Μετά τις διαδοχικές κρίσεις των προηγούμενων χρόνων, η κυπριακή οικονομία βρίσκεται ξανά σήμερα σε κρίσιμο σταυροδρόμι. Η γεωστρατηγική αναταραχή στη Μέση Ανατολή ήρθε να προστεθεί στις πολλαπλές προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει η κυπριακή οικονομία.
Η Κύπρος έχει αποδείξει επανειλημμένα ότι καταφέρνει να αντεπεξέρχεται ακόμη και στις πιο δυσχερείς περιστάσεις. Η χώρα μας διαθέτει μια μικρή, όμως ευέλικτη οικονομία. Σε περιόδους ύφεσης, το μικρό μέγεθος της κυπριακής οικονομίας λειτουργεί ως πλεονέκτημα, προσφέροντας βραχυπρόθεσμη, ευκολότερη και ταχύτερη ανάπτυξη μέσω ενός μικρού αριθμού ξένων επενδύσεων.
Θα πρέπει, ωστόσο, να γίνει ξεκάθαρο ότι οι υφιστάμενες ξένες επενδύσεις στην Κύπρο, οι οποίες σχετίζονται κατά κύριο βαθμό άμεσα ή έμμεσα με ακίνητα σε παραλιακές περιοχές, αν και πολύ θεμιτές, δεν μπορούν να αποτελούν τη λύση στα διαρθρωτικά προβλήματα της οικονομίας μας. Και αυτό διότι δεν αντιμετωπίζουν τα προβλήματα αυτά ουσιαστικά, ούτε βελτιώνουν την παραγωγικότητα, την αποδοτικότητα και την ανταγωνιστικότητά μας στην παγκόσμια αγορά.
Επίλυση των χρόνιων προβλημάτων
Η νέα κρίση στην περιοχή μας, η οποία αναμένεται να πυροδοτήσει νέες πιέσεις στην οικονομία, θα πρέπει να λειτουργήσει ως καμπανάκι για την πολιτεία, ως προς την ανάγκη να παρέμβει για να ενισχύσει περαιτέρω τα θεμέλια της οικονομίας μας. Σήμερα προβάλλει πιο σημαντικό από ποτέ άλλοτε να επιλυθούν μεγάλα, χρόνια και συστημικά προβλήματα, μεταξύ των οποίων η ασφυκτική γραφειοκρατία, ο αναποτελεσματικός δημόσιος τομέας, οι καθυστερήσεις στην απονομή δικαιοσύνης καθώς και να επενδύσουμε στην παιδεία. Η επίλυση αυτών των χρόνιων προβλημάτων θα δώσει την απαιτούμενη ώθηση στην οικονομική ανάπτυξη, τονώνοντας την παραγωγικότητα και ενισχύοντας την ανθεκτικότητα της κυπριακής οικονομίας.
Δραστηριοποίηση σε ξένες αγορές
Πέραν της προσπάθειας δημιουργίας ενός φιλικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος για την προσέλκυση διεθνών επενδύσεων, η πολιτεία θα πρέπει να ενθαρρύνει τις κυπριακές επιχειρήσεις να δραστηριοποιηθούν στο εξωτερικό, ακολουθώντας την οδό που χάραξε ήδη αξιόλογος αριθμός κυπριακών εταιρειών, οι οποίες δραστηριοποιούνται επιτυχώς πλέον σε ξένες αγορές.
Πολλές από τις κυπριακές εταιρείες έχουν εξαιρετικά προϊόντα και υπηρεσίες και ικανότατα στελέχη∙ παραμένουν, ωστόσο, εγκλωβισμένες στο αρκετά περιοριστικό πλαίσιο της κυπριακής αγοράς. Ας μην ξεχνούμε ότι ολόκληρος ο πληθυσμός της Κύπρου, ο οποίος ανέρχεται γύρω στις 900 χιλιάδες, είναι παρόμοιος με τον πληθυσμό μιας βρετανικής πόλης όπως το Λίβερπουλ. Σε αντιστοιχία, η συνολική κυπριακή οικονομία, η οποία κυμαίνεται γύρω στα 80 δισεκατομμύρια, είναι ισότιμη με την οικονομία μιας βρετανικής πόλης όπως το Μάντσεστερ. Για το λόγο αυτό οι κυπριακές επενδύσεις πρέπει να γίνουν εξωστρεφείς και να δραστηριοποιηθούν σε ξένες μεγάλες αγορές.
Επωφελής η εξωστρέφεια
Η εξωστρέφεια των κυπριακών επιχειρήσεων θα είναι επωφελής για τη κυπριακή οικονομία. Όλα τα κέρδη που θα προκύψουν από τις δραστηριότητες αυτών των επενδύσεων στο εξωτερικό, αργά ή γρήγορα, θα επαναπατριστούν στους μετόχους τους στη Κύπρο. Διεθνείς μελέτες, αλλά και η εμπειρία μας στην Κύπρο, καταδεικνύουν ότι οι κυπριακές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο εξωτερικό εργοδοτούν πολλούς Κύπριους τόσο στα κεντρικά γραφεία τους στην Κύπρο όσο και σε υποκαταστήματά τους στο εξωτερικό. Όλοι οι Κύπριοι έχουμε συγγενείς και φίλους που δουλέψαν σε κυπριακές εργοληπτικές εταιρείες με δραστηριότητες στον Αραβικό Κόλπο, σε κυπριακές εταιρείες έρευνας αγοράς με δραστηριότητες στη Μέση Ανατολή, σε κυπριακές τράπεζες με υποκαταστήματα σε Ελλάδα και Αγγλία, σε κυπριακές ξενοδοχειακές εταιρείες με μονάδες στην Ελλάδα κ.ο.κ.
Όταν οι κυπριακές εταιρείες επεκτείνονται στο εξωτερικό, γίνονται μεγαλύτερες και πιο εύρωστες, επιτυγχάνοντας καλύτερη διασπορά κινδύνου, αφού δεν εξαρτώνται αποκλειστικά και μόνο από την κυπριακή αγορά και οικονομία. Επίσης, η έκθεσή τους σε μεγαλύτερες διεθνείς αγορές εμπλουτίζει την τεχνογνωσία τους, πλεονέκτημα το οποίο αφομοιώνεται και λειτουργεί πολλαπλασιαστικά στις εγχώριες δραστηριότητές τους.
Με επιτυχημένη διαχείριση επενδύσεων
Η Consulco αποτελεί ένα τέτοιο παράδειγμα, αφού δραστηριοποιείται, επί σειρά ετών, με αξιοσημείωτη επιτυχία στη διαχείριση επενδύσεων σε ακίνητα, πιστώσεις και ιδιωτικά κεφάλαια στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Ευρώπη.
Η εταιρεία, με γραφεία σε Λευκωσία, Λεμεσό, Λονδίνο και Ντουμπάι, εξυπηρετεί Κύπριους και ξένους θεσμικούς και ιδιώτες επενδυτές, βοηθώντας να επεκτείνουν τις επενδύσεις τους στη Βρετανία και την Ευρώπη με την συμμετοχή τους στα επενδυτικά ταμεία της. Παραδείγματα αποτελούν το London Credit Fund, το οποίο προσφέρει δανειοδοτήσεις στο Λονδίνο με εξασφάλιση αγγλικών ακινήτων, καθώς και διάφορα ταμεία της Consulco για την επένδυση, κατασκευή και διαχείριση εμπορικών ακινήτων σε Λονδίνο, Μπέρμιγχαμ και Μάντσεστερ.
Η κοινή λογική, καθώς πλέον και η ίδια η νομοθεσία, επιβάλλουν τη διασπορά των επενδυτικών ταμείων σε πολλαπλές κατηγορίες επενδύσεων καθώς και σε διάφορες αγορές, ώστε να εξασφαλιστούν στο μέγιστο βαθμό τα περιουσιακά στοιχεία των ταμείων απέναντι στις διακυμάνσεις και τη ρευστότητα των αγορών. Η ίδια λογική ισχύει και προτείνεται και για τη διαχείριση των οικογενειακών περιουσιών. Πολλές οικογένειες στη Κύπρο είδαν όλες τις οικονομίες τους, οι οποίες παραδοσιακά κτίζονταν με κόπο και μόχθο αποκλειστικά μέσω κυπριακών τραπεζικών καταθέσεων, κυπριακών ομολόγων και μετοχών καθώς και αγορά κυπριακών ακινήτων, να εξανεμίζονται σε μεγάλο βαθμό ή ακόμη και στο σύνολό τους με την κάθε κρίση που έχει βιώσει η κυπριακή οικονομία τις τελευταίες δεκαετίες. Όπως και οι θεσμικοί επενδυτές, έτσι και οι κυπριακές οικογένειες πρέπει να μεριμνήσουν για τη σωστή διασπορά των περιουσιακών στοιχείων και επενδύσεών τους.
Για μια ανταγωνιστική, παραγωγική οικονομία
Η κινητοποίηση της κυβέρνησης προς την κατεύθυνση της επίλυσης των χρόνιων προβλημάτων της κυπριακής οικονομίας, η συμβολή του ιδιωτικού τομέα με την επέκταση σε μεγάλες ξένες αγορές και η αύξηση της διασποράς των επενδύσεων των θεσμικών και ιδιωτικών επενδυτών, θα οδηγήσουν σε μια νέα, ανθεκτική, ανταγωνιστική και παραγωγική κυπριακή οικονομία, η οποία θα εξασφαλίζει την ευημερία και το μέλλον της σημερινής γενιάς Κυπρίων αλλά και των επόμενων.
*Ο κ. Μάριος Χατζηρούσος είναι CEO του Ομίλου Εταιρειών Consulco.
