Του Γιώργου Κακούρη
Μακρύτερη αναμένεται να είναι η τελευταία ημέρα της άτυπης συνόδου στη Γενεύη την Πέμπτη, με περισσότερες διμερείς αλλά και πολυμερείς συναντήσεις τις οποίες ο ΓΓ του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες θεωρεί πιο παραγωγικές από τελικά ή άλλα δείπνα και ολομέλειες, όπως προκύπτει από τις ανακοινώσεις που γίνονται αλλά και τις πληροφορίες που κυκλοφορούν μεταξύ των ξενοδοχείων ηγεσιών, πολιτικών και δημοσιογράφων.
Η προσπάθεια που θα γίνει είναι να υπάρξει ένα κοινό ανακοινωθέν το οποίο θα πρέπει να συνταχθεί με τη συμφωνία όλων των μερών. Αν αυτό δεν καταστεί δυνατόν, θα εναποκείται στον ΓΓ του ΟΗΕ να προχωρήσει σε τελικές δηλώσεις.
Από την Τρίτη το απόγευμα άρχισαν να κυκλοφορούν πληροφορίες πως η ε/κ αντιπροσωπεία προετοιμάζεται να παραμείνει στην Γενεύη ακόμα μια ημέρα και να αποχωρήσει την Παρασκευή, λόγω της ανάγκης να υπάρξουν περισσότερες συναντήσεις μεταξύ των μερών.
Σύμφωνα με την τελευταία ενημέρωση το βράδυ της Τρίτης, μετά τη συνεδρία και του Εθνικού Συμβουλίου, η άτυπη σύνοδος θα ολοκληρωθεί τελικά κανονικά την Πέμπτη και όχι την Παρασκευή, αν και προστίθεται μια νέα τριμερής συνάντηση του ΓΓ του ΟΗΕ με τους ηγέτες την Πέμπτη.
Σε δήλωσή του στη Νέα Υόρκη την Τρίτη το απόγευμα ο αναπληρωτής εκπρόσωπος του ΓΓ του ΟΗΕ, Φερχάν Χακ, ενημέρωσε τους ανταποκριτές στην έδρα των Ηνωμένων Εθνών πως «αναμένονται περισσότερες συναντήσεις την Πέμπτη, για τις οποίες θα δώσουμε λεπτομέρειες αργότερα».
Ο κ. Χακ μιλούσε λίγο μετά τη συνάντηση Γκουτέρες με τον Τ/Κ ηγέτη Ερσίν Τατάρ και λίγο πριν τη συνάντηση με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη.
Την Δευτέρα το βράδυ είχε ξεκαθαρίστει από τα Ηνωμένα Έθνη πως οι δύο προγραμματισμένες ολομέλειες το πρωί και το απόγευμα της Τετάρτης, της δεύτερης μέρας της συνόδου, μειώνονται σε μία το πρωί.
Ο ΓΓ του ΟΗΕ, ως γνώστης του Κυπριακού, φαίνεται να αντιλαμβάνεται πως οι πλευρές δεν είναι έτοιμες να αντιπαρατεθούν στο ίδιο τραπέζι επί της ουσίας, και επιχειρεί πλέον ο ίδιος να διερευνήσει τις θέσεις, και τα περιθώρια μετακινήσεων από αυτές, ώστε να καταλήξει αν υπάρχει νόημα συνέχισης της διαδικασίας.
Η κυβερνητική πλευρά επενδύει στο ότι ο κ. Γκουτέρες πραγματοποιεί την πρώτη του σύνοδο, έστω άτυπη, εν μέσω πανδημίας, για το Κυπριακό, ως ένδειξη για το ότι βλέπει προοπτικές επανέναρξης των συνομιλιών. Από την άλλη, η προθυμία των Ηνωμένων Εθνών να προχωρήσουν στην άτυπη μπορεί να ερμηνευτεί και ως θέληση των ΗΕ να ξεκαθαρίσουν τα πράγματα στο Κυπριακό, ανεξαρτήτως προοπτικών.
Αρχικές θέσεις... με ουρά
Η άτυπη πενταμερής ξεκίνησε την Τρίτη με διαδοχικές διμερείς συναντήσεις του ΓΓ του ΟΗΕ με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη και τον Τ/Κ ηγέτη Ερσίν Τατάρ. Οι συναντήσεις διήρκησαν περισσότερο από ότι αναμενόταν, περίπου μιάμιση ώρα με τον κ. Τατάρ και μία ώρα και 40 λεπτά με τον κ. Αναστασιάδη.
Οι συναντήσεις της Τρίτης ήταν η ευκαιρία για τις πλευρές να καταθέσουν τις αρχικές τους θέσεις, όπως φαίνεται και από την άτυπη ενημέρωση από την ε/κ πλευρά. Στη συνέχεια, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης συναντήθηκε με τον Έλληνα Υπουργό Εξωτερικών για προετοιμασία των θέσεων της ε/κ και της ελληνικής πλευράς ενόψει των εντατικών διμερών της Δευτέρας.
Η ενημέρωση από την ε/κ πλευρά ήταν πως η συνάντηση του Προέδρου Αναστασιάδη με τον ΓΓ του ΟΗΕ ήταν χρήσιμη καθώς ο ΠτΔ ανέδειξε την ανάγκη επίλυσης στο πλαίσιο των παραμέτρων που έχει θέσει ο κ. Γκουτέρες. Ο ΠτΔ επανέλαβε επίσης τις προτάσεις του για ΜΟΕ (που διαμορφώθηκαν το φθινόπωρο) όπως το πακέτο Βαρώσι - Τύμπου υπό διοίκηση ΗΕ και άνοιγμα λιμανιού Αμμοχώστου υπό τους κανόνες της ΕΕ, αλλά και τη δημιουργία καταπιστεύματος για τους Τ/Κ από τα έσοδα του φυσικού αερίου με δυνατότητα ανάληψης και πριν τη λύση.
Σύμφωνα με την ίδια ενημέρωση ο Πρόεδρος μίλησε και για τις προτάσεις του στο Κυπριακό, δίνοντας έμφαση στην ανάγκη ενός λειτουργικού κράτους και αποτελεσματικού μέλους της ΕΕ, καθώς και στην ανάγκη να δημιουργηθούν συνθήκες ασφαλείας ώστε η ανάγκη για ασφάλεια της μιας κοινότητας να μην αποτελεί απειλή για την άλλη.
Ωστόσο στο παρασκήνιο η συζήτηση συνεχίζεται με την κάθε πλευρά να στέλνει τα μηνύματά της έτσι ώστε να διαφανεί κατά πόσο οι πλευρές μπορούν να συμφωνήσουν σε ένα κοινό πλαίσιο που να ικανοποιεί και τις δύο πλευρές, με ενδεχόμενο η χρυσή τομή να βρεθεί στην αποκεντρωμένη ομοσπονδία, εφόσον η τ/κ πλευρά πειστεί να αφήσει πίσω την κυριαρχική ισότητα και η ε/κ πλευρά πείσει τους Τ/Κ, την Τουρκία (και τα ΗΕ) για την πολιτική ισότητα.
Συντονισμός με Δένδια
Ο Έλληνας ΥΠΕΞ Νίκος Δένδιας έφτασε στο Intercontinental, το ξενοδοχείο της ε/κ αντιπροσωπείας, των πολιτικών αρχηγών αλλά και του κ. Γκουτέρες που βρίσκεται κοντά στο Παλάτι των Εθνών από το ξενοδοχείο Mandarin Oriental στο οποίο διαμένει. Υπενθυμίζεται πως η τ/κ και η τουρκική αντιπροσωπεία βρίσκονται στην άλλη άκρη της πόλης, στο President Wilson και πως οι διμερείς της Τρίτης έγιναν στο Intercontinental.
Σύμφωνα με την κυβερνητική ενημέρωση, οι Αναστασιάδης και Δένδιας ανασκόπησαν την κατάσταση, και συμφώνησαν σε συγκεκριμένες πρωτοβουλίες τόσο στο πλαίσιο που οι δύο κυβερνήσεις θα αναλάβουν ενόψει των εξελίξεων τόσο στο πλαίσιο της άτυπης πενταμερούς όσο και εκτός αυτής.
Τον ΠτΔ συνόδευσε στη συνάντηση ο ΥΠΕΞ Νίκος Χριστοδουλίδης, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Κυριάκος Κούσιος, ο κ. Μαυρογιάννης και ο κ. Κούρος. Από ελλαδικής πλευράς παρέστησαν ο γ.γ. του ΥΠΕΞ Θεμιστοκλής Δεμιρης, ο πρέσβης της Ελλάδας στην Κύπρο Θεοχάρης Λαλάκος και ο επικεφαλής της διεύθυνσης Ευρώπης και τέως πρέσβης στην Κύπρο Ηλίας Φωτόπουλος.
Πίσω από τις θέσεις
Τα Ηνωμένα Έθνη γνώριζαν από πριν πως η ε/κ πλευρά μιλά για διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα στη βάση των ψηφισμάτων του ΟΗΕ, ενώ η τ/κ πλευρά μιλά για λύση δύο κρατών ή λύση συνεργασίας δύο κρατών στη βάση της κυριαρχικής ισότητας, κάτι που παραπέμπει σε αναγνώριση του τ/κ καθεστώτος πριν από μια λύση.
Αυτό το οποίο περιμένουν να δουν τα Ηνωμένα Έθνη στις τοποθετήσεις των δύο πλευρών, όπως και η κάθε πλευρά στις τοποθετήσεις της άλλης, είναι τα σινιάλα για το πού είναι διατεθειμένες να μετακινηθούν ώστε να υπάρξει κοινό έδαφος για μελλοντικές διαπραγματεύσεις.
Όπως προκύπτει από συνομιλίες της «Κ» με πηγές και από τις δύο αντιπροσωπείες, η διαδικασία θα μπορούσε να ξεκινήσει εφόσον ο κ. Τατάρ μετακινηθεί προς την αποδοχή μιας αποκεντρωμένης ομοσπονδίας με λιγότερες αρμοδιότητες για την κεντρική κυβέρνηση, η οποία όμως να παραμένει ενιαία ομοσπονδία όπως ζητά η Ε/Κ πλευρά και η ΕΕ.
Ταυτόχρονα όμως η τ/κ πλευρά και η Τουρκία αναμένει αναφορά του Προέδρου Αναστασιάδη στην αρχή της πολιτικής ισότητας, η οποία μαζί με το ζήτημα των εγγυήσεων ήταν το σημείο στο οποίο σταμάτησε το «παζάρεμα» στο Κρανς Μοντανά το 2017.
Πληροφορίες που μετέδωσε η ιστοσελίδα «Kibris Postasi» κάνουν λόγο για πακέτο προτάσεων της τ/κ πλευράς που θα αφορούν τα ζητήματα κυριαρχίας.
Υπενθυμίζεται πως σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, και η ε/κ πλευρά φέρει μαζί της την πρόταση που αφορά την αποκεντρωμένη ομοσπονδία, ωστόσο οι πολιτικοί αρχηγοί θεωρούν πως δεν έτυχαν λεπτομερούς ενημέρωσης για το θέμα αυτό τη Δευτέρα. Σε ερώτηση κατά πόσο υπάρχει συγκεκριμένη πρόταση σε περίπτωση που η τ/κ πλευρά κάνει βήματα, η ίδια πλευρά ανέφερε πως είναι νωρίς για λεπτομέρειες αλλά πως οι νομικοί σύμβουλοι της κυβέρνησης είναι στη διάθεση των πολιτικών αρχηγών για να απαντήσουν τις ερωτήσεις τους.
Κοκτέιλ με αποστάσεις
Η πρώτη ημέρα ολοκληρώθηκε με κοκτέιλ το οποίο παραχώρησε ο ΓΓ του ΟΗΕ στους επικεφαλής των αντιπροσωπειών. Τον Πρόεδρο συνόδευσε ο κ. Μαυρογιάννης και ο κ. Κούρος, και τον κ. Τατάρ ο κ. Ερτουγρούλογλου και ο «πρωθυπουργός» Ερσάν Σανέρ, ο οποίος βρίσκεται στη Γενεύη ως μέρος της αντιπροσωπείας των πολιτικών αρχηγών ως αρχηγός του Κόμματος Εθνικής Ενότητας, και δηλώθηκε ως σύμβουλος του κ. Τατάρ.
Οι αντιπροσωπείες κάθονταν ανάμικτες σε τραπέζια των τριών με αρκετή απόσταση, κάτι που σημαίνε πως δεν υπήρχε ευκαιρία για εντατικές συζητήσεις. Για παράδειγμα, ο κ. Γκουτέρες κάθισε με τους δύο ηγέτες.
Στη συνέχεια ο Πρόεδρος Αναστασιάδης ενημέρωσε το Εθνικό Συμβούλιο για τις συναντήσεις της ημέρας αργά το βράδυ.
Οι ομάδες
Στην συνάντηση του ΓΓ του ΟΗΕ με τον κ. Τατάρ βρίσκονταν ο Τ/Κ διαπραγματευτής Εργκιούν Ολγκιούν, ο «υπουργός εξωτερικών» των κατεχομένων Τασχίν Ερτουγρούλογλου, το μέλος της διαπραγματευτικής ομάδας και «βουλευτή» Αμμοχώστου Ογουζχάν Χασίπογλου, ο σύμβουλος του Τ/Κ ηγέτη Οσμάν Ερτούγ και ο συντονιστής της τ/κ πλευράς για τις δικοινοτικές επιτροπές Γκιουνές Ονάρ.
Τον Πρόεδρο Αναστασιάδη συνόδευαν στη δική του συνάντηση με τον κ. Γκουτέρες ο Ε/Κ διαπραγματευτής και συντονιστής για τις τεχνικές επιτροπές Ανδρέας Μαυρογιάννης, ο τέως ΥΠΕΞ Ιωάννης Κασουλίδης, ο διευθυντής του διπλωματικού γραφείου του προέδρου Κυριάκος Κούρος, το μέλος του διπλωματικού γραφείου Παντελής Παντελίδης και ο συνεργάτης του κ. Μαυρογιάννη, Αδριανός Κυριακίδης.
Η παρουσία του κ. Ερτουγρούλογλου στη συνάντηση με τον κ. Γκουτέρες πάντως είχε ως αποτέλεσμα κυβερνητική πηγή να σπεύδει να ξεκαθαρίσει στους Ε/Κ δημοσιογράφους πως δεν πρόκειται για αναγνώριση, θέλοντας να προλάβει τέτοιες αναφορές από την τ/ κ πλευρά. Η ίδια πηγή σημείωσε πως «ουδέν αναληθέστερο», τονίζοντας παράλληλα πως ο Τ/κ ηγέτης μπορεί να συνοδεύεται από όποιον θέλει και σημειώνοντας πως και στο παρελθόν ο Τ/Κ «πρωθυπουργός» Ταλάτ συμμετείχε σε συναντήσεις.
Εν τω μεταξύ στη Γενεύη βρίσκονται και τρεις ανώτεροι διπλωμάτες της ΕΕ για συναντήσεις με τις πλευρές και τα Ηνωμένα Έθνη εφόσον χρειαστεί. Όπως έγραψε προ ημερών η «Κ», πρόκειται για τους τους Ανγκελίνα Άικχορστ, διευθύντρια για θέματα Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης, τον Κρίσταν Μπγιόρνσον, επικεφαλής της Μονάδας Στήριξης Επίλυσης του Κυπριακού στη ΓΔ Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων, και την διπλωμάτη της ΕΥΕΔ Χέλεν Χολμ Πέντερσεν, έμπειρη σε θέματα Κυπριακού.
Αλλάζει συνεχώς το πρόγραμμα
Σύμφωνα με το τελευταίο πρόγραμμα που κυκλοφόρησε, δεύτερη ημέρα αρχίζει στις 10 το πρωί ώρα Γενεύης (11 ώρα Κύπρου) με ολομέλεια όλων των αντιπροσωπειών που θα διαρκέσει μέχρι τις 11:30.
Στη συνέχεια ο ΓΓ του ΟΗΕ θα έχει σειρά διμερών συναντήσεων με όλους τους εμπλεκόμενους, ξεκινώντας από τον Τούρκο ΥΠΕΞ Μεβλούτ Τσαβούσογλου στις 11.30 (τοπική ώρα), συνεχίζοντας διαδοχικά με τον Έλληνα ΥΠΕΞ Νίκο Δένδια, τον Βρετανό ΥΠΕΞ Ντόμινικ Ράαμπ και ακολούθως ξανά χωριστά τους ηγέτες.
Το πρόγραμμα εξακολουθεί να προβλέπει δεύτερη ολομέλεια, ακολουθούμενη από δείπνο, αν και δεν αποκλείεται οι συμμετέχοντες να περάσουν απευθείας στο δείπνο.
Την Πέμπτη τέλος προστίθενται στο πρόγραμμα εκτός από τις διμερείς του ΓΓ με τους ηγέτες και τις συναντήσεις με τις εγγυήτριες, και ακόμα μια συνάντηση του ΓΓ του ΟΗΕ και με τους δύο ηγέτες, πριν την τελική ολομέλεια.
Τα σενάρια για την κατάληξη της διαδικασίας είναι πρώτον, να διαπιστωθεί ναυάγιο στις προσπάθειες και να αφεθεί η όποια προσπάθεια για καλύτερες ημέρες, δεύτερον να διακρίνει ο ΓΓ του ΟΗΕ πως υπάρχει περιθώριο επίσημης έναρξης διαπραγματεύσεων το επόμενο χρονικό διάστημα, και τρίτον να θεωρήσει ο ΓΓ του ΟΗΕ πως η άτυπη προσπάθεια μπορεί να συνεχιστεί καθώς υπάρχει περιθώριο συζήτησης για τη βάση της λύσης αλλά πως οι πλευρές δεν έχουν ακόμα καταλήξει στο ποιο θα είναι το πλαίσιο της.
Το τρίτο σενάριο θεωρείται το πιο πιθανόν, με τον ΓΓ του ΟΗΕ να εκδίδει μια γραπτή ανακοίνωση ή να προχωρεί σε συνέντευξη Τύπου για να ανακοινώσει τα επόμενα βήματα.
