Του Γιώργου Κακούρη
Παράταση μέχρι το καλοκαίρι του 2025 για την έναρξη λειτουργίας του συστήματος διαχείρισης αγοράς ενέργειας, το οποίο θα ρυθμίζει το πολυσυζητημένο άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στον ανταγωνισμό, πήρε η Κύπρος, στο πλαίσιο τροποποιήσεων στο εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας το οποίο ενέκρινε την Τρίτη το Συμβούλιο της ΕΕ.
Η Κύπρος είχε ζητήσει την τροποποίηση επικαλούμενη την «έλλειψη προετοιμασίας των συμμετεχόντων στην αγορά», σύμφωνα με τα όσα καταγράφονται στην εκτελεστική απόφαση του Συμβουλίου με την οποία οι «27» αποδέχθηκαν τη θετική αξιολόγηση που έδωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Το σκεπτικό του κυπριακού κράτους είναι πως οι τροποποιήσεις «θα διασφαλίσουν ότι οι συμμετέχοντες είναι προετοιμασμένοι για να συμμετάσχουν στην αγορά και ότι η ρυθμιστική αρχή μπορεί να κηρύξει την εμπορική λειτουργία της αγοράς με την πρώτη χρηματοοικονομική συναλλαγή ως ολοκληρωμένη».
Το σύστημα διαχείρισης της αγοράς ενέργειας θα πρέπει να βρίσκεται σε λειτουργία μέχρι το τέλος του τρίτου τριμήνου του 2025, και μάλιστα να έχουν γίνει οι πρώτες συναλλαγές, ώστε η Ε.Ε. να καλύψει τα έξοδα προμήθειας και ανάπτυξής του.
Το αίτημα για τροποποιήσεις το οποίο εγκρίθηκε την Τρίτη, είχε κατατεθεί στις 25 Οκτωβρίου του 2024 βάσει της διαδικασίας που προβλέπεται, με την Κύπρο να επικαλείται αντικειμενικές περιστάσεις βάσει των οποίων η εφαρμογή των ορόσημων για δύο μέτρα δεν ήταν εφικτή όπως είχε συμφωνηθεί.
Το δεύτερο μέτρο το οποίο αφορούν οι αλλαγές είναι η σύσταση Εθνικού Αναπτυξιακού Οργανισμού, με την Κύπρο να ζητά τροποποιήσεις ώστε «να ληφθούν υπόψη τα πορίσματα της ανάλυσης στο πλαίσιο εκ των προτέρων αξιολόγησης» και οι αλλαγές να αφορούν το λεκτικό που περιγράφει την εκπλήρωση του ορόσημου.
Οι αλλαγές δεν επηρεάζουν το τελικό μέγεθος των κονδυλίων που αφορούν την Κύπρο, που ανέρχονται στα περίπου 1,02 δισ. ευρώ σε χρηματοδοτήσεις και 200 εκατ. ευρώ σε δάνεια (συνολικά περίπου 1,22 δισ. ευρώ), τα οποία θα πρέπει να διεκδικηθούν μέχρι τον Αύγουστο του 2026 εφόσον εκπληρωθούν τα ορόσημα που η Κύπρος έχει συμφωνήσει με την Κομισιόν.
Παράταση προετοιμασίας
Η αλλαγή στους στόχους για το άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στον ανταγωνισμό αφορά το ορόσημο 48 του μέτρου C2.1I10, και συγκεκριμένα την έναρξη λειτουργίας του συστήματος διαχείρισης αγοράς (MMS). Το μέτρο περιλαμβάνει στην κατηγορία των μεταρρυθμίσεων για την κλιματική ουδετερότητα, την ενεργειακή απόδοση και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Σύμφωνα με την απόφαση του Συμβουλίου, η Κύπρος αιτιολόγησε το αίτημά της κάνοντας λόγο για «έλλειψη προετοιμασίας των συμμετεχόντων στην αγορά», ζητώντας τροποποίηση των οροσήμων και της περιγραφής των μέτρων, προσθέτοντας το υπο-ορόσημο 48α.
Βάσει του αρχικού ορόσημου, η εγκατάσταση και η έναρξη λειτουργίας του συστήματος διαχείρισης αγοράς έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί μέχρι το πρώτο τρίμηνο του 2023. Βάσει της τροποποίησης που συμφωνήθηκε και την προσθήκη του νέου ορόσημου, η Κύπρος πρέπει πλέον μέχρι το τρίτο τρίμηνο του 2025 να θέσει σε λειτουργία το σύστημα διαχείρισης και να έχει ολοκληρώσει την κατάρτιση του προσωπικού.
Αυτό σημαίνει πως μέχρι το τέλος του φετινού καλοκαιριού θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί η τελική φάση δοκιμής του συστήματος, και η ρυθμιστική αρχή να έχει κηρύξει «την εμπορική λειτουργία της αγοράς μόλις ολοκληρωθούν οι πρώτες χρηματοοικονομικές συναλλαγές».
Για να γίνει αυτό θα πρέπει στην πράξη το σύστημα να έχει πιστοποιηθεί από ανεξάρτητο ελεγκτή «όσον αφορά τη συμμόρφωση με τους κανόνες διαπραγμάτευσης και διακανονισμού της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας», και να κατατεθούν αποδεικτικά στοιχεία «σχετικά με την ολοκλήρωση των πρώτων χρηματοοικονομικών συναλλαγών στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, ως αποτέλεσμα των διακανονισμών» μέσω του μηχανισμού, καθώς και αποδείξεις για την κατάρτιση του προσωπικού.
Ανάπτυξη εταιρειών
Η δεύτερη αλλαγή αφορά το ορόσημο 140 του μέτρου C3.3R4 για Σχεδιασμό και σύσταση Εθνικού Αναπτυξιακού Οργανισμού, στο πλαίσιο των μέτρων για υποστήριξη της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, με την Κύπρο να επικαλείται την ανάγκη «να ληφθούν υπόψη τα πορίσματα της ανάλυσης στο πλαίσιο εκ των προτέρων αξιολόγησης» για το συγκεκριμένο μέτρο.
Στόχος της δημιουργίας του οργανισμού είναι να «διευκολύνει την πρόσβαση σε δάνεια και εγγυήσεις για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις» και να «ενισχύσει την ικανότητα απορρόφησης ενωσιακής χρηματοδότησης μέσω ενωσιακών εργαλείων» σύμφωνα με το επικαιροποιημένο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Κύπρου.
Πλέον, μέχρι το τέλος του καλοκαιριού θα πρέπει ο Εθνικός Αναπτυξιακός Οργανισμός Κύπρου να έχει ξεκινήσει τις εργασίες του, «συμπεριλαμβανομένης της πρόσληψης του απαιτούμενου προσωπικού», με την επικύρωση της αρχικής δομής του οργανισμού από τον γενικό διευθυντή.
