Η πρόταση για την ίδρυση παραρτήματος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) στην Κύπρο συνιστά μια ιστορική στιγμή για την ενίσχυση του ενιαίου χώρου της ελληνικής ανώτατης εκπαίδευσης. Ωστόσο, οι πολιτικές εξελίξεις που απειλούν την πραγματοποίηση αυτού του σχεδιασμού, εγείρουν σοβαρά ερωτήματα όχι μόνο για τη διαχείριση της ανώτατης εκπαίδευσης, αλλά και για την ουσία της σχέσης του κυπριακού ελληνισμού με την Ελλάδα.
Το ΕΚΠΑ: Μια Ιστορική Κληρονομιά Υπηρεσίας προς τον Ελληνισμό
Από την ίδρυσή του το 1837, το ΕΚΠΑ αποτελεί φάρο γνώσης και πολιτισμού για τον ελληνικό κόσμο. Κύπριοι φοιτητές έχουν βρει στο ΕΚΠΑ έναν ακαδημαϊκό χώρο που όχι μόνο τιμά τη σχέση της Ελλάδας με την Κύπρο, αλλά και ενισχύει τον κοινό πολιτισμικό και εθνικό ιστό. Δεν πρόκειται απλώς για ένα πανεπιστήμιο· πρόκειται για έναν πυλώνα που θεμελιώνει την ιδέα του ενιαίου ελληνισμού μέσω της παιδείας. Η παρουσία του ΕΚΠΑ στην Κύπρο δεν είναι απλώς ένα ζήτημα πανεπιστημιακής εξάπλωσης. Είναι ένας φυσικός και οργανικός τρόπος να εδραιωθεί η ιδέα της κοινής πορείας του ελληνισμού. Ένα παράρτημα του ΕΚΠΑ στην Κύπρο, με το ακαδημαϊκό κύρος και τη μακρά του ιστορία, μπορεί να λειτουργήσει ως ένα ισχυρό αντιστάθμισμα σε τάσεις υποβάθμισης της δημόσιας παιδείας υπέρ κερδοσκοπικών συμφερόντων.
Η Απαιτούμενη Εγγυητική Επιστολή: Ένα Αντιφατικό και Υπονομευτικό Μέτρο
Η απαίτηση για εγγυητική επιστολή από το ΕΚΠΑ, το αρχαιότερο πανεπιστήμιο της Ελλάδας με αποδεδειγμένη οικονομική και θεσμική ακεραιότητα, αγγίζει τα όρια της προσβολής. Ένα τέτοιο μέτρο μπορεί να είναι δικαιολογημένο για νεοσύστατα ή αμφιβόλου κύρους ιδρύματα. Ωστόσο, η εφαρμογή του σε έναν θεσμό που υπήρξε πυλώνας ανώτατης εκπαίδευσης στην Ανατολική Μεσόγειο υπονομεύει τη φήμη και τον ρόλο του. Η σύγκριση με ιδιωτικά fund, τα οποία συχνά λειτουργούν αποκλειστικά με γνώμονα το κέρδος, αναδεικνύει το παράλογο του μέτρου. Το ΕΚΠΑ δεν χρειάζεται να αποδείξει την αξιοπιστία του. Η ιστορία και η προσφορά του στην ελληνική κοινωνία είναι η καλύτερη εγγύηση. Η εφαρμογή αυτής της απαίτησης στην περίπτωση του ΕΚΠΑ δημιουργεί εύλογες υποψίες για σκοπιμότητες που ξεπερνούν το πεδίο της εκπαίδευσης.
Εκπαίδευση ως Ενίσχυση του Ενιαίου Ελληνισμού
Η εκπαιδευτική συνεργασία μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου δεν είναι απλώς θεσμική ή ακαδημαϊκή. Είναι ηθική και πολιτισμική υποχρέωση. Το ενιαίο του ελληνισμού δεν περιορίζεται σε γεωγραφικά όρια. Αντίθετα, πραγματώνεται μέσα από δομές και θεσμούς που καλλιεργούν τις κοινές μας αξίες, όπως η παιδεία. Η ίδρυση παραρτήματος του ΕΚΠΑ στην Κύπρο συμβολίζει τη συνέχεια αυτής της κοινής πορείας. Προσφέρει στους Κύπριους φοιτητές τη δυνατότητα να ενσωματωθούν σε μια κοινότητα που σέβεται και ενισχύει την ταυτότητά τους. Ενισχύει, παράλληλα, το ακαδημαϊκό περιβάλλον της Κύπρου με την εμπειρία και την ποιότητα ενός ιστορικού δημόσιου πανεπιστημίου.
Η Ηθική Ευθύνη της Πολιτικής
Όσοι υπονομεύουν την προσπάθεια αυτή φέρουν μεγάλη ηθική ευθύνη. Η εκπαίδευση δεν είναι πεδίο κερδοσκοπίας. Είναι πεδίο εθνικής ενίσχυσης και ανάπτυξης. Οι πολιτικές δυνάμεις που διστάζουν ή επιλέγουν να δώσουν προτεραιότητα σε ιδιωτικά συμφέροντα έναντι της δημόσιας ανώτατης εκπαίδευσης, ουσιαστικά αποξενώνονται από την ουσία του εθνικού τους ρόλου. Η Κύπρος χρειάζεται το ΕΚΠΑ όχι μόνο ως ακαδημαϊκό θεσμό αλλά και ως πολιτισμικό και εθνικό φάρο. Οι αποφάσεις που λαμβάνονται σήμερα θα κρίνουν το μέλλον του ακαδημαϊκού της χάρτη, αλλά και τη θέση της στον ευρύτερο ελληνικό χώρο. Η ιστορική ευκαιρία να ενισχυθεί ο δεσμός της Κύπρου με την ελληνική παιδεία δεν πρέπει να χαθεί.
Το ΕΚΠΑ στην Κύπρο δεν είναι μόνο ένα πανεπιστημιακό παράρτημα. Είναι μια γέφυρα που ενώνει το παρελθόν με το μέλλον του ελληνισμού. Οι πολιτικοί και κοινωνικοί παράγοντες της Κύπρου οφείλουν να προστατεύσουν αυτήν την προοπτική. Οτιδήποτε λιγότερο θα είναι προδοσία όχι μόνο της παιδείας αλλά και της κοινής μας ταυτότητας.
*Η Δρ Μαρία Κ. Χωριανοπούλου είναι Επίκουρη Καθηγήτρια Πρακτικής Φιλοσοφίας & Ιατρικής Ηθικής, Τμήμα Φιλοσοφίας, ΕΚΠΑ.
