυψε με την καταβολή αποζημιώσεων για υπερωρίες στην αναπληρώτρια κυβερνητική εκπρόσωπο, Δόξα Κωμοδρόμου, βρέθηκε στο επίκεντρο της πολιτικής συζήτησης τις τελευταίες βδομάδες. Πέραν της πολιτικής ουσίας του ζητήματος, ενδιαφέρον παρουσιάζει η επικοινωνιακή διαχείριση της κρίσης από πλευράς κυβέρνησης. Μια περίπτωση που μάλλον επιβεβαιώνει το ότι πολλές φορές όχι η ίδια η κρίση, αλλά η κακή διαχείρισή της είναι που επιφέρει ολέθρια αποτελέσματα.
1) Στα αρχικά στάδια της κρίσης, η κυβέρνηση φάνηκε, όπως και στην περίπτωση της 19χρονης συμβούλου για τα κοινωνικά δίκτυα του υφυπουργού Τουρισμού, να ακολουθεί την τακτική του «μην κάνεις τίποτα και θα περάσει». Επιδιώκοντας, προφανώς, το κλείσιμο του ζητήματος το συντομότερο δυνατόν μέσω απόσυρσης του αιτήματος για υπερωρίες. Εξελίχθηκε ωστόσο σε κρίση μεγαλύτερης διάρκειας. Το θέμα αναδείχθηκε στις 11/09 στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών και κατά κάποιο τρόπο έκλεισε στις 25/09 με την παραίτηση της κ. Κωμοδρόμου. Δεκαπέντε μέρες, δηλαδή, με αναφορές σε πρωτοσέλιδα, αρνητικά δημοσιεύματα και σχόλια στα κοινωνικά δίκτυα.
2) Η αποφυγή ανάληψης πολιτικής ευθύνης από την ίδια την κ. Κωμοδρόμου στα αρχικά στάδια, σε συνδυασμό με το ότι κανένα άλλο στέλεχος της κυβέρνησης δεν τοποθετήθηκε ξεκάθαρα για το θέμα της αναπληρώτριας κυβερνητικής εκπροσώπου (και όχι γενικότερα για τις υπερωρίες), οδήγησε τους λειτουργούς των ΜΜΕ στο συμπέρασμα ότι η κυβέρνηση κρύβεται. Και όσο η κυβέρνηση δεν τοποθετείτο, άλλο τόσο φούντωνε το κύμα αντίδρασης στον Τύπο και τα κοινωνικά δίκτυα. Αξίζει να σημειωθεί ότι ενώ η κ. Κωμοδρόμου δεν προέβαινε σε οποιαδήποτε δήλωση, οι πολίτες σχολίαζαν επικριτικά το επίμαχο θέμα κάτω από προηγούμενες αναρτήσεις της. Η ίδια, σε συνέντευξή της στην Καθημερινή (01/10), ανέφερε ότι «κανένας δημοσιογράφος για δέκα μέρες δεν με πήρε τηλέφωνο να ζητήσει και τη δική μου θέση, κι έτσι το θέμα παρουσιαζόταν μονόπλευρα». Εύλογα ανακύπτει το ερώτημα γιατί δεν τοποθετήθηκε μέσω γραπτής δήλωσης ή ανάρτησης στα κοινωνικά δίκτυα.
3) Περαιτέρω, η προσπάθεια να περάσει το μήνυμα ‒κυρίως μέσω διαρροών‒ ότι προτεραιότητα είχε η εθνική προσπάθεια στη Νέα Υόρκη, μάλλον δεν βρήκε ευήκοα ώτα, καθώς το ζήτημα όχι μόνο επισκίασε τις επαφές για το Κυπριακό, αλλά βρήκε ενωμένη και την αντιπολίτευση. Την ίδια ώρα, στελέχη των κομμάτων της συμπολίτευσης διαχώριζαν δημόσια τη θέση τους, ασκώντας κριτική. Η επίκληση των κρίσιμων στιγμών στο Κυπριακό, περισσότερο θεωρήθηκε ως μια καλή αφορμή για να κερδηθεί χρόνος, ή ακόμη και να ξεχαστεί το ζήτημα. Η δε δημόσια τοποθέτηση της κ. Κωμοδρόμου (25/9) περί καλοστημένου σχεδίου την κρίσιμη ώρα που ο πρόεδρος της Δημοκρατίας έδινε μάχη στη Νέα Υόρκη για το Κυπριακό, επιβεβαιώνει την προσπάθεια αποπροσανατολισμού μέσω διαρροών κατά τις πρώτες μέρες της κρίσης.
4) Η είδηση ότι ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Κωνσταντίνος Λετυμπιώτης υπέγραφε τις υπερωρίες συντήρησε ψηλά το θέμα, προσδίδοντας άλλη μία διάσταση σε σχέση με το νήμα της πολιτικής ευθύνης. Η απάντηση που ο ίδιος έδωσε, όμως, σε πρωινή ραδιοφωνική εκπομπή (22/9), ότι με τις υπογραφές του απλώς πιστοποιούσε το πού βρίσκονταν τα συγκεκριμένα άτομα τη συγκεκριμένη στιγμή, περισσότερο λάδι στη φωτιά έριξε, ανοίγοντας νέο κύκλο αρνητικών σχολίων. Τέσσερις μέρες αργότερα (26/9) και αφού προηγήθηκε η παραίτηση Κωμοδρόμου, σε νέες δηλώσεις του παραδέχθηκε ότι «εκ των πραγμάτων έγινε λάθος», σημειώνοντας ότι «λειτούργησα καλή τη πίστει, χωρίς δόλο, χωρίς οποιαδήποτε σκοπιμότητα».
5) Από το κάδρο της διαχείρισης της κρίσης, αυτές τις πρώτες δύο βδομάδες απουσίασε εντελώς ο ΠτΔ. Οι όποιες δηλώσεις έγιναν ήταν από συνεργάτες του, ενώ η τοποθέτηση της Προεδρίας μέσω ανακοίνωσης (25/9) περιορίστηκε στο ότι ο πρόεδρος έκανε αποδεκτή την παραίτηση της αναπληρώτριας κυβερνητικής εκπροσώπου. Πάντως, το γεγονός ότι η κ. Κωμοδρόμου αποτέλεσε επιλογή του κ. Χριστοδουλίδη και όχι συγκυβερνώντος κόμματος, καθιστά μεγαλύτερη την επικοινωνιακή ζημιά στο πρόσωπο του ΠτΔ, ο οποίος προεκλογικά μίλησε για άλλα ήθη.
Προτού κοπάσει ο κρότος που προκάλεσε η υπόθεση Κωμοδρόμου, το ίδιο μοτίβο διαχείρισης φαίνεται να τηρήθηκε στην περίπτωση του αρχηγού της Αστυνομίας και στο θέμα των συντάξεων. Χάθηκε ο έλεγχος του μηνύματος και το επικοινωνιακό πεδίο ετεροπροσδιορίστηκε αντί να αυτοπροσδιοριστεί από τους άμεσα εμπλεκόμενους.
Μια αποτελεσματική διαχείριση κρίσης συνήθως απαιτεί ταχύτητα στην αντίδραση και τη λήψη αποφάσεων, ειλικρίνεια και ενσυναίσθηση, συνεργασία με τους δημοσιογράφους, έλεγχο του μηνύματος και ανάληψη της ευθύνης (και απολογία όταν χρειάζεται). Χρειάζεται αποφασιστικότητα και αυτοπεποίθηση. Μόνο έτσι μπορεί να φύγει το θέμα από την ατζέντα, ιδιαίτερα σε μια εποχή όπου το ενδιαφέρον των πολιτών για θέματα χρηστής διοίκησης είναι αυξημένο, και η κρίση τους ιδιαίτερα αυστηρή.
Η αποφυγή ανάληψης πολιτικής ευθύνης, η προσπάθεια αποπροσανατολισμού και η αργοπορημένη αντίδραση τα αντίθετα αποτελέσματα συνεπάγονται. Η δε επίκληση της νομιμότητας δεν αποκαθιστά πάντοτε το περί δικαίου αίσθημα. Μάλλον εγείρει στη δημόσια σφαίρα το ερώτημα αν ότι είναι νόμιμο είναι ταυτόχρονα και ηθικά σωστό.
Εν κατακλείδι, επικοινωνιακή κρίση δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη κακή φήμη και αρνητική προβολή. Μια εκτροπή από την κατάσταση της κανονικότητας μπορεί να αποτελέσει πρώτης τάξεως ευκαιρία για θετική δημοσιότητα αλλά και για προβολή της ετοιμότητας, της αποτελεσματικότητας και της ευαισθησίας οποιουδήποτε θεσμού, οργανισμού ή προσώπου.
Ο κ. Χαράλαμπος Ρωσσίδης είναι διευθυντής Επικοινωνίας στη ΓΝΩΡΑ Σύμβουλοι Επικοινωνίας.
