Όταν το 2015 ο Πρόεδρος Αναστασιάδης, με υπουργό Εξωτερικών τον Ιωάννη Κασουλίδη υπέγραφε τη συμφωνία ελλιμενισμού ρωσικών πλοίων στην Κύπρο, αυτό γινόταν μόλις ένα χρόνο μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία. Όταν το 2019 το αμερικανικό Κογκρέσο περνούσε το Eastern Mediterranean Security and Energy Partnership Act με αναφορά στην ανάγκη τερματισμού της πρακτικής ελλιμενισμού ρωσικών πλοίων στην Κύπρο, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης εξέφραζε τη λύπη του για «τροπολογίες που επηρεάζουν την ανεξαρτησία και κυριαρχία σε μεγάλο βαθμό της Κυπριακής Δημοκρατίας». Και αν, όπως έντονα ισχυρίζονται σήμερα, δεν ήταν η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία που τους ανάγκασε να αντιληφθούν τι σημαίνει η διευκόλυνση στα ρωσικά πλοία (και αυτό δεν έχει να κάνει με το πότε αποφασίστηκαν οι ευρωπαϊκές κυρώσεις στις θαλάσσιες μεταφορές, αλλά με την αποφασιστικότητα της Ε.Ε. απέναντι στο ειδεχθές της εισβολής), τότε τι ήταν αυτό που τον Μάρτιο του 2022 άλλαξε την πολιτική που ο ίδιος ο ΠτΔ εφάρμοσε και υπερασπίστηκε σθεναρά;
Όλη αυτή η συζήτηση θα έπρεπε να μας υπενθυμίζει τη σημασία της πολιτικής ευθύνης. Για πόσο ακόμα λοιπόν θα ακούμε τον Αβέρωφ Νεοφύτου να μας προειδοποιεί ενάντια «στην πολιτική των δύο βαρκών» χωρίς να καλείται να απαντήσει γιατί η πολιτική που χάραξε η κυβέρνηση την οποία στηρίζει πατούσε σε δύο βάρκες τόσο καιρό;
Παραδείγματα ανακολουθίας πολλά. Χωρίς να εξετάζουμε την ουσία της πρότασης, πριν να προτάσσει την ένταξη στο ΝΑΤΟ ο κ. Νεοφύτου, δεν πρέπει πρώτα να εξηγήσει γιατί ενώ ήταν προεκλογική δέσμευση της κυβέρνησης Αναστασιάδη η ένταξη της Κύπρου στον Συνεταιρισμό για την Ειρήνη (και συνεπακόλουθα στο ΝΑΤΟ έλεγαν το 2014), εν τούτοις δεν προωθήθηκε; Πριν να αναφέρεται πομπωδώς στο τερματικό επαναεριοποίησης φυσικού αερίου στο Βασιλικό, που τώρα λένε θα είναι έτοιμο σε ένα χρόνο, δεν πρέπει πρώτα να κληθεί να εξηγήσει γιατί οι τόσες καθυστερήσεις στο θεμελιώδες αυτό έργο με άμεσες συνέπειες;
Σε πολλές παρεμβάσεις του αυτή τη βδομάδα, ο κ. Νεοφύτου αναφέρθηκε στο ότι δεν ήταν ποτέ ο οδηγός μέχρι τώρα, το πολύ συνοδηγός. Πού αρχίζει και πού τελειώνει η ευθύνη του συνοδηγού όμως; Ποιος συνοδηγός δεν θα μιλήσει και προσπαθήσει να επηρεάσει τον οδηγό, όταν διαπιστώσει ότι το αυτοκίνητο εκτρέπεται, ο οδηγός δεν ακολουθεί τις κατευθύνσεις, και οδηγεί το αυτοκίνητο στο άγνωστο; Ποιος συνοδηγός δεν θα κατεβεί στο τέλος, αν ο οδηγός δεν συνετίζεται; Και τι σημαίνει αυτή η τοποθέτηση για την ανάληψη πολιτικής ευθύνης; Αυτή έρχεται μόνο στο πρόσωπο του ΠτΔ;
Η πολιτική πραγματικότητα στο νησί όμως είναι σε τέτοιο επίπεδο που ένας υπουργός, ο οποίος ευθύνεται για την αρνητική διαχείριση ενός εκ των κυρίων θεμάτων που απασχολούν τον κόσμο, δέχεται συγχαρητήρια. Στη συζήτηση στο ΚΕΒΕ την προηγούμενη εβδομάδα ακούσαμε τον Νίκο Χριστοδουλίδη να συγχαίρει τον Νίκο Νουρή για τη δουλειά του στο υπουργείο Εσωτερικών. Ένα υπουργείο το οποίο διαχειρίζεται τα τελευταία τρία χρόνια και ενώ η πιο καίρια παρακαταθήκη τού κ. Νουρή, με ανυπολόγιστο πολιτικό κόστος, είναι οι φράχτες, τα κάγκελα και τα συρματοπλέγματα. Ένας υπουργός που έχει επενδύσει στον φόβο και στο μίσος, για να καλύψει τις δικές του αδυναμίες, εισπράττει τα συγχαρητήρια σε μια συνθήκη όπου πλέον η κάθε έννοια πολιτικής ευθύνης χάνεται.
Ποιο είναι το μήνυμα για τη δημοκρατία την ίδια, όταν πολιτικές που ακολουθούνται δεν βρίσκουν κάποιον να αναλάβει την ευθύνη τους; Πώς λοιπόν αναμένουμε να αλλάξουν τα πράγματα, όταν ο κ. Νεοφύτου μας λέει «ξέρετε με ποιους θα κυβερνήσω» εννοώντας και τον κ. Νουρή και όταν ο κ. Χριστοδουλίδης συγχαίρει τον ΥΠΕΣ, ως ένας ένθερμος συνεχιστής της κυβέρνησης Αναστασιάδη, που όμως υποστηρίζεται από αντιπολιτευτικές δυνάμεις;
Οι λύσεις που χρειάζεται ο τόπος είναι πολιτικές. Η μεγαλύτερη υποβάθμιση της πολιτικής όμως γίνεται όταν χάνεται η έννοια της πολιτικής ευθύνης. Η διαπίστωση προβλημάτων χωρίς να μιλούμε για την ευθύνη δημιουργίας ή διαιώνισής τους είναι το σαράκι που σιγά σιγά τρώει την ίδια την αντιπροσωπευτική δημοκρατία στον τόπο. Ένα επικίνδυνο μείγμα δημιουργείται επί του εδάφους, όπου στο νησί μας εδραιώνονται οι «απολιτίκ» προσεγγίσεις, που εστιάζουν στη δημιουργία ευκαιριακών πυροτεχνημάτων για σχολιασμό, χωρίς ουσιαστική πολιτική κριτική και ρήξη. Όλα αυτά, σε μια συνθήκη όπου η επόμενη οικονομική κρίση είναι πιο κοντά απ’ όσο νομίζουμε, το κενό του Κυπριακού δεν έδειξε ακόμα τα δόντια του, τα πράγματα αλλάζουν, ειδικά σε περιφερειακό, αλλά και σε διεθνές πλαίσιο, ενώ συνάμα οι αντοχές της δημοκρατίας δοκιμάζονται με την άνοδο της ακροδεξιάς. Όσο τρέχει η προεκλογική περίοδος φανερώνεται όμως η πολιτική μας γύμνια σε βαθμό που το αύριο πρέπει να μας ανησυχεί.
Η φαταλιστική προσέγγιση εδραιώνεται, όταν χάνεται η έννοια της πολιτικής ευθύνης, όταν οι συντελεστές πολιτικών αποποιούνται τις ευθύνες τους, και δεν καλούνται καν να λογοδοτήσουν γι’ αυτές, όταν εγκαταλείπονται. Κάπως έτσι αδρανοποιείται η πολιτική δράση και θέληση, και διαβρώνεται ο όποιος πολιτικός λόγος. Σε αντίθεση με το τι πιστεύει ο κ. Νεοφύτου, όμως, ας καταλάβουμε ότι εμείς οι πολίτες ως επιβάτες του αυτοκινήτου έχουμε ευθύνη για την πορεία του. Έτσι, δεν μπορούμε να αποποιηθούμε την ευθύνη μας, δηλώνοντας: «δεν ήμασταν οδηγοί, ήμασταν απλώς επιβάτες».
Η κα Ανδρομάχη Σοφοκλέους είναι πολιτική αναλύτρια.
