Του Παύλου Ξανθούλη
Η Ε.Ε. οδηγείται σε σταδιακή χαλάρωση των κυρώσεων στη Συρία, 14 σχεδόν χρόνια μετά την επιβολή τους, κατά του καθεστώτος Άσαντ, τον Μάιο του 2011. Όπως πληροφορείται η «Κ», αραβικά κράτη, περιλαμβανομένης της Σαουδικής Αραβίας, «προέτρεψαν» τις Βρυξέλλες, το Βερολίνο και το Παρίσι να συμβάλουν προς την κατεύθυνση εισόδου της Ε.Ε., σε μια «ταχεία διαδικασία σταδιακής χαλάρωσης» των κυρώσεων στη Συρία. Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, στόχος της εν λόγω «προτροπής» είναι να στηριχθεί η νέα τάξη πραγμάτων και κυρίως να αποφευχθεί το ενδεχόμενο νέας εσωστρέφειας και νέων εντάσεων στο εσωτερικό της Συρίας, οι οποίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην αναβίωση τρομοκρατικών ομάδων, ανατρέποντας την προοπτική για ειρήνη και συμφιλίωση, με ό,τι αυτό συνεπάγεται και για το επικίνδυνο ενδεχόμενο πρόκλησης νέων μεταναστευτικών ροών. Αντίθετα, όπως υποδείχθηκε «ευσχήμως», η στήριξη της Ε.Ε. προς τη Δαμασκό, με τη σταδιακή χαλάρωση κυρώσεων στην παρούσα χρονική συγκυρία, αναμένεται να οδηγήσει στην εμπέδωση ενός κλίματος σταθερότητας στη Συρία, κάτι που εκτιμάται ότι μπορεί να συμβάλει και στην οικοδόμηση συνθηκών για «επιστροφές» Σύρων προσφύγων στη χώρα τους, εξυπηρετώντας και τους εν προκειμένω στόχους αρκετών ευρωπαϊκών κρατών, περιλαμβανομένης και της Κύπρου.
Κατά συνέπεια, το σήμα κινδύνου που εξέπεμψαν αραβικά κράτη, φέρεται πλέον να οδηγεί την Ε.Ε. σε επίσπευση της διαδικασίας άρσης μέρους των κυρώσεων, εγκαταλείποντας τις πρώτες σκέψεις της Ένωσης, η οποία ανέμενε αρχικά συγκεκριμένα πρακτικά δείγματα γραφής από τη νέα ηγεσία της Δαμασκού. Κοινοτική πηγή ανέφερε στην «Κ», ότι «οι δύο διαδικασίες, για σταδιακή χαλάρωση κυρώσεων και για απτά δείγματα γραφής από τη νέα τάξη πραγμάτων στη Δαμασκό, τείνουν πλέον να κινηθούν παράλληλα».
Συγκλίνουσες πληροφορίες αναφέρουν ότι σε «πρώτο χρόνο» και υπό το φως της παρότρυνσης αραβικών χωρών, οι Βρυξέλλες προσανατολίζονται στη χαλάρωση των κυρώσεων σε τρεις βασικούς άξονες, που αφορούν στις εξαγωγές τεχνολογίας πετρελαίου και φυσικού αερίου, στην επανέναρξη των τραπεζικών και επενδυτικών σχέσεων της Ε.Ε. με τη Συρία και την αεροπορική σύνδεση (πολιτικές πτήσεις). Όπως μάλιστα διέρρευσε και δημοσιεύθηκε σε αρκετά κοινοτικά έντυπα, οι προτάσεις αυτές έχουν περιληφθεί σε άτυπο έγγραφο που συνυπογράφουν η Γερμανία, η Γαλλία, η Ισπανία, η Ολλανδία, η Φινλανδία και η Δανία. Το άτυπο έγγραφο παραπέμπει πάντως και σε «μηχανισμό φρεναρίσματος», σημειώνοντας ότι εάν δεν εκπληρωθούν οι προϋποθέσεις της Ένωσης για τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των μειονοτήτων, τότε η διαδικασία άρσης των κυρώσεων θα «φρενάρει», χωρίς να αποκλείεται και η εφαρμογή μηχανισμού επαναφοράς κυρώσεων που θα έχουν ήδη αρθεί. Σε ό,τι αφορά στην άρση των κυρώσεων κατά της οργάνωσης του αλ Γκολάνι, HTS, το ζήτημα αυτό θα πρέπει να συζητηθεί με τα Ηνωμένα Έθνη, ενώ θα διατηρηθούν οι κυρώσεις κατά φυσικών προσώπων και οντοτήτων που σχετίζονται με το καθεστώς Άσαντ.
Σημειώνεται ότι την περασμένη εβδομάδα, οι ΗΠΑ αποφάσισαν να χαλαρώσουν τις κυρώσεις για συναλλαγές με κυβερνητικά ιδρύματα στη Συρία, για έξι μήνες, ώστε να εξυπηρετηθεί η ροή ανθρωπιστικής βοήθειας.
27 Ιανουαρίου στους ΥΠΕΞ
Το ζήτημα της χαλάρωσης κυρώσεων αναμένεται να τεθεί επί τάπητος στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων, στις 27 Ιανουαρίου. Η ύπατη εκπρόσωπος της Ε.Ε., Κάγια Κάλας, επιβεβαίωσε ότι το ζήτημα της χαλάρωσης των κυρώσεων θα βρίσκεται στην ατζέντα του Συμβουλίου. Την περασμένη Κυριακή, πήγε στο Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας όπου, μεταξύ άλλων, συναντήθηκε με τον νέο υπουργό Εξωτερικών της μεταβατικής κυβέρνησης της Συρίας, Asaad Hassan al-Shibani. Κάλεσε τη νέα ηγεσία της Συρίας να υλοποιήσει τον στόχο για μια ειρηνική και χωρίς αποκλεισμούς μετάβαση της εξουσίας, δημιουργώντας συνθήκες προστασίας των μειονοτήτων και προσθέτοντας ότι «εν συνεχεία, θα συζητήσουμε με τους υπουργούς Εξωτερικών της Ε.Ε., πώς να χαλαρώσουμε τις κυρώσεις». Ο εκπρόσωπος της Κάγια Κάλας, επιβεβαίωσε ότι στη συνάντηση του Ριάντ συζητήθηκε μεταξύ άλλων και η χαλάρωση των κυρώσεων. Σημειώνεται ότι την περασμένη εβδομάδα πραγματοποιήθηκε κοινή επίσκεψη στη Δαμασκό από τους ΥΠΕΞ της Γερμανίας και της Γαλλίας, «εκ μέρους της ύπατης εκπροσώπου της Ε.Ε».
Οικοδόμηση «επιστροφών»
Η βασική ανάγνωση των δρομολογούμενων εξελίξεων «σταδιακής χαλάρωσης» των κυρώσεων της Ε.Ε. στη Συρία, παραπέμπει στην εμπέδωση ενός κλίματος σταθερότητας και στη χώρα, δημιουργώντας συνθήκες ασφάλειας για όλους τους Σύρους και αποφεύγοντας φαινόμενα αναβίωσης τρομοκρατικών ομάδων. Κύκλοι στις Βρυξέλλες εκτιμούν ότι υπό αυτή την έννοια, η «σταδιακή χαλάρωση» των κυρώσεων, θα οικοδομήσει παράλληλα συνθήκες για «επιστροφές» προσφύγων στη χώρα, με την οποία φλερτάρει μεγάλος αριθμός κρατών-μελών, περιλαμβανομένης και της Κύπρου. Μια τέτοια εξέλιξη, εμπέδωσης σταθερότητας και ασφάλειας στη Συρία, εκτιμάται ότι θα λειτουργήσει υποστηρικτικά στην προσπάθεια της Κομισιόν να βάλει στο τραπέζι των «27» και το ζήτημα των επιστροφών Σύρων προσφύγων, στο πλαίσιο μιας νέας νομοθετικής πρότασης, με την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν να κάνει λόγο για καινοτόμες ιδέες. Στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής, ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης δήλωσε ότι «μέχρι τον Μάρτιο 2025 αναμένουμε να λάβουμε αποφάσεις μέσα από αυτές τις καινοτόμες ιδέες, νέες ιδέες που ως Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να επεξεργαστούμε και να αποφασίσουμε». Σημειώνεται ότι με βάση την υφιστάμενη ευρωπαϊκή νομοθεσία, δυνατότητα δρομολόγησης «επιστροφών» προσφύγων στη Συρία δεν υπάρχει (πλην των εθελούσιων επιστροφών), καθώς η εν λόγω χώρα δεν θεωρείται ως «ασφαλής».
