Mε το βλέμμα στη Συρία η Τριμερής του Καΐρου

Ως ιδιαίτερου πολιτικού αποτυπώματος, με φόντο τις σαρωτικές εξελίξεις στην Μέση Ανατολή και την ανατολική Μεσόγειο μετά την πτώση του καθεστώτος Άσαντ, αποτιμάται το 10^ο σχήμα της Τριμερούς Ελλάδος-Αιγύπτου-Κύπρου που έλαβε χώρα στο Κάιρο της Αιγύπτου σε επίπεδο αρχηγών-κρατών. Αθήνα, Κάιρο και Λευκωσία εκτός από τα επιμέρους ζητήματα διμερούς και πολυμερούς συνεργασίας -στα πλαίσια της διπλωματίας των Τριμερών- απέστειλαν από το Κάιρο, ουσιαστικά, σινιάλο για σταθερότητα και ευημερία στην περιοχή συμπεριλαμβανομένης της κρίσιμης πολιτικής μετάβασης στη Συρία που έχει τεθεί στο επίκεντρο όλων των εμπλεκόμενων κρατικών δρώντων του Συριακού λόγω και του αυξημένου αποτυπώματος πολιτικής, στρατιωτικής και οικονομικής επιρροής της Τουρκίας στην αραβική χώρα αλλά και σε μια συγκυρία αλλαγής παραδείγματος -υπό τον Τραμπ- στην κυβέρνηση των ΗΠΑ.

Καλά ενημερωμένες πηγές αναφέρουν στην «Κ» πως οι εξελίξεις στο Συριακό απασχολούν ιδιαίτερα εκτός από την Αίγυπτο και το άμεσα εμπλεκόμενο Ισραήλ (σ.σ. έχει κινηθεί στρατιωτικά εντός της συροϊσραηλινής μεθορίου αμέσως μετά την πτώση Άσαντ) και υπό αυτό το πρίσμα η επίσκεψη, τελευταίας στιγμής, του Ισραηλινού Προέδρου Ισαάκ Χέρτσογκ στη Κύπρο την Πέμπτη 09.01 «επανεργοποιεί» τον στενό συντονισμό των έτερων τριμερών σχημάτων Ελλάδας και Κύπρου με το Ισραήλ.

Από εκεί και πέρα η Τριμερής του Καίρου ήρθε να επαναλάβει το υψηλό επίπεδο συνεργασίας μεταξύ των τριών χωρών, με έμφαση στην διάσταση της ενέργειας και της ενεργειακής ασφάλειας-διασύνδεσης, με τους κκ Χριστοδουλίδη, Σίσι και Μητσοτάκη να υπογράφουν και να επικαιροποιούν συμφωνίες και μνημόνια συναντίληψης (MoUs) σε μια ευρεία γκάμα πολιτικών αξόνων συνεργασίας σε επιμέρους διμερές και τριμερές επίπεδο.

Η μεγάλη εικόνα

Ελλάδα, Αίγυπτο και Κύπρο απασχόλησε ιδιαίτερα το ζήτημα της αλλαγής παραδείγματος στη Συρία μετά την πτώση, πριν από ένα μήνα, του καθεστώτος Άσαντ δεδομένου και του μεγάλου βαθμού επιρροής της Τουρκίας στην επόμενη ημέρα της δύσκολης διαδικασίας πολιτικής μετάβασης στη χώρα. Η Αίγυπτος (όπως και το Ισραήλ για αντίστοιχης σημασίας λόγους καθώς και λόγους ασφαλείας λόγω γεωγραφικής γειτνίασης) είναι η μοναδική αραβομουσουλμανική χώρα της περιοχής που δεν προσέγγισε την νέα μεταβατική κυβέρνηση υπό τον αλ Τζολάνι στη Δαμασκό για λόγους που συνδέονται με την ανάμιξη της συριακής Μουσουλμανικής Αδελφότητας και κατ’ επέκταση της Τουρκίας στην απομάκρυνση Άσαντ μιας και για δεκαετίες τώρα -ιδίως μετά την ανατροπή Μόρσι το 2013 από τον στρατηγό Σίσι- το Κάιρο διώκει την ΜΑ ενώ θεωρεί, διαχρονικά, πως απειλείται εσωτερικά με «υπαρξιακό» τρόπο. Για την Λευκωσία και την Αθήνα το σινιάλο αφορά φυσικά στην συμπεριληπτικότητα της διαδικασίας πολιτικής μετάβασης στη Συρία και του σεβασμού των θρησκευτικών και εθνοτικών μειονοτήτων αλλά παράλληλα ενδιαφέρεται και για πτυχές του Προσφυγικού-Μεταναστευτικού -σε περίπτωση μη σταθεροποίησης της Συρίας τους επόμενους μήνες. Τέλος αυτό που καταγράφουν στην «Κ» έμπειροι παρατηρητές των εξελίξεων είναι πως Αθήνα και Λευκωσία συντάσσονται σε έναν υπό διαμόρφωση «άτυπο» άξονα με το Ισραήλ, την Αίγυπτο, την Ιορδανία και τα ΗΑΕ υπό το βάρος των εξελίξεων στο Συριακό προκειμένου:

• Να διαμεσολαβήσουν μεταξύ αυτών και της ΕΕ σε σχέση με τις τρέχουσες εξελίξεις στο Συριακό

• Λόγω των εύλογων ανησυχιών από την αυξημένη επιρροή της Τουρκίας στη νέα κατάσταση πραγμάτων της Συρίας με τις προτεραιότητες εδώ να είναι α. η εδαφική ακεραιότητα της Συρίας και β. η αποφυγή «εκπλήξεων» στην διάσταση καθορισμού, μελλοντικά, θαλασσίων ζωνών μεταξύ Άγκυρας και Δαμασκού και τέλος,

• Δεδομένης της συμφωνίας ΕΕ-Αιγύπτου για το Προσφυγικό -πτυχή που θα απασχολήσει και την κυπριακή προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου δεδομένης της οικονομικής βοήθειας που δίνουν οι Βρυξέλλες προς το Κάιρο

Εμβαθύνουν την συνεργασία

Στα πλαίσια της Τριμερούς αλλά και της 2^ης Διακυβερνητικής Συνόδου ΚΔ-Αιγύπτου η συνεργασία σε διμερές επίπεδο εμβαθύνεται με την επικαιροποίηση καθώς και την υπογραφή συμφωνιών συνεργασίας και μνημονίων σε μια ευρεία γκάμα πολιτικών που εκτείνεται από την Υγεία και την πληροφορική μέχρι τους Λιμένες, την διαχείριση υδάτων και τις υδατοκαλλιέργειες μέχρι και την ενδυνάμωση των πολιτικών φύλου. Οι επενδύσεις και το εξωτερικό εμπόριο δεσπόζουν επίσης στον τομέα της διμερούς συνεργασίας Καίρου-Λευκωσίας δεδομένου και του επιχειρηματικού φόρουμ Κύπρου-Αιγύπτου που οργανώθηκε και «έτρεξε παράλληλα» με τις εργασίες της Τριμερούς. Τέλος ξεχωριστή σημασία δόθηκε στα ενεργειακά με την Λευκωσία να διαβουλεύεται για θέματα ανάπτυξης φυσικού αερίου που λόγω του «χάρτη της κυπριακής ΑΟΖ» συνεργάζεται πολύ στενά εδώ και χρόνια με την Αίγυπτο. Πιο συγκεκριμένα το κοίτασμα «Κρόνος» στο τεμάχιο «6» επί της κυπριακής ΑΟΖ σχεδιάζεται από την διαχειρίστρια ΕΝΙ, που δραστηριοποείται για δεκαετίες στην Αίγυπτο και διαχειρίζεται και το κοίτασμα «Ζορ», να «συνδεθεί» με την Αίγυπτο από τον ιταλικό κολοσσό, πτυχή στην οποία αναφέρθηκε εκτενώς σε ρεπορτάζ της η «Κ» κι αναμένεται να ανακοινωθεί το αμέσως επόμενο διάστημα. Τέλος ως προς την Ελλάδα δεσπόζει το έργο ηλεκτρικής διασύνδεσης GREGY στο οποίο αν προχωρήσει ο GSI δίνει και στη Κύπρο προοπτική διασύνδεσης -σε περιφερειακό επίπεδο- ως προς την αυτονομία της ηλεκτρικής διασύνδεσης.

Τριμερής Σύνοδος Κορυφής Κύπρου-Ελλάδας- Αιγύπτου pic.twitter.com/cTr4qRt52Y

— President of the Republic of Cyprus (@PresidentCYP) January 8, 2025

Τη μεγάλη σημασία της τριμερούς, τόνισαν οι ηγέτες Κύπρου - Ελλάδας - Αιγύπτου

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ευχαρίστησε θερμά τον Πρόεδρο Σίσι και την Κυβέρνηση της Αιγύπτου για "την πολύ πετυχημένη διοργάνωση των δυο Συνόδων και για την, όπως πάντοτε, θερμή υποδοχή και φιλοξενία που μας έχει επιφυλάξει.  Όπως έχω ξαναπεί, όποτε βρίσκομαι εδώ, νιώθω ότι βρίσκομαι στο σπίτι μου, λαμβάνοντας υπόψη και τους οικογενειακούς δεσμούς με την Αλεξάνδρεια".

Εξέφρασε ικανοποίηση "γιατί η σημερινή ημέρα μας πρόσφερε την ευκαιρία να προβούμε σε εις βάθος επισκόπηση τόσο των στενών και φιλικών σχέσεων της Κύπρου με την Αίγυπτο, όπως επίσης της τριμερούς μας συνεργασίας με την Ελλάδα σε μια πλειάδα τομέων".

Χαίρομαι επίσης, είπε, για τις πολύ ουσιαστικές συζητήσεις που είχαμε, αλλά και την υπογραφή σημαντικού αριθμού διμερών και τριμερών μνημονίων συναντίληψης σε τομείς όπως η Υγεία, η Εκπαίδευση, η Επικοινωνία η Διαχείριση Υδάτινων Πόρων και η Ενδυνάμωση των Γυναικών και άλλα, κάτι το οποίο αποτελεί απτή ένδειξη του υψηλού και στρατηγικού επιπέδου των σχέσεων μας.

Είπε ότι σημαντικότατο μέρος των συζητήσεών μας σήμερα αφορούσε τις περιφερειακές εξελίξεις, όλα αυτά που διαδραματίζονται στην γειτονιά μας, μια γειτονιά που βρίσκεται σε μια πολύ δύσκολη κατάσταση, η οποία δεν μπορεί παρά να μας προκαλεί έντονη ανησυχία, μια κατάσταση πραγμάτων που έρχεται σε άμεση αντιπαράθεση με το Όραμα που έχουν οι τρεις χώρες μας για μια ειρηνική και σταθερή Ανατολική Μεσόγειο και ευρύτερη Μέση Ανατολή.

"Ο πολλαπλασιασμός των συγκρούσεων στην περιοχή μας, στη Συρία και όσα καταδικαστέα γίνονται στη Γάζα, στον Λίβανο, στο Σουδάν, στη Λιβύη, στην Υεμένη, στην Ερυθρά Θάλασσα, έχει συντελέσει σε ένα πρωτόγνωρο συνονθύλευμα κρίσεων που συνιστούν απειλή κατά της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας και απαιτούν συλλογική αντιμετώπιση", είπε ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης.

Εν μέσω αυτών των εξελίξεων, ανέφερε, η τριμερής μας συνεργασία αποκτά ακόμα μεγαλύτερη σημασία. Μια συνεχής στρατηγική συνεργασία που έχει ως ένα εκ των βασικών στόχων της την ευρύτερη προώθηση της ειρήνης και της σταθερότητας στην περιοχή, ένας σχηματισμός που, ναι, δέκα χρόνια μετά μπορούμε να πούμε με περηφάνια ότι έχει εξελιχθεί σε ένα μοντέλο-υπόδειγμα συνεργασίας μεταξύ των χωρών της περιοχής για την ύπαρξη συνθηκών καλής γειτονίας και συνεργασίας.

Είπε ότι ως σημειώνεται και στο κοινό ανακοινωθέν της Τριμερούς Συνόδου, οι χώρες μας απορρίπτουν τις όποιες επεμβάσεις και παρεμβάσεις κρατών σε άλλα κράτη, την παραβίαση της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητάς τους. Επιδίωξη και στόχος μας είναι ο άμεσος τερματισμός των εχθροπραξιών, η αποκλιμάκωση των εντάσεων και η ειρηνική επίλυση όλων των διαφορών στη βάση του διεθνούς δικαίου και του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, χωρίς την επιβολή των όποιων έξωθεν παρεμβάσεων, είπε.

Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης είπε ότι εν μέσω όλων αυτών των προκλήσεων, αναδεικνύεται ακόμα μια φορά σημαντικός ρόλος της Αιγύπτου, ένας ρόλος που μέσα από συγκεκριμένες ενέργειες αναδεικνύεται ως βασικός πυλώνας σταθερότητας σε μια περιοχή ιδιαίτερης γεωστρατηγικής σημασίας, όχι μόνο για τις χώρες της περιοχής, αλλά και για την Ευρώπη, γενικότερα για όλους, και μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο η ανάγκη ενίσχυσης της κάθε στήριξης από τον διεθνή παράγοντα προς την Αίγυπτο αποτελεί επιτακτική ανάγκη, αποτελεί προτεραιότητα τόσο για την Κύπρο όσο και για την Ελλάδα.

Εξέφρασε για ακόμα μια φορά, την ικανοποίηση του για την ουσιαστική αναβάθμιση των σχέσεων ΕΕ-Αιγύπτου που ήταν κάτι που πρωτοξεκινήσαμε με την Ελλάδα και χαίρομαι σήμερα που ένας σημαντικός αριθμός κρατών μελών της ΕΕ ασπάζεται και στηρίζει αυτή μας την πρωτοβουλία, είπε.

Ανέφερε πως η Διακήρυξη για τη Στρατηγική Σχέση της ΕΕ με την Αίγυπτο, η αποδέσμευση του πρώτου πακέτου στήριξης που έχει ανακοινωθεί από την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αποτελούν και αναγνώριση ότι η ασφάλεια και η σταθερότητα της Ευρώπης και της Αιγύπτου είναι αλληλένδετες.

"Από πλευράς της Κυπριακής Δημοκρατίας, θέλω επίσης να τονίσω πως σταθερός στόχος μας παραμένει η περαιτέρω ενίσχυση αυτών των σχέσεων, ειδικότερα στο πλαίσιο της επερχόμενης Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ από την Κυπριακή Δημοκρατία το πρώτο εξάμηνο του 2026 και προς αυτή την κατεύθυνση – συζητήσαμε και σήμερα – θα αναληφθούν συγκεκριμένες πρωτοβουλίες", είπε.

Αναφερόμενος στο Κυπριακό, είπε ότι οι εξελίξεις στο Κυπριακό αποτέλεσαν επίσης κομμάτι των συζητήσεών μας και θεωρώ πολύ σημαντική την κοινή μας προσέγγιση, τόσο για την ανάγκη τερματισμού της κατοχής, αλλά και για το περιεχόμενο μιας ενδεχόμενης λύσης που αναμφίβολα επηρεάζει τόσο την Ελλάδα όσο και την Αίγυπτο. Μια λύση που δεν μπορεί παρά να είναι απόλυτα συμβατή με τις σαφείς αποφάσεις της διεθνούς κοινότητας σε ό,τι αφορά το Κυπριακό και η οποία θα είναι προς όφελος, όχι μόνο όλων των Κυπρίων αλλά και ολόκληρης της περιοχής.

"Σημειώνω επίσης την ξεκάθαρη  κοινή μας προσέγγιση στο θέμα της ενεργειακής συνεργασίας, της άσκησης κυριαρχίας και κυριαρχικών δικαιωμάτων επί των θαλάσσιων ζωνών της κάθε χώρας και επί των πόρων που βρίσκονται εκεί, καθώς και την προσήλωσή μας στο Διεθνές Δίκαιο και τη σχετική Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας", είπε ο Πρόεδρος της Κύπρου.

Συμφώνησαν ακόμη, είπε, για τη σημασία ενίσχυσης της οικονομικής μας συνεργασίας, τόσο σε διμερές όσο και τριμερές επίπεδο, με βασικό στόχο την αύξηση των εμπορικών και επενδυτικών μας σχέσεων. "Σε αυτό το πλαίσιο, θεωρώ ως ιδιαίτερα σημαντικό το οικονομικό φόρουμ που διεξάγεται σήμερα παράλληλα με τη Σύνοδο μας. Εξάλλου, η ισχυρή οικονομική συνεργασία, όχι μόνο θα ευθυγραμμίζεται με τους ισχυρούς πολιτικούς μας δεσμούς, αλλά θα συμβάλει στην ευρωστία των οικονομιών μας και γενικότερα στην ευημερία των πολιτών μας" κατέληξε.

Από την πλευρά του ο Πρόεδρος της Αιγύπτου είπε, μεταξύ άλλων, μιλώντας μέσω διερμηνέα, ότι οι τρεις χώρες συνεργάζονται μεταξύ άλλων και στον τομέα της Ενέργειας και συμφώνησαν όπως αναπτύξουν κοινά έργα στους τομείς των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, μεταφοράς φυσικού αερίου, υποδομών ηλεκτρικής συνδεσιμότητας και άλλα.

Εξέφρασε, επίσης, την ικανοποίησή του για την υπογραφή των Μνημονίων σήμερα και τόνισε πως η εφαρμογή τους θα αποφέρει οφέλη προς τις τρεις χώρες.

Αναφερόμενος στη 2η Διακυβερνητική Σύνοδο Κύπρου – Αιγύπτου που πραγματοποιήθηκε σήμερα πριν από την Τριμερή Σύνοδο, ο Πρόεδρος Σίσι είπε, μεταξύ άλλων, ότι «υπογραμμίσαμε την κοινή μας δέσμευση να ενισχύσουμε την περιφερειακή σταθερότητα, καθώς και τις διμερείς μας σχέσεις σε όλα τα πεδία κοινού ενδιαφέροντος. Με ικανοποίηση διαπιστώνω απτή πρόοδο σε αριθμό τομέων συνεργασίας μεταξύ Κύπρου και Αιγύπτου, ανάμεσα σε άλλα, στη ναυτική ασφάλεια, στους φυσικούς πόρους στη Μεσόγειο, στην εκπαίδευση, στην τεχνολογία, στην επιστημονική έρευνα».

Τέλος, ο Πρόεδρος Σίσι ευχαρίστησε την Κύπρο και την Ελλάδα για τη στήριξη τους και εντός της ΕΕ εδώ και χρόνια, αντιλαμβανόμενες τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η χώρα του.

Από την πλευρά του ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας είπε, μεταξύ άλλων, ότι το τριμερές σχήμα είναι εξαιρετικά ανθεκτικό και παραγωγικό, προσθέτοντας ότι είναι το πιο προωθημένο τέτοιο σχήμα στην περιοχή, εν μέσω πολλών κρίσεων στην περιοχή.

Ο κ. Μητσοτάκης σημείωσε ότι κατά την Τριμερή Σύνοδο επαναβεβαιώθηκε η δέσμευση των τριών ηγετών για ενίσχυση της στρατηγικής τους συμπόρευσης στον ενεργειακό τομέα προς όφελος και των χωρών τους αλλά και της Ευρώπης.

Επεσήμανε ακόμη ότι «για το Κυπριακό επιβεβαιώσαμε και πάλι την πλήρη στήριξη μας στις προσπάθειες της Κυπριακής Δημοκρατίας για εξεύρεση μιας δίκαιης και βιώσιμης λύσης, στο πλαίσιο πάντα των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και πιστεύω ότι έχει ξεχωριστή σημασία να τονίσουμε ότι μια τέτοια επίλυση του Κυπριακού θα δημιουργούσε πρωτοφανείς συνθήκες πολιτικής σταθερότητας και οικονομικής ευμάρειας σε ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο, ειδικά σε αυτή την τόσο ταραγμένη εποχή.

Συμμεριζόμαστε τις προοπτικές για το μέλλον της ευρύτερης γειτονιάς μας οικοδομώντας από κοινού την ειρήνη, τη σταθερότητα και τη συνεργασία, αλλά και αποκρούοντας από κοινού κάθε ενέργεια εκτός πλαισίου της διεθνούς νομιμότητας, κάθε ενέργεια που προκαλεί αχρείαστες εντάσεις».

Τόνισε, επίσης την ανάγκη για συμπεριληπτική διαδικασία στη Συρία με τη συμμετοχή όλων των Σύρων, σημειώνοντας την ανάγκη για προστασία των δικαιωμάτων των μειονοτήτων από τη νέα ηγεσία, και την αποφυγή αναζωπύρωσης των συγκρούσεων εντός της Συρίας κάτι που ενδέχεται να παρεμποδίσει την εθελοντική, ασφαλή επιστροφή προσφύγων.

«Δεσμευτήκαμε να εντείνουμε τις προσπάθειες μας για ομαλοποίηση της κατάστασης», είπε ο κ. Μητσοτάκης, σημειώνοντας ότι η ομαλοποίηση αυτή περνά από τους κανόνες διεθνούς δικαίου που οι τρεις χώρες σέβονται.

Άλλωστε, είπε, η Κύπρος και η Ελλάδα έχουν υπογράψει με την Αίγυπτο συμφωνίες οριοθέτησης των ΑΟΖ τους που βασίζονται πλήρως στο διεθνές δίκαιο της Θάλασσας.

Αναφέρθηκε επίσης στην τεράστια ανάγκη εκεχειρίας στη Γάζα και τον κεντρικό ρόλο της Αιγύπτου προς αυτή την κατεύθυνση.