Μέσα από τις τελευταίες προεδρικές έχουν προκύψει κάποια νέα στοιχεία για το πολιτικό σύστημα. Ενώ οι εκλογές αυτές αναδείχτηκαν ως δύσκολη και βιώθηκαν ως τραυματική εμπειρία για τη φιλελεύθερη παράταξη. Μεσολάβησαν, ωστόσο, ραγδαίες εξελίξεις και προέκυψε μια νέα ηγετική ομάδα στον Δημοκρατικό Συναγερμό. Μαζί με τα συγχαρητήρια και τις ευχές στην νέα (και πρώτη) πρόεδρο, όπως και στα άλλα μέλη της ηγεσίας για επιτυχία στο ιδιαίτερα απαιτητικό έργο που αναλαμβάνουν, είναι ώρα να κατατεθούν κάποιες σκέψεις. Με την ευκαιρία και του πρόσφατου Παγκύπριου Συνεδρίου, ορισμένες σκέψεις που απευθύνονται σε όλο τον κόσμο που κινητοποιείται στην παράταξη και μπορεί να έχουν κάποια χρησιμότητα. Για θέματα που πολλοί ίσως τα σκέφτονται, αλλά δεν συζητιούνται επαρκώς.
Πρώτη σκέψη είναι για εκείνες τις «πρωτόγονες» πρακτικές εκφοβισμού, στην κρίσιμη συνεδρίαση του Πολιτικού Γραφείου για τις προεδρικές εκλογές (7 Φεβρουαρίου 2023). Αυτές οι τόσο θλιβερές που έφτασαν στα όρια του κοινού «τραμπουκισμού», δεν αρκεί μόνο να τις καταδικάσουμε και να τις «αφήσουμε πίσω». Γιατί ήταν ενορχηστρωμένες απόπειρες αποτροπής του διαλόγου και επιβολής μιας πολιτικής επιλογής.
Δεν μπορεί να μη σημειώσουμε ότι σκοπό είχαν να επιβάλουν μια επιλογή που σήμαινε ουσιαστικά στήριξη της πολιτικής του ΑΚΕΛ από τον ΔΗΣΥ. Κι αυτό θεωρώ ότι είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό σημείο των καιρών. Δεν μαρτυρά αυτό και με ένα διαφορετικό τρόπο ένα φαινόμενο μηδενισμού των ιδεών («αποϊδεολογικοποίηση»); Φαίνεται να ενεδρεύει μια αντίληψη που κατατείνει να παρουσιάσει την πολιτική μόνο ως πρακτική «διακανονισμών» ή και «βολικών προσαρμογών». Δεν εξαντλείται σε εκείνο που αρκετοί ένιωσαν ως κάποιου είδους «ιεροσυλία». Εγκώμια για το ΑΚΕΛ από το βήμα του Συναγερμού είναι όχι μόνο άτοπο, αλλά αφαιρεί κάθε νόημα από την πολιτική πρακτική.
Τέτοιες απεχθείς και κατά βάση ενορχηστρωμένες απόπειρες αποτροπής της έκφρασης και του πολιτικού λόγου και επιβολής κάποιας («παρά πολιτική φύση») επιλογής, δεν μπορεί να συμβαίνουν σε μια σύγχρονη ευρωπαϊκή πολιτική δύναμη. Ειδικότερα όμως εδώ, έρχονται και σε απόλυτη σύγκρουση με τη συλλογική μνήμη της φιλελεύθερης παράταξης.
Δεύτερη σκέψη είναι ότι δεν ήταν πρώτη φορά που ζήσαμε τέτοιες σκηνές. Ανάλογες θλιβερές πρακτικές εμφανίστηκαν και το 2004. Με την ίδια λογική: να μην ακουστεί άλλη πρόταση. Αφού μόνο έτσι μπορούσε να επιβληθεί επιλογή, η οποία προφανώς δεν ετύγχανε της έγκρισης των πολιτών.
Μια τρίτη σκέψη, όσο κι αν είναι μακριά εκείνη η εποχή, είναι ότι και τις δύο φορές που κλήθηκε η παράταξη αυτή την τελευταία εικοσαετία να τοποθετηθεί σε πολύ κρίσιμα ζητήματα, το κόμμα «πέρασε δίπλα». Γύρεψε να επιβάλει επιλογή αντίθετη από εκείνη που έκανε η πολύ μεγάλη πλειοψηφία των συναγερμικών. Το κόμμα βρέθηκε να έχει αντίθετη θέση από τον κόσμο του.
Τέταρτη σκέψη είναι ότι θα πρέπει, βεβαίως, να κοιτάξουμε μπροστά. Τι βλέπουμε όμως κοιτάζοντας μπροστά; Βλέπουμε Πρόεδρο της Δημοκρατίας ένα δικό μας υπουργό, από τους στενότερους (αν όχι τον στενότερο) συνεργάτες του Προέδρου Νίκου Αναστασιάδη. Εκλελεγμένο κατά το μεγαλύτερο μέρος με τις ψήφους των υποστηρικτών του Δημοκρατικού Συναγερμού. Αλλά πολιτικά περιστοιχισμένο από τους ηγέτες άλλων κομματικών δυνάμεων και με τον Συναγερμό, απέναντι! Αρκετά παράδοξο.
Εκ των πραγμάτων ο ΔΗΣΥ έχει ταχθεί σε θέση αντιπολίτευσης. Είναι πάντως ένα ανοιχτό ερώτημα πώς ακριβώς θα σταθεί «απέναντι»… Ωστόσο, σε διακυβέρνηση που έχει κατ’ αρχάς σταθεί στη δική του πολιτική βάση δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα μπορούσε να καθορίσει αποφασιστικά το πολιτικό πρόγραμμα και τις πρακτικές διακυβέρνησης. Ε, λοιπόν, κάτι πήγε στραβά! Πολύ στραβά και ανάποδα. Είναι άραγε το όλο ζήτημα μόνο θέμα προσώπων και χειρισμών ή «διαχείρισης συναισθημάτων»; Ή μήπως υπάρχει και ένα βαθύτερο θέμα νοοτροπίας και προσανατολισμού;
Πέμπτη σκέψη είναι το αυτονόητο. Ότι για να τραβήξουμε μπροστά, σε μια νέα πορεία, πρέπει να έχουμε πλήρη επίγνωση και συναίσθηση των πραγμάτων. Ότι τα τελευταία 10-15 χρόνια ακολουθείται πορεία όπου η επιρροή του κόμματος στις καθαρά πολιτικές, τις βουλευτικές εκλογές, συνεχώς συρρικνώνεται.
Από 34% το 2001 και 34,3% το 2011, μετά το 30,7% του 2016, φτάσαμε στο ιστορικό χαμηλότερο, 27,8% το 2021. Δηλαδή για πρώτη φορά λιγότερες από 100 χιλιάδες ψήφους σε βουλευτικές. Αλλά ακόμα πιο χαμηλό, το απολύτως χαμηλότερο στην ιστορία ποσοστό είχαμε φέτος στις προεδρικές εκλογές, 26,1%. Χωρίς να είναι ευθέως συγκρίσιμη, ίδια πορεία πάντως καταγράφεται και στις Ευρωεκλογές. Μετά την ιδιόρρυθμη κατάσταση του 2004, από 35,7% το 2009 και 37,8% το 2014 (το ψηλότερο ποσοστό ποτέ), σε 29% το 2019 με 81 χιλιάδες ψήφους σε σύγκριση με 102 χιλιάδες το 2009 [και με ποσοστό πλέον 8,3% του ΕΛΑΜ, δηλαδή 23 χιλιάδες ψήφους].
Αυτή η εικόνα, σε αδρές γραμμές σημαίνει μια ολοένα και χαμηλότερη εκλογική επιρροή του κόμματος. Πώς συμβαίνει; Πρέπει να τεθεί το ερώτημα και να απαντηθεί τεκμηριωμένα. Διότι καίριο ζήτημα για το αύριο είναι με ποιους τρόπους δεν θα επιβεβαιωθεί (ή και να επιδεινωθεί, φοβάμαι) μια τέτοια καθαρά παρακμιακή πορεία μέσα στη δεκαετία που διανύουμε. Αλλά να αναχαιτισθεί και να ανατραπεί.
Έκτη σκέψη, συναφής, είναι ότι πρέπει να αναλογιστούμε τι λέει σήμερα ο Δημοκρατικός Συναγερμός στον κόσμο και τι έλεγε παλαιότερα. Τι λέγαμε το 2001 όταν ο ΔΗΣΥ επηρέαζε 34% του εκλογικού σώματος; Φαίνεται κάπου να χάθηκαν το μέτρο των μεγάλων αξιών, αλλά και η ισορροπία. Σαν να αποξενωνόμαστε από βασικές αξίες προσπάθειας και της εργασίας, της πρωτοβουλίας και της εμπνευσμένης επινοητικότητας, της ποιότητας των ανθρώπων, της οικογένειας, της κοινότητας. Από τις αναφορές του κόσμου μας στην πίστη του και τα μεγάλα ιδεώδη μας… Και από αυτήν την ίδια την εθνική αναφορά μας.
Υπάρχουν και μερικές ακόμα σκέψεις σχετικές…
Ο κ. Πρόδρομος Προδρόμου είναι πρώην υπουργός Παιδείας.
