Του Απόστολου Τομαρά
Με το τουρκικό ερευνητικό σκάφος Oruc Reis να συνεχίζει για τρίτη μέρα την δραστηριότητά του, δυτικά της Πάφου, η ένταση που συνόδευε την έξοδό του από το λιμάνι της Αττάλειας, παραμένει σε επίπεδα που με τα σημερινά δεδομένα δεν προμηνύουν ανεπιθύμητες καταστάσεις. Αν κάτι είναι άξιο προσοχής είναι περισσότερο η συσσώρευση μεγάλου αριθμού ναυτικών μονάδων επιφανείας, ανάμεσα σε Κύπρο και Καστελόριζο, και λιγότερο αν το Oruc Reis εκπληρώνει τον αντικειμενικό σκοπό της αποστολής του, που είναι η ανάκτηση γεωφυσικών δεδομένων. Σύμφωνα με ψύχραιμες εκτιμήσεις, πηγών με γνώση των όσων διαδραματίζονται ανάμεσα σε Κύπρο και Καστελόριζο, η παρουσία του τουρκικού σκάφους και των συνοδευτικών πλοίων, συντηρεί μια ένταση, σε καμία περίπτωση όμως δεν υπάρχουν σημάδια περαιτέρω επιδείνωσης. Και όλα αυτά παρά το γεγονός, σύμφωνα με πηγές από ελληνικής πλευράς, ότι το ερευνητικό σκάφος κινείται εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας και έχει απλώσει καλώδια για την ανάκτηση γεωφυσικών δεδομένων. Η αντίδραση των πλοίων του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού που κινούνται εντός της περιοχής δράσης του τουρκικού σκάφους, περιορίζεται σε απλή παρακολούθηση και στην εκπομπή τυποποιημένων μηνυμάτων απομάκρυνσης, μέσω ασυρμάτου.
Αθήνα - Λευκωσία
Το Oruc Reis σήκωσε άγκυρες από το λιμάνι της Αττάλειας τις πρωινές ώρες της περασμένης Δευτέρας, έχοντας απενεργοποιημένο το δορυφορικό σύστημα εντοπισμού (AIS). Η κινητοποίηση που σημειώθηκε από ελληνικής πλευράς, υποχώρησε μερικές ώρες μετά την είσοδο του ερευνητικού σκάφους εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, από ανατολάς. Στρατιωτικοί αναλυτές έχοντας ενώπιόν τους τα δεδομένα των πρώτων ωρών θεωρούν πως και οι δυο πλευρές, Ελλάδα και Τουρκία, παρά τις φραστικές εξάρσεις εμφανίζονται ιδιαίτερα προσεχτικές επί της θαλάσσης, σε σημείο που η παρουσία του τουρκικού ερευνητικού σκάφους να μην έχει προκαλέσει κορύφωση της κρίσης, σε σχέση με την προηγούμενη της 20ης Ιουλίου, που το ερευνητικό σκάφος ήταν αγκυροβολημένο στο λιμάνι της Αττάλειας. Πέρα από τη συνεδρίαση του Συμβουλίου Αρχηγών, του ΓΕΕΘΑ αλλά και τη σύγκληση του Κυβερνητικού Συμβούλιου Εξωτερικών και Άμυνας (ΚΥΣΕΑ) καθώς και την κινητοποίηση των ελληνικών ναυτικών δυνάμεων στην ευρύτερη περιοχή, που είχε προηγηθεί, η Αθήνα συνεχίζει να παρακολουθεί με ψυχραιμία την όλη κατάσταση. Κάτι ανάλογο εξάγεται και από τη Λευκωσία, ακόμα και όταν το Oruc Reis εισήλθε σε περιοχή ανακήρυξης ΑΟΖ, δυτικά και βόρεια της Κύπρου. Κυβερνητικές πηγές διέψευδαν την παρουσία του τουρκικού ερευνητικού, ενώ μερικές ώρες αργότερα το Κέντρο Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης (ΚΣΕΔ), εξέδιδε navtex με την οποία επιβεβαίωνε για την παράνομη δράση του τουρκικού ερευνητικού εντός της κυπριακής ΑΟΖ. Ο απόπλους του Oruc Reis από την Αττάλεια παρακολουθείτο από τις πρώτες ώρες από τις κυπριακές αρχές. Πέρα από την πορεία του ερευνητικού προς την περιοχή, σε διπλωματικό επίπεδο ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Χριστοδουλίδης είχε τηλεφωνική με τους ομολόγους του, της Ελλάδας και Αιγύπτου Νίκο Δένδια, και Σάμεχ Σούκρι με θέμα τις εξελίξεις στην ανατολική Μεσόγειο. Σε επίπεδο Εθνικής Φρουράς, η κατάσταση αν και παρέμεινε αμετάβλητη, σε επιτελικό επίπεδο ήταν σε συνεχή παρακολούθηση.
Από το απόγευμα της περασμένης Δευτέρας που το τουρκικό ερευνητικό εισήλθε ανατολικά της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, εμφανίζεται να έχει πορεία προς νοτιοδυτικά, παράλληλα στα όρια της περιοχής δέσμευσης. Λίγο πριν τα μεσάνυχτα της Τρίτης, το Oruc Reis εμφανιζόταν να έχει εισέλθει σε βάθος 130 ν.μ. εντός της ελληνικής ΑΟΖ. Λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα των πρώτων δυο ημερών δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν επικίνδυνη επιδείνωση της όλης κατάστασης Στη λογική ότι η κατάσταση παρακολουθείται στενά, οι αντιδράσεις που εκδηλώνονται παραμένουν σε φραστικό επίπεδο. Ένα ζήτημα που αξίζει προσοχής και όπως όλα δείχνουν φαίνεται να παίζει ρόλο στην ψύχραιμη αντίδραση της ελληνικής πλευράς, είναι το κατά πόσο το τουρκικό ερευνητικό έχει απλώσει καλώδια και πραγματοποιεί έρευνες, σε συνθήκες συνωστισμού πολεμικών πλοίων σε κοντινή απόσταση από αυτό. Ζήτημα το οποίο φαίνεται να επικαλούνται στην Αθήνα, σύμφωνα με στρατιωτικές διαρροές, το τελευταίο διάστημα όλο και περισσότερο. Χωρίς να παραγνωρίζεται το αποτύπωμα της πρόκλησης, αυτό το οποίο προτάσσεται είναι το κατά πόσο μπορούν να πραγματοποιηθούν σεισμογραφικές έρευνες με μεγάλο αριθμό πολεμικών πλοίων σε κοντινή απόσταση. Επισημάνσεις που έχουν βάση με όσα υποστηρίζουν ειδικοί σε θέματα θαλάσσιων ερευνών. Όπως εξηγούσε έμπειρος ειδικός στην «Κ», οι προπέλες πολεμικών πλοίων που πλέουν σε κοντινή απόσταση από ερευνητικό σκάφος, επηρεάζουν τα ηχοβολιστικά του συστήματα και κατά συνέπεια την ανάκτηση γεωφυσικών δεδομένων.
Διαχείριση
Oι εκτιμήσεις που υπάρχουν δεν δίνουν μεγάλες πιθανότητες για κορύφωση της κρίσης με την προϋπόθεση πως το Oruc Reis θα συνεχίσει στο μοτίβο των πρώτων ημερών και εφόσον παραμείνει εντός της περιοχής που έχει δεσμεύσει για έρευνες. Παρά τις τουρκικές φραστικές εξάρσεις, πολιτικοί αναλυτές εκτιμούν πως το πρώτο ρόλο στην εκτόνωση της κρίσης συνεχίζει να έχει η διπλωματία και οι προσπάθειες που καταβάλλονται, κυρίως από πλευράς Ε.Ε, για νέα κανάλια επικοινωνίας μεταξύ Αθηνών και Άγκυρας τα οποία έκλεισαν με ευθύνη της Άγκυρας και ως αντίδραση στην υπογραφή συμφωνίας οριοθέτησης ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου.
