Η επανεκλογή Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ φαίνεται να κατοχυρώνει ως μορφή άσκησης πολιτικής μια σκληρή ρητορική, με κύρια χαρακτηριστικά την πόλωση και την υπερβολή, την ακραία επίδειξη ισχύος και την πλήρη απαξίωση του διεθνούς δικαίου, της κυριαρχίας κρατών, της αξιοπρέπειας λαών και ανθρώπων. Μια πολιτική συμπεριφορά, μέσα από την οποία κεφαλαιοποιείται ο ρόλος του ηγέτη-εκφραστή μιας στροφής που ακροβατεί μεταξύ λαϊκισμού και ακροδεξιών πολιτικών.
Η επιρροή του φαινομένου δεν περιορίζεται στις ΗΠΑ. Εξαπλώνεται σε όλο τον δυτικό κόσμο, ενισχύοντας δυνάμεις που επενδύουν στον φόβο και την υπονόμευση δημοκρατικών αξιών, θεσμών αλλά και στοιχειωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων που κατακτήθηκαν μέσα από τα χαρακώματα δύο παγκοσμίων πολέμων.
Η Κύπρος δείχνει να μην μένει ανεπηρέαστη, όπως μαρτυρούν γεγονότα που λαμβάνουν χώρα στον πολιτικό και κοινωνικό της στίβο:
• Η αύξηση των ποσοστών του ΕΛΑΜ στις τελευταίες εκλογές και η περαιτέρω δυναμική που καταγράφει, φαίνεται να σπρώχνει τον ΔΗΣΥ πιο δεξιά. Η παρουσία της προέδρου του κόμματος, καθώς και πρωτοκλασάτων στελεχών, στο μνημόσυνο του Γρίβα αλλά και οι δηλώσεις που ακολούθησαν, φανερώνουν τη στροφή αυτή. Πέρυσι η πρόεδρος του ΔΗΣΥ δεν παρευρέθηκε στο μνημόσυνο επικαλούμενη ότι «έχουμε τόσα θέματα να διαχειριστούμε». Για την παρουσία στο μνημόσυνο προηγήθηκαν διαρροές στον Τύπο ότι θα παρίστατο σύσσωμη η ηγεσία, ενώ η όλη προσέγγιση έδειξε ότι ο χειρισμός ήταν απόλυτα οργανωμένος και συνειδητός.
• Η ανακοίνωση ίδρυσης Εθνικού Κινήματος από τον βουλευτή Ανδρέα Θεμιστοκλέους, σε συνδυασμό με την εξαγγελία Παρατηρητηρίου από τους βουλευτές Παύλο Μυλωνά και Κωστή Ευσταθίου –με τη συμμετοχή του Αντώνη Σαμαρά– για τον κίνδυνο εξάλειψης του κυπριακού ελληνισμού, αποτυπώνουν την ευρύτερη πεποίθηση ότι υπάρχει έδαφος για πρωτοβουλίες που κινούνται σε παρόμοιο αξιακό πλαίσιο.
• Υπό το φως των απελάσεων μεταναστών που προωθεί ο Τραμπ στις ΗΠΑ, το ΕΛΑΜ διοργανώνει τον Φεβρουάριο πορεία στη Λεμεσό «ενάντια στην εγκληματικότητα των παράνομων μεταναστών». Την ημέρα της ορκωμοσίας του Τραμπ, ευρωβουλευτής του ΕΛΑΜ φωτογραφήθηκε έξω από τον Λευκό Οίκο τονίζοντας σε ανάρτησή του πως «κάποιοι προεκλογικά με ψέματα διέδωσαν ότι θα είμαστε στο περιθώριο, τελικά είμαστε στο επίκεντρο».
• Εντός του ίδιου πλαισίου εκτυλίσσονται συζητήσεις για κοινωνικοπολιτικά ζητήματα με ακόμη περισσότερη ένταση, η οποία πηγάζει και από τη «νομιμοποίηση» που προσφέρει η εκλογή του νέου Αμερικανού προέδρου. Π.χ. οι αντιδράσεις για τις αναφορές σε «Γονέα 1» και «Γονέα 2» στα έντυπα του υπουργείου Παιδείας δεν αφορούν μόνο τη γλωσσική διατύπωση, αλλά αντικατοπτρίζουν βαθύτερες αντιλήψεις για τη θέση της οικογένειας και της ταυτότητας σε έναν κόσμο που αλλάζει. Ομοίως, οι αντιδράσεις για τη δυνατότητα απαλλαγής από το μάθημα των Θρησκευτικών στα σχολεία αντανακλούν τις αντιστάσεις στη δημιουργία ενός πιο κοσμικού εκπαιδευτικού συστήματος. Την ίδια ώρα, οι επιθέσεις σε διανομείς φαγητού εξαπλώνονται τις τελευταίες βδομάδες σε ολόκληρη την Κύπρο, με περιστατικά να καταγράφονται σχεδόν σε όλες τις επαρχίες.
• Η ρητορική περί «woke ατζέντας» –ένα από τα βασικά προεκλογικά συνθήματα του Τραμπ– έχει ήδη βρει έδαφος και στην κυπριακή πολιτική σκηνή, ιδιαίτερα από κόμματα / πρόσωπα που απευθύνονται σε πιο συντηρητικά ακροατήρια. Ενδεικτικές είναι οι συστηματικές αναφορές στελεχών του ΕΛΑΜ προς τα άλλα κόμματα ότι προωθούν την ατζέντα των ΛΟΑΤΚΙ, καθώς και οι ακραίες τοποθετήσεις του Ανδρέα Θεμιστοκλέους, ο οποίος σε τηλεοπτική εκπομπή μιλώντας για τους πυλώνες του κόμματός του είπε: «Είμαστε το μοναδικό κίνημα που φανερά με τόλμη λέμε σε ποια πράγματα είμαστε εναντίον, και της woke ατζέντας, και του γάμου ομοφυλοφίλων και της αλλαγής φύλου».
Σοβαρή ευθύνη για όσα συμβαίνουν έχουν και όσοι (κόμματα, φορείς) στέκονται απέναντι από το συγκεκριμένο πλαίσιο ιδεών. Είτε γιατί δεν πείθουν, είτε γιατί οι θέσεις τους διατυπώνονται σπασμωδικά με αποτέλεσμα να εκλαμβάνονται ως προσπάθεια επιβολής και αλλοίωσης ιδανικών και αξιών. Ενδεχομένως γιατί δεν δρουν στη βάση ενός στρατηγικού σχεδιασμού, αλλά μεμονωμένα απέναντι σε ένα φαινόμενο που εξελίσσεται πολύπλευρα. Είναι ζωτικής σημασίας, λοιπόν, να αφιερώσουν χρόνο και προσπάθεια για την παρουσίαση τεκμηριωμένων θέσεων και επιχειρημάτων και μέσα από την οικοδόμηση ενός γόνιμου διαλόγου με την κοινωνία να καταφέρουν να αναχαιτίσουν συνθήματα και αφορισμούς.
Την εβδομάδα που πέρασε συμπληρώθηκαν 80 χρόνια από την απελευθέρωση του Άουσβιτς, το οποίο παραμένει ζωντανό σύμβολο της απόλυτης βαρβαρότητας στην ανθρώπινη ιστορία. Η τραγωδία αυτή δεν προέκυψε ξαφνικά, ούτε εκτυλίχθηκε σε ένα ιστορικό κενό. Ήταν το αποκορύφωμα μιας διαδικασίας που ξεκίνησε με την ανοχή και τη σιωπή απέναντι στις διακρίσεις και την κανονικοποίηση της ρητορικής μίσους. Το ελάχιστο που μπορούμε να κάνουμε είναι να θυμόμαστε το τίμημα της αδράνειας. Ούτε η δημοκρατία είναι δεδομένη, ούτε τα πογκρόμ τόσο μακριά όσο μπορεί να νομίζουμε.
