Kathimerini.com.cy
Σ’ ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον, η Κυπριακή Δημοκρατία αναζητεί διαρκώς ευκαιρίες που θα την καταστήσουν πυλώνα σταθερότητας στην περιοχή, αλλά και θα της επιτρέψουν να αποκτήσει σχέσεις, στέρεες, που μπορούν να τη θωρακίσουν από τον τουρκικό αναθεωρητισμό. Σε αυτό το πλαίσιο καταγράφονται και προσμετρούνται οι τριμερείς και πολυμερείς συνεργασίες που οικοδομήθηκαν την τελευταία δεκαετία. Απτά παραδείγματα αυτής της αλλαγής είναι η εγκαθίδρυση του Περιφερειακού Φόρουμ για την Ενέργεια, η ίδρυση και λειτουργία του CYCLOPS και η άρση του εμπάργκο από τις ΗΠΑ.
Η Κύπρος επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από την κλιματική αλλαγή που εξελίσσεται σε κλιματική κρίση, με τάσεις ερημοποίησης και επαναλαμβανόμενων όλο και συχνότερα φυσικών καταστροφών. Στις παραπάνω προστίθενται και οι ανθρωπογενείς καταστροφές που επηρέασαν εμάς (π.χ. Μαρί) και την περιφέρεια (π.χ. έκρηξη στο λιμάνι της Βηρυτού).
Προ εβδομάδων απασχόλησε τη δημόσια σφαίρα η πιθανή δημιουργία περιφερειακού μηχανισμού καταπολέμησης των πυρκαγιών με έδρα την Κύπρο. Διάβασα δηλώσεις, κατέγραψα προθέσεις. Περίμενα την ολοκλήρωση της αντιπυρικής περιόδου πριν τοποθετηθώ, με απόλυτο σεβασμό στους πρώτους ανταποκριτές και στο κολοσσιαίο έργο που παράγουν – συνήθως σε αντίξοες συνθήκες και χωρίς ουσιαστική κρατική βοήθεια. Ανατρέχοντας στα γεγονότα, είναι εύκολο να βρει κάποιος επίσημες δηλώσεις των ΥΠΕΞ Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ στις 22 Αυγούστου 2021 αλλά και δήλωση του ΠτΔ κατά την έναρξη της ίδιας Τριμερούς τον Δεκέμβριο του 2021. Δηλώσεις που βασίστηκαν σε διπλωματική προεργασία μηνών (αν όχι ετών) με σαφή και διπλή στόχευση: την ενίσχυση της κατασταλτικής δυνατότητας (σε φυσικές καταστροφές) της Κ.Δ. αλλά και την ενίσχυση του περιφερειακού ρόλου της στη βάση των τριμερών και πολυμερών συνεργασιών. Οι δηλώσεις αυτές έχουν μια ξεκάθαρα διαφορετική στόχευση, μιας και μιλάνε για την προώθηση ενός διπλωματικού εργαλείου (ενός νέου Φόρουμ της Ν.Α. Μεσογείου για τη Μείωση και Διαχείριση των Καταστροφών) και δεν περιορίζονται απλώς στην ανάπτυξη μερικών ελικοπτέρων και αεροπλάνων. Η πραγματικότητα είναι ότι –ρεαλιστικά– ούτε καν αυτό δε μπορεί να γίνει (η ανάπτυξη εναέριων μέσων κατάσβεσης), χωρίς να γίνουν οι κατάλληλες διευθετήσεις. Δηλαδή η ανάπτυξη ικανής βάσης τεχνικής υποστήριξης, χώρων φιλοξενίας και διαδικασιών αποδοχής βοήθειας αλλά και τον μετασχηματισμό προς την πολιτική προστασία (με σεβασμό στην αυτοτέλεια των υφιστάμενων υπηρεσιών). Απόδειξη των παραπάνω είναι ότι κανένα βήμα δεν έγινε, ειδικά σε μια χρονιά στην οποία οι κλιματολογικές συνθήκες ήταν οι πιο ευνοϊκές των τελευταίων χρόνων.
Δυστυχώς, ενώ σε ρητορικό επίπεδο το θέμα ανακινήθηκε, σε πραγματικό υπήρξε ασυνέπεια λόγου και πράξεων. Το θέμα της κλιματικής κρίσης είναι φλέγον και όπως αναμενόταν η Ελλάδα και το Ισραήλ προχώρησαν, με τον πιο επίσημο τρόπο. Η Ιορδανία μεταστάθμευσε πυροσβεστικό ελικόπτερο στην Ελλάδα το καλοκαίρι και υπάρχουν ήδη διεργασίες για την προώθηση του μηχανισμού μεταξύ των υπολοίπων χωρών. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Κύπρος συνεχίζει να μην είναι μέλος του RescEU.
Η ανάδειξη της διπλωματίας ως ενισχυτικού εργαλείου στην πολιτική προστασία, η ένταξη της Κύπρου στον ευρωπαϊκό μηχανισμό του RescEU (με τις αλλαγές που επιφέρει) και η προώθηση της δημιουργίας του Περιφερειακού Φόρουμ ως μέρους του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας πρέπει ν’ αποτελέσουν προτεραιότητες στη νέα διακυβέρνηση. Για να καταστεί αυτό δυνατό θα πρέπει να υπάρξει πολιτική βούληση και αντίστοιχη θεσμική και οικονομική προτεραιοποίηση.
Ο κ. Γιώργος Μπούστρας είναι καθηγητής Εκτίμησης Κινδύνου στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου.
