«Χόρεψέ με μέχρι το τέλος του έρωτα» και η συγγραφέας του κειμένου οφείλει μια συγγνώμη στους εραστές του στρατοκρατικού καθεστώτος του Ισραήλ και του δικαιώματος για αυτοάμυνα. Όσα θα ακολουθήσουν περιέχουν στίχους, εικόνες, αριθμούς και μνήμες που ίσως ενοχλήσουν.
«Χόρεψέ με στην ομορφιά σου μ’ ένα φλεγόμενο βιολί» τραγουδά ο Λέοναρντ Κοέν, κρατώντας ζωντανό το φρικιαστικό έθιμο των στρατοπέδων συγκέντρωσης να βάζουν τους μουσικούς που υπήρχαν μεταξύ των κρατουμένων να παίζουν μικρά κουαρτέτα εγχόρδων, όσο οι Ναζί εξόντωναν Εβραίους. «Χόρεψέ με μέσα από τη σύγχυση» και ο εφιάλτης του Θεσσαλονικιού Εβραίου, Ιάκωβου Στρούμσα, ξαναξυπνά. Είναι αυτός που εκτέλεσε χρέη του πρώτου σόλο-βιολιού στην ορχήστρα του Μπιρκενάου. Η δουλειά της ορχήστρας ήταν κάθε μέρα να παίζει για ώρες το χρονικό διάστημα που οι όμηροι-αιχμάλωτοι οδηγούνταν στους θαλάμους αερίων και στα κρεματόρια. Οι SS φρόντισαν μαζοχιστικά έτσι ώστε μια μελωδία να καλύπτει τις κραυγές όσων οδηγούνταν στον θάνατο ή σε βασανιστήρια.
Πόσες φορές ακούσαμε στα ακαδημαϊκά συνέδρια των γραβατωμένων πνευματικών ανθρώπων και στα τηλεοπτικά πάνελ διερευνητικών συζητήσεων σχετικά με το ολοκαύτωμα των Εβραίων το εξής ερώτημα:
«Ο πολιτισμένος κόσμος τι έκανε; Πώς μπόρεσε να σωπάσει;». Για να ακολουθήσει το επόμενο: «Μπορεί να υπάρξει ποίηση μετά το Άουσβιτς;».
Τέλη Νοεμβρίου 2023. Τώρα ξέρει και η δική μας γενιά. Ο πολιτισμένος κόσμος μια χαρά μπορεί να σιωπά. Μια χαρά μπορεί να εξισώνει την εγκληματική Χαμάς με τη φιλειρηνική Παλαιστινιακή Aρχή, για να μη χαλάσουν οι σχέσεις με τον στρατηγικό εταίρο Νετανιάχου. Με το χέρι στην καρδιά και την καρδιά στον θάνατο, μπορεί ξεδιάντροπα να κλείνει τα μάτια σε μια πρωτόγνωρη δολοφονία δεκατριών χιλιάδων αμάχων σε λίγες βδομάδες και να νομιμοποιεί το έγκλημα. Όλες αυτές τις βδομάδες, μετά από την εγκληματική επίθεση της τρομοκρατικής Χαμάς την 7η Οκτωβρίου, βγαίνουν παρουσιαστές και ανταποκριτές από το Ισραήλ στους τηλεοπτικούς δέκτες και προβάλλουν μονομερώς τη δίκαιη ομολογουμένως απαίτηση των Ισραηλινών για επιστροφή των αιχμαλώτων στα σπίτια τους. Όλες αυτές τις εβδομάδες, είναι τραγικά ολιγάριθμες οι φωνές των Παλαιστινίων που φτάνουν στ’ αφτιά μας. Κάποιος μάλλον θα έδωσε εντολή να παίζει για ώρες η ορχήστρα με το κλασικό μελωδικό αφήγημα του ακροδεξιού Νετανιάχου, έτσι ώστε να καλύπτονται οι κραυγές των πολιορκημένων μελλοθανάτων στη Γάζα.
Και προκύπτει το δικό μας ερώτημα: Μπορεί να υπάρξει δημοσιογραφία μετά τη Γάζα 2023;
«Χόρεψέ με μέχρι τα παιδιά να ζητήσουν να γεννηθούν» και οι στίχοι του Λέοναρντ Κοέν ηχούν ειρωνικά και μακάβρια στον ρυθμό απανωτών βομβαρδισμών και σειρήνων ασθενοφόρων, με τη Λωρίδα της Γάζας να μετατρέπεται (μέσα σε λίγες βδομάδες!) σε νεκροταφείο 5.500 χιλιάδων παιδιών. Παιδιά που γεννήθηκαν πολιορκημένα. Παιδιά που μεγάλωσαν στη φυλακή της Λωρίδας της Γάζας. Παιδιά που τους φόρεσαν οι γονείς τους χρωματιστά βραχιόλια στα χέρια, ώστε να αναγνωριστούν σε περίπτωση που σκοτωθούν, αφού στην εμπόλεμη ζώνη είναι δύσκολο να ξεχωρίσουν τα νεκρά σώματα στις μαζικές ταφές.
«Σήκωσέ με σαν κλαδί ελιάς και γίνε το περιστέρι μου». Τώρα ξέρει και η δική μας γενιά. Τα ποιήματα που μας δίδαξαν στα σχολεία και τα απαγγείλαμε στις γιορτές με κλάδους ελαίας στα μαλλιά και περίσσιο συναίσθημα, είναι μόνο για να αγκαλιαζόμαστε συγκινημένοι κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης. Κι όταν σιγοψιθυρίζουμε εκείνο το σπουδαίο και σε στίχο και σε μελωδία «Μη παρακαλώ σας, μη λησμονάτε τη χώρα μου», τώρα ξέρουμε στα σίγουρα πως, αν το ’χουμε στη μοίρα μας να δούμε –κατά Σεφέρη– «ένα Σκάμαντρο να ξεχειλάει κουφάρια», κι αν οι σχέσεις μας με τους γείτονες εκτροχιαστούν και πρέπει να χορέψουμε σε ρυθμούς βομβαρδισμών, σειρήνων ασθενοφόρων και χορού θανάτου, κανένας δεν θα ακούσει τις φωνές μας. Κάποιος βιολιστής θα εντεταλθεί να παίζει μια κλασική μελωδία, ώστε να καλύπτονται οι κραυγές.
«Χόρεψέ με μέχρι να πέσει η αυλαία και τα φιλιά μας να γίνουν συνήθεια», έγραψε σε αυτή την τρυφερή μελωδική προσευχή ο Λέοναρντ Κοέν, αφιερώνοντας στην ανθρωπότητα ένα τραγούδι-μνημείο της ευαισθησίας έναντι της φρικαλεότητας.
«Φτιάξε ένα καταφύγιο μέχρι κάθε νήμα να κοπεί», ενώ στη Γάζα δεν υπάρχει ένα ασφαλές καταφύγιο. «Χόρεψέ με τρυφερά, χόρεψέ με και για πολύ καιρό», ενώ έχει αποφασιστεί προσωρινή κατάπαυση του πυρός και ανταλλαγή Ισραηλινών όμηρων με Παλαιστίνιους κρατούμενους στο Ισραήλ.
«Χόρεψέ με μέχρι το τέλος του έρωτα», ενώ οι εραστές του στρατοκρατικού Ισραήλ αποσιωπούν τους αριθμούς των νεκρών αμάχων χειροκροτώντας τις εκκαθαρίσεις ελαφρά τη καρδία.
Ο –ελαφρά τη καρδία– απάνθρωπος δεν πέθανε ποτέ.
Η κα Κούλα Στυλιανού είναι φιλόλογος.
