Στις 20 Απριλίου του 1982 ο τότε πρόεδρος της Δημοκρατίας Σπύρος Κυπριανού εξαγγέλλει την υποψηφιότητά του για τις επικείμενες προεδρικές εκλογές του 1983. Παράλληλα την ίδια μέρα το ΔΗΚΟ και το ΑΚΕΛ ανακοινώνουν την εκλογική τους συνεργασία, η οποία βασίζεται σε ένα «μίνιμουμ πρόγραμμα», όπως ονομάστηκε. Η συνεργασία του «μίνιμουμ προγράμματος» μπορεί να ήταν βραχύβια και να τερματίστηκε λόγω της διαφωνίας των δύο πλευρών για τους χειρισμούς του Κυπριανού στο Κυπριακό, αποτελεί όμως σημείο αναφοράς για την πολιτική ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Για πρώτη φορά από την ίδρυσή της, δύο κομματικοί σχηματισμοί συμφώνησαν τη μεταξύ τους συνεργασία στις επόμενες προεδρικές εκλογές με βάση ένα πρόγραμμα διακυβέρνησης.
Σκοπός της αναφοράς στο «μίνιμουμ πρόγραμμα» δεν είναι να αναλυθεί το πόσο επιτυχημένη ή όχι ήταν αυτή η συνεργασία, ούτε να γίνουν οι οποιοιδήποτε παραλληλισμοί σε σχέση με τις συζητήσεις μεταξύ ΑΚΕΛ και ΔΗΚΟ για τις προεδρικές εκλογές του 2023. Το «μίνιμουμ πρόγραμμα» δημιούργησε ένα ιστορικό προηγούμενο που ερχόταν σε αντίθεση με την επικρατούσα νόρμα της εποχής για την επιλογή προεδρικού υποψηφίου από τις πολιτικές δυνάμεις. Η επιλογή προεδρικού υποψηφίου δεν βασιζόταν μέχρι τότε σε κάποια πολιτική συμφωνία μεταξύ των κομμάτων που θα βασιζόταν σε θέσεις αρχών και θα οδηγούσε σε κάποιο πρόγραμμα διακυβέρνησης. Από 1960 μέχρι το 1977 και τον θάνατό του η προσωπικότητα του Μακαρίου ήταν αυτή που επισκίαζε τα πάντα. Ενώ οι εκλογές του 1978 δεν έγιναν ποτέ και δεν μπορούν να αναλυθούν με κάποιους πολιτικούς όρους εξαιτίας της ιδιαιτερότητας των γεγονότων που προηγήθηκαν της επικείμενης ημερομηνίας διεξαγωγής των εν λόγω εκλογών (απαγωγή του Αχιλλέα Κυπριανού, απόσυρση της υποψηφιότητας Κληρίδη).
Σχεδόν τριάντα χρόνια μετά τον Απρίλιο του 1982 η συζήτηση για τους προεδρικούς κομματικούς υποψηφίους εξελίσσεται σε διαγωνισμό δημοφιλίας και εκλεξιμότητας χωρίς να έχουμε δει κάποιο πρόγραμμα διακυβέρνησης. Για ακόμα μια φορά τοποθετείται η άμαξα μπροστά από το άλογο. Το επιχείρημα πως είναι νωρίς για δημιουργία ενός προγράμματος διακυβέρνησης μόνο αστείο μπορεί να χαρακτηριστεί. Αν δεν είναι νωρίς για να εξαγγελθεί το ενδιαφέρον για μια προεδρική υποψηφιότητα τότε δεν είναι καθόλου νωρίς για να ανακοινωθεί και ένα σχέδιο διακυβέρνησης. Ειδικά αν αναλογιστεί κανείς από πότε έχουν ξεκινήσει ανεπίσημα τον προεκλογικό τους αγώνα, ορισμένοι εν δυνάμει υποψήφιοι.
Στην κυπριακή πολιτική σκηνή έχουμε το εξής παράδοξο. Αντί βάσει των συνθηκών που επικρατούν στη χώρα να δημιουργηθούν οι πολιτικές προτάσεις, οι οποίες με τη σειρά τους θα οδηγήσουν στον καταρτισμό ενός σχεδίου διακυβέρνησης και στη συνέχεια να βρεθεί ο κατάλληλος άνθρωπος που θα μπορεί να το εφαρμόσει, γίνεται το αντίθετο. Επιλέγεται πρώτα ο υποψήφιος και στη συνέχεια προσπαθούν να δημιουργήσουν την πολιτική πρόταση που θα ταιριάζει στο πρόσωπο αυτό. Πολλές φορές μάλιστα ορισμένα πρόσωπα να παρουσιάζονται σαν κάτι που δεν είναι, ενώ γίνεται προσπάθεια να υποβαθμιστούν αρνητικά χαρακτηριστικά ή γεγονότα από το πολιτικό τους παρελθόν. Όλα αυτά για να ταιριάξουν στο αφήγημα που θέλουν οι υποστηρικτές του να περάσουν στην κοινή γνώμη. Επίσης, ορισμοί και λέξεις που μπορεί να προκαλέσουν πρόβλημα στο αφήγημα και να ενοχλήσουν συγκεκριμένα ακροατήρια εξαφανίζονται και η ρητορική προσαρμόζεται ανάλογα.
Η επικέντρωση στο άτομο και όχι στην πολιτική του πρόταση ευνοεί τον λαϊκισμό. Κάποιοι εμφανίζονται ως από μηχανής θεοί χωρίς όμως να έχουν καταθέσει την πολιτική τους πρόταση και αυτό από μόνο του είναι οξύμωρο. Υπό κανονικές συνθήκες όποιος δηλώνει το ενδιαφέρον του για να διεκδικήσει την προεδρία της Δημοκρατίας θα πρέπει να έχει ήδη διαμορφωμένο τον σχεδιασμό του για το πώς θα κυβερνήσει σε περίπτωση που εκλεγεί. Τι προτίθεται να κάνει για τα μεγάλα ζητήματα που απασχολούν την κοινωνία (Κυπριακό, οικονομία, διαφθορά, κ.λπ.). Οι αοριστολογίες και η ευσεβοποθισμοί είναι απλώς για εσωτερική κατανάλωση.
Αυτό ισχύει και για τα πολιτικά κόμματα. Αντί να έχουν διαμορφώσει ένα πλάνο συνεργασίας στα βασικά ζητήματα πρώτα αναζητούν τον κατάλληλο υποψήφιο με κύριο χαρακτηριστικό την εκλεξιμότητα. Η εκλεξιμότητα δεν κυβερνάει από μόνη της, χρειάζονται και πολλά άλλα χαρακτηριστικά και κυρίως μια σύγχρονη ρεαλιστική πολιτική πρόταση που θα πάρει τον τόπο μπροστά, κάτι που μέχρι σήμερα δεν έχουμε δει σχεδόν από κανένα.
Ο κ. Χρίστος Κυπριανού είναι κάτοχος Ba Κοινωνιολογίας και Μa «New Media And Society».
