Αξίζουν έπαινοι τόσο στον ΘΟΚ, όσο και στη Μαγδαλένα Ζήρα, σκηνοθέτιδα της παράστασης της τραγωδίας του Ευριπίδη «Φοίνισσες», για την επιλογή του έργου. Ένα κρατικό θέατρο έχει καθήκον να καταπιάνεται με δύσκολα θέματα, μέσα από κλασικά έργα, για να υπηρετεί έτσι την αποστολή της ψυχαγωγίας του κοινού, με την κυριολεκτική έννοια του όρου, αυτή της αγωγής της ψυχής. Ας θυμηθούμε ακόμη πως στην κλασική Αθήνα τα έργα των μεγάλων τραγωδών διδασκόντουσαν -με αυτό το ρήμα αναφερόντουσαν οι παραστάσεις τους.
Στην παράσταση του Σαββάτου 13/7 στη Λευκωσία, το θέατρο φαινόταν σχεδόν μισοάδειο. Γιατί οι πολίτες της πρωτεύουσας ενδιαφέρθηκαν τόσο λίγο; Ίσως να φταίει η διαφημιστική γιγαντοαφίσα με την οποία το έργο προωθήθηκε, η οποία δεν προσελκύει τα μάτια των περαστικών, με το αδιάφορο εικαστικό της. Ίσως να πρέπει ο ΘΟΚ να επανεξετάσει τις τεχνικές με τις οποίες προβάλλει μια τραγωδία σε ένα μοντέρνο κοινό που υποφέρει από clutter μηνυμάτων. Δεν αποτελεί υπερβολή να καταφεύγει κανείς σε τεχνικές σχεδιασμένες να γαργαλήσουν το ενδιαφέρον του κοινού. Αντίστοιχες προκλήσεις αντιμετωπίζουν και οι εκπαιδευτικοί στις τάξεις, προκειμένου να ερεθίσουν το ενδιαφέρον των μαθητών σε κάτι τόσο παλαιό. Σε κάθε εγχείρημα Marketing, επιβάλλεται να εντοπίσεις τον ανταγωνισμό, και στην περίπτωση του ΘΟΚ ανταγωνισμός είναι οι αμερικανικές, συνήθως, σειρές στις συνδρομητικές πλατφόρμες, και όχι οι στρυμωγμένοι οικονομικά εμπορικοί θεατρικοί θίασοι.
Στις «Φοίνισσες», ο Ευριπίδης παρουσιάζει τα πολλαπλά δεινά του βασιλείου της Θήβας, και ο θεατής αναπόφευκτα αισθάνεται ένα σφίξιμο. Δεν βοηθά και η χρονική συγκυρία αυτής της παράστασης, με μεγάλους πολυαίμακτους πολέμους σχεδόν δίπλα μας και ένα καλοκαίρι φρικτά καυτό να μας ταλανίζουν. Χρειάζεται κόπος, για να πειστεί το κοινό να προσέλθει, και από το κάθισμά του να αφεθεί στα μηνύματα της αρχαίας τραγωδίας.
Το βασικό ζητούμενο είναι τι έχει να πει σε εμάς το έργο σήμερα; Δύο αδέλφια, ο Ετεοκλής και ο Πολυνείκης, συμφωνούν να μοιράζονται την εξουσία στον θρόνο της Θήβας, διαδεχόμενοι ο ένας τον άλλο ανά έτος. Όταν όμως έρχεται η σειρά του Πολυνείκη, ο Ετεοκλής αρνείται να παραχωρήσει την αρχή, επειδή η εξουσία είναι δύναμη που σαγηνεύει, και δεν θέλει να χάσει, όπως ομολογεί. Μανιασμένος ο αδικημένος αδελφός καταφεύγει στο στρατόπεδο των Αργείων, τους οποίους δελεάζει σε μια εκστρατεία πολιορκίας για άλωση της Θήβας. Η συνετή παρέμβαση της Ιοκάστης, σε μια ύστατη προσπάθεια συνεννόησης των γιων της, με επιχειρήματα για ισότητα, δικαιοσύνη, δημοκρατία, αποτυγχάνει. Η οργή και των δύο κάνει αδύνατη τη μετατόπισή τους από τις αρχικές τους θέσεις, δεν αφήνουν χώρο για μια win-win συνεννόηση, σε μια γη που εμφανώς χωράει και τους δύο. Ο χορός, που απαρτίζεται από νέες γυναίκες από τη μακρινή Φοινίκη, περαστικές από τη Θήβα, πλην θαυμάστριες του ένδοξου παρελθόντος της, δεν έχει την επιρροή για να αποτρέψει τη ροή των εξελίξεων.
Αυτό το καλοκαίρι βιώνουμε τη συμπλήρωση 50 χρόνων από την κυπριακή τραγωδία του 1974. Ο ΘΟΚ δεν κρύβει τις προθέσεις του, να μπορέσει ο Κύπριος πολίτης να αντλήσει μηνύματα από τις «Φοίνισσες», που να μας βοηθήσουν να αξιολογήσουμε τη ζωή μας, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι ανεκτικά, συμφιλιωτικά, συμπεριληπτικά. Υπάρχει σύνδεση, άραγε, μεταξύ Ετεοκλή και Πολυνείκη από τη μια, Ελληνοκύπριων και Τουρκοκύπριων από την άλλη; Κι αν πάλι δεν μπορέσουμε, τι να ελπίζει κανείς από την παρέμβαση του χορού από τις «Φοίνισσες», που ίσως να λέγεται τώρα κυρία Ολγκίν;
Το σκηνικό, ένα διώροφο οικοδόμημα, που λιγότερο παραπέμπει σε παλάτι, και περισσότερο σε μια ημιτελή κατασκευή απ’ αυτές που βλέπουμε συχνά στον τόπο μας, με τις σιδεριές να προεξέχουν με πρόβλεψη για την ώρα που η οικογένεια θα ρίξει έναν ακόμη όροφο, για να στεγάσει την επόμενη γενιά, επικοινωνεί εξαιρετικά τις προθέσεις των δημιουργών της παράστασης. Τα οπτικά εφέ στο πάτωμα και η μουσική επένδυση συνεισφέρουν στην ένταση και κλιμάκωση. Ο θίασος πολυμελής, χαρακτηριστικό που δίνει πλεονέκτημα στην κρατική σκηνή, που διαθέτει το budget, και οι ηθοποιοί δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους.
Ο Ξενοφών Χασάπης είναι σύμβουλος και εκπαιδευτής Στελεχών Επιχειρήσεων και Νέων. Xenophon.hasapis@gmail.com
