Του Γιώργου Κακούρη
Την απόσυρση των εγγυήσεων ασφαλείας που παρείχαν για δεκαετίες οι ΗΠΑ στην Ευρώπη, την πιθανότητα εκεχειρίας στην Ουκρανία προς όφελος της Ρωσίας, την κατάρρευση της εκεχειρίας Ισραήλ - Χαμάς ή σύγκρουση μεταξύ Ιράν και Ισραήλ, καθώς και το ενδεχόμενο μεγάλων μεταναστευτικών ροών από τη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή, θεωρούν ως τους σοβαρότερους κινδύνους για την Ευρωπαϊκή Ένωση για το 2025 ειδικοί που απάντησαν σε ερωτήσεις έρευνας που δημοσίευσε το Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο (EUI) σε συνεργασία με το Ινστιτούτο της ΕΕ για Θέματα Ασφάλειας (EU Institute for Security Studies - EUISS).
Όσον αφορά την περιοχή της Κύπρου, πέρα από την πρόβλεψη πως η εκεχειρία Ισραήλ - Χαμάς δεν θα διαρκέσει (κάτι που θεωρούν εξαιρετικά πιθανόν), οι ειδικοί θεωρούν πολύ πιθανές (αν και μέτριου ρίσκου) εξελίξεις όπως την κατάρρευση του κράτους στον Λίβανο ή νέες στρατιωτικές συγκρούσεις εντός της Συρίας.
Ως απομακρυσμένο, αν και πιθανό ρίσκο που αφορά την περιοχή της Κύπρου καταγράφεται το ενδεχόμενο συγκρούσεων μεταξύ τουρκικών δυνάμεων και ένοπλων κουρδικών ομάδων.
Ωστόσο, οι εξελίξεις όσον αφορά τη Ρωσία και την αβεβαιότητα που προκαλεί η νέα κατάσταση πραγμάτων στις ΗΠΑ, είναι αυτές που κυριάρχησαν στις απαντήσεις των ειδικών. Παράλληλα, αν και οι ειδικοί θεωρούν χαμηλό το ρίσκο υλοποίησης πυρηνικών απειλών από τη Μόσχα, θεωρούν πολύ πιθανές νέες υβριδικές επιθέσεις σε κρίσιμες υποδομές της ΕΕ, αλλά και νέες στρατιωτικές επιχειρήσεις της Ρωσίας σε γειτονικές της χώρες που δεν είναι μέλη του ΝΑΤΟ.
Η έρευνα, που πραγματοποιείται για πρώτη φορά φέτος, καταγράφει τις εκτιμήσεις περίπου 400 ειδικών από όλη την ΕΕ (συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου), τόσο για την πιθανότητα όσο και για τη σοβαρότητα 30 ενδεχόμενων εξελίξεων, όσον αφορά το πώς θα επηρέαζαν τη συνοχή, την ενότητα, την ασφάλεια και την ευημερία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στη συλλογή των απαντήσεων συμμετείχαν και ειδικοί από ερευνητικά κέντρα που σχετίζονται με τα δίκτυα TEPSA και EISS.
Οι ειδικοί που συμμετείχαν, μέχρι και 40 και 39 αντίστοιχα από μεγάλες χώρες όπως η Γερμανία και η Ιταλία, και γύρω στους 20 από χώρες όπως η Γαλλία, η Ισπανία και η Ρουμανία (2 άτομα συμμετείχαν από την Κύπρο) είναι ενεργοί κυρίως στον χώρο της πανεπιστημιακής έρευνας και της άσκησης πολιτικής, με εξειδίκευση κυρίως (κατά 40%) στην εξωτερική πολιτική της ΕΕ.
Τα ρίσκα που παρουσιάζονται στην τελική έκθεση μοιράζονται σε υψηλού ρίσκου για την ΕΕ, μέτριου ρίσκου για την ΕΕ και απομακρυσμένου ρίσκου για την ΕΕ, με τα σενάρια σε κάθε κατηγορία να αξιολογούνται από τους ειδικούς με βάση δύο κριτήρια: την πιθανότητα το σενάριο να γίνει πραγματικότητα, και το πόσο μεγάλες επιπτώσεις θα είχε στην ΕΕ (με υψηλότερο το 5 και χαμηλότερο το 1).
Υβριδικές και εκεχειρία
Στους σοβαρότερους κινδύνους ξεχωρίζουν ως αρκετά πιθανοί (4 από 5) το ότι η εκεχειρία μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς δεν θα έχει διάρκεια, η εκλογή μιας φιλορωσικής κυβέρνησης στη Γεωργία και το ενδεχόμενο υβριδικών επιθέσεων σε υποδομές της ΕΕ. Λιγότερο πιθανά αλλά και πάλι αρκετά ψηλά βρίσκονται, το ενδεχόμενο μιας εκεχειρίας στην Ουκρανία με τους όρους της Ρωσίας, και μεγάλα μεταναστευτικά κύματα από τη Μέση Ανατολή και τη Βόρειο Αφρική.
Στην ίδια κατηγορία, οι κίνδυνοι που θα είχαν τις μεγαλύτερες επιπτώσεις θεωρούνται λιγότερο πιθανοί αλλά και πάλι συγκεντρώνοντας βαθμολογία πάνω από το 3/5, είναι η απόσυρση των ΗΠΑ από την αρχιτεκτονική ασφαλείας της Ευρώπης, στρατιωτικές επιχειρήσεις της Ρωσίας σε χώρες που δεν ανήκουν στο ΝΑΤΟ, ακόμα και το ενδεχόμενο σύγκρουσης Ιράν - Ισραήλ.
Ανησυχία για Λίβανο
Μεταξύ των σεναρίων που θεωρούνται μέτριου ρίσκου ξεχωρίζει αυτό της χρήσης πυρηνικών από τη Ρωσία, που δικαιολογημένα αξιολογείται ως σενάριο μεγάλων επιπτώσεων, αλλά καταγράφηκε από τους ειδικούς ως λιγότερο πιθανό (2/5). Εξίσου χαμηλές εκτιμώνται οι πιθανότητες για άλλα ακραία σενάρια, όπως μια στρατιωτική σύγκρουση ΗΠΑ - Κίνας, ενώ λίγο πιο πιθανή αλλά όχι πολύ θεωρείται και μια στρατιωτική σύγκρουση ΝΑΤΟ - Ρωσίας.
Πιο πιθανά σε αυτή την κατηγορία σεναρίων (σχεδόν 4/5) αξιολογούνται πιο μικρής κλίμακας σενάρια όπως η κατάρρευση του κράτους στον Λίβανο, νέες βίαιες συγκρούσεις στην Υποσαχάρια Αφρική και επιθετικές κινήσεις από την Κίνα στη Νότια Σινική Θάλασσα. Υψηλές θεωρούνται και οι πιθανότητες αποστολής νέων κυμάτων μεταναστών στα σύνορα της Λευκορωσίας με χώρες της ΕΕ και ένοπλες συγκρούσεις στη Λιβύη.
Με 3/5 αξιολογούνται τέλος τα ενδεχόμενα μεγάλης τρομοκρατικής επίθεσης στην ΕΕ, σύγκρουσης μεταξύ Κίνας - Ταϊβάν, εκλογής φιλορωσικής κυβέρνησης στη Μολδαβία, και στρατιωτικής παρέμβασης Δυτικών συμμάχων κατά των ανταρτών Χούθι.
Στο ραντάρ Τουρκία
Μεταξύ των κινδύνων που θεωρούνται απομακρυσμένοι για την ΕΕ αλλά ορατοί, ξεχωρίζει λίγο πάνω από το 3/5 το ενδεχόμενο συγκρούσεων μεταξύ των τουρκικών δυνάμεων ασφαλείας και κουρδικών ένοπλων οργανώσεων, μαζί με το ενδεχόμενο συγκρούσεων στο Κέρας της Αφρικής ή στη Μοζαμβίκη. Και τα τρία αυτά σενάρια θεωρούνται πως θα είχαν χαμηλές σχετικά επιπτώσεις στην ΕΕ.
Λιγότερο πιθανά, αν και πιθανά (πάνω από 2/5) θεωρούνται σενάρια όπως ξέσπασμα πολιτικής βίας στις ΗΠΑ, ή μια αποσταθεροποιητική σύγκρουση μεταξύ διαφορετικών κέντρων εξουσίας στη Μόσχα. Στον ίδιο συνδυασμό πιθανότητας/ σοβαρότητας βρίσκονται και σενάρια όπως στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ Κοσόβου - Σερβίας, απόσχισης της Ρεπούμπλικα Σέρπσκα από τη Βοσνία - Ερζεγοβίνη, ή στρατιωτικής σύγκρουσης στην κορεατική χερσόνησο ή μεταξύ Πακιστάν και Ινδίας.
